kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

«?ндіні? с?лу сазды рагасы

Нажмите, чтобы узнать подробности

Саба?ты? та?ырыбы: «?ндіні? с?лу сазды рагасы». ?н: «Алматы - Дели» Е. Хасан?алиев.
Саба?ты? ма?саты: О?ушыларды ?лем халы?тарыны? театрларымен таныстыру. Оны? ішінде ?нді д?ст?рлі музыкасын ты?дау ар?ылы эстетикалы? т?рбие беру. О?ушыларды ?лемдік м?дениеттілікке т?рбиелеу. К?з?арастары мен д?ниетанымдарын ке?ейту.
Типі: аралас саба?
П?наралы? байланыс: география

Барысы:
1. ?йымдастыру кезе?і:
а) Амандасу.
М??алім: Саламатсыз ба?(?уенмен орындау).
О?ушылар: Саламатсыз ба? (?уенмен орындау)
??тты ?она? келіпті,
Т?рімізге еніпті.
?ош келіпсіз ?стаздар,
Саламатсыз ба?(?уенмен о?ушылар орындауында)

?) Т?гелдеу. Саба??а назарын аудару
Балалар?а ?нді музыкасынан ?зінді жіберу.
- Балалар, б?л ?ай ?лтты? музыкасы? Ия, сендер оны жа?сы білесі?дер, б?л ?нді музыкасы. Біз ?лем халы?тарыны? м?дениеті туралы та?ырыбымызды? «?нділер» б?ліміндеміз. ?уелі ?ткен та?ырыптарымыз?а бір шолу жасап алайы?. 1 слайд.

2. ?й тапсырмасын ?айталау.
- Та?тада?ы суреттерге назар аударып онда?ы суреттер ?ай халы??а т?н екендігін табы?дар.
Та?тада?ы суреттерді танып ал! 2 слайд.
3. 3 слайд бойынша ?й тапсырмасын ?айталап шы?у.
Баш??рт хал?ыны? ?лкен ??рметке ие аспабы б?л - ?урай аспабы.
?урай аспабы оларда тек аспап ?ана емес ол Баш??рт мемлекетіні? символы ретінде аса ?адірлі аспап болып саналады екен.
- ?урай аспабын неден жасайды балалар?
?зынды?ы ?анша болады?
- ?аза? хал?ында ?урай?а ??сас ?андай аспаптар бар?
- ?ні ?андай б?л аспапты??

4. 4 слайд
- «Ма?ан таныс». ?зі?е таныс актерлерді атап шы?.
- Ал, енді біз ?нді актерларымен ?аншалы?ты таныспыз. Мына суреттерден кімдерді жа?сы танимыз, ж?не олар туралы не білеміз?
Авики Гор, Шак Рукх Хан, Айшвария Рай, Аамир Кхан, Хем Малини т. б.

5. 5 Слайд. Жа?а саба?: ?ндіні? с?лу сазды рагасы
?ндіні? Рагасы - ?нді классикалы? музыкасы. Тарихи та?ырып?а ??рыл?ан. Жеке дауыспен орындау?а арнал?ан баяу музыка. Рага бірнеше мунуттар?а созыла беруі м?мкін.
?нді биі – екі мы? жылдан астам тарихы бар ?те к?не ?нер. ?нді мифологиясы бойынша, е? ал?аш?ы биші Шива ??дай болды деп саналады. Осы а?ызда Шива ?зіні? ?рт?рлі ?имылдардан ??рал?ан биімен т?псіз т???иы?тан мына жары? ?лемді жаратты делінеді.

Негізі, ?нді биі классикалы?, тайпалы? ж?не халы? билері болып ?ш топ?а б?лінеді. Театр, музыка мен би ?нері ж?ніндегі «Натьяшастра» (II ?асыр) трактатында би негізгі б?лім ретінде ерекше ?арастырылады. Осы е?бекте биді? б?кіл ?а?идалары, ?имылдары, кейіпкерлері, тіпті, костюмдеріне дейін ?андай болу керек екендігі жазыл?ан. ?нді классикалы? биіні? 8 стилі бар. Олар: Тамилнаду штатында – Бхаратанатьям, Уттар - Прадеш, Раджастан штаттарында – Катхак, Керала штатында – Катхакали (ерлер биі) ж?не Мохини - аттам (?йелдер биі), Андхра - Прадеш штатында – Кучипуди, Манипур штатында – Манипури, Орисса штатында – Одисси, Ассам штатында – сатрия билері. Б?ларды? барлы?ыны? орындалу техникасы т?рліше бол?анымен, философиялы? м?ні бірдей. ?р стилді? ?зіні? тере? тарихы, ?зіндік за?дылы?тары бар.

– ?нді классикалы? биіні? е? негізгі ерекшелігі – ?дебиетпен байланыстылы?ында. Билерді? барлы?ы белгілі бір шы?арма?а, эпостарды? ішіндегі мифтерге ?ойылады. ?имыл - ?оз?алыстар ар?ылы о?и?аны? мазм?ны жеткізіледі. Сосын ?нді би ?имылдарыны? ?зі бір ?ылым сия?ты. Оларда ?р ?имылды? белгілі бір м?н - ма?ынасы бар, я?ни, ?р ?оз?алыс с?йлеп т?рады.

Халы? билері. Оларды? мазм?ндары бірдей болып келеді, ?леуметтік ?мірді суреттейді, классикалы? билер секілді арнайы о?и?а?а ??рылмайды. Тайпа билері де д?л солай.
XVII ?асыр?а дейінгі, я?ни ежелгі ж?не орта ?асырлар кезе?. Ол кездері биді ?ибадатханаларда билейтін бол?ан. Сол ?шін ?ыздарды арнайы ?ибадатханаларда т?рбиелеген, оларды девадаси деп ата?ан. Олар жа?сы билеп ?ана ?оймай, ?н айтып, музыкалы? аспапта ойна?ан, жа?сы киініп, актерлік шеберлікке те ?йренген, ?демі с?йлеп, т?рлі ?лтты? салт - д?ст?рлерді жетік ме?геріп шы??ан. ?рбір ата - ана ?зіні? бір ?ызын бишілікті о?ыту ?шін ?ибадатхана?а беріп отыр?ан. ?йткені оларды? ?о?амда?ы д?режесі ?те биік болатын, оларды ?атты сыйлайтын.
Музыка ты?дау: ?нді рагасы - (5 слайдтарда)
Музыканы талдау:
– естіген музыкадан ал?ан ?сері? ?андай?
- музыканы? к?ркемдігі (темпі т. б) туралы айт?
- музыка ?андай к??іл - к?йді ?алыптастырды?

Сергіту с?ті: ?ыздарымызды? дайында?ан ?нді биін тамашалау.
- Рахмет, ?ыздар, ?те тамаша биледі?дер!
6 слайд. Катхакали театрына тек ерлерді ?ана ал?ан. Оларды? киімі мен бет бояулары да ерекше бол?ан. Тек ?имыл ?ана емес, бетті? мимикасын ?згертіп отыру да ма?ыз?а ие. Ал, ?ыздары ?лтты? Бхаратанатьям биін былай билейді:
Видеодан Бхартанатьям биін тамашалау.

6. Жа?а ?н ?йрену:
- Балалар, б?гін біз Ескендір Хасан?алиев а?амызды? «Алматы - Дели» ?нін ?йренеміз. Е. Хасан?алиев туралы ?ыс?аша ма?л?мат беріп кету. 7 слайд.
?нді ?йренбес б?рын біз не жасаймыз? Ия, тыныс жатты?уларын ж?не дауыс жатты?уларын жасаймыз. Тыныс жатты?уларын біз Ресейді? опера ?ншісі Стрельникованы? ?дісін ?олдана отырып жасаймыз:
1. Ала?ан.
2. Мысы?.
3. Насос.
4. Иы?ымызды ??ша?тау.
Дауыс жатты?уын до мажор гаммасында орындаймыз:
До - до - фа - фа - фа - ми - фа,
До - до - фа - фа - фа - ми - фа.
До - до - си - си - ля - фа - соль,
Си - си - ля - ля - соль - ми - фа.
До - си - ля, до - си - ля, до - си - ля - соль,
Си - ля - соль, си - ля - соль, си - ля - соль - фа.
Енді балалар, ?нді ?йренбес б?рын оны біз ты?дап алайы?! Б?л ?нді кезінде ?те тамаша ?нші, ?азір о д?ниелік болып кеткен апамыз Мадина Ералиева орында?ан екен. Б?ріміз бірге тамашалайы?! 8 слайд.
- Ендеше «Алматы - Дели» ?нін ?йренейік. (та?тада ж?не балаларды? ?олдарында с?зі бар).
?нді жеке, топпен орындау.

7. Т?сінгенін тексеру:
- Сендер ?нділер туралы ?андай м?ліметтер алды?дар, ?андай жа?а терминмен танысты??
- Ендеше саба? бойынша с?ра?тар?а жауап берейік.

8. ?орытынды.
Саба??а жа?сы ?атыс?ан о?ушыларды ба?алау.
?нді ?айталап орындау
?йге тапсырма:
?нді жат?а айту.
?нді хал?ы туралы ма?л?мат жинап келу. 9 слайд.
Саба? ая?талды, сау болы?ыздар!

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
««?ндіні? с?лу сазды рагасы»

Сабақтың тақырыбы: «Үндінің сұлу сазды рагасы». Ән: «Алматы - Дели» Е. Хасанғалиев.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды әлем халықтарының театрларымен таныстыру. Оның ішінде үнді дәстүрлі музыкасын тыңдау арқылы эстетикалық тәрбие беру. Оқушыларды әлемдік мәдениеттілікке тәрбиелеу. Көзқарастары мен дүниетанымдарын кеңейту.
Типі: аралас сабақ
Пәнаралық байланыс: география

Барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі:
а) Амандасу.
Мұғалім: Саламатсыз ба?(әуенмен орындау).
Оқушылар: Саламатсыз ба? (әуенмен орындау)
Құтты қонақ келіпті,
Төрімізге еніпті.
Қош келіпсіз ұстаздар,
Саламатсыз ба?(әуенмен оқушылар орындауында)

ә) Түгелдеу. Сабаққа назарын аудару
Балаларға үнді музыкасынан үзінді жіберу.
- Балалар, бұл қай ұлттың музыкасы? Ия, сендер оны жақсы білесіңдер, бұл үнді музыкасы. Біз әлем халықтарының мәдениеті туралы тақырыбымыздың «үнділер» бөліміндеміз. Әуелі өткен тақырыптарымызға бір шолу жасап алайық. 1 слайд.

2. Үй тапсырмасын қайталау.
- Тақтадағы суреттерге назар аударып ондағы суреттер қай халыққа тән екендігін табыңдар.
Тақтадағы суреттерді танып ал! 2 слайд.
3. 3 слайд бойынша үй тапсырмасын қайталап шығу.
Башқұрт халқының үлкен құрметке ие аспабы бұл - қурай аспабы.
Қурай аспабы оларда тек аспап қана емес ол Башқұрт мемлекетінің символы ретінде аса қадірлі аспап болып саналады екен.
- Қурай аспабын неден жасайды балалар?
Ұзындығы қанша болады?
- Қазақ халқында қурайға ұқсас қандай аспаптар бар?
- Үні қандай бұл аспаптың?

4. 4 слайд
- «Маған таныс». Өзіңе таныс актерлерді атап шық.
- Ал, енді біз Үнді актерларымен қаншалықты таныспыз. Мына суреттерден кімдерді жақсы танимыз, және олар туралы не білеміз?
Авики Гор, Шак Рукх Хан, Айшвария Рай, Аамир Кхан, Хем Малини т. б.

5. 5 Слайд. Жаңа сабақ: Үндінің сұлу сазды рагасы
Үндінің Рагасы - үнді классикалық музыкасы. Тарихи тақырыпқа құрылған. Жеке дауыспен орындауға арналған баяу музыка. Рага бірнеше мунуттарға созыла беруі мүмкін.
Үнді биі – екі мың жылдан астам тарихы бар өте көне өнер. Үнді мифологиясы бойынша, ең алғашқы биші Шива құдай болды деп саналады. Осы аңызда Шива өзінің әртүрлі қимылдардан құралған биімен түпсіз тұңғиықтан мына жарық әлемді жаратты делінеді.

Негізі, үнді биі классикалық, тайпалық және халық билері болып үш топқа бөлінеді. Театр, музыка мен би өнері жөніндегі «Натьяшастра» (II ғасыр) трактатында би негізгі бөлім ретінде ерекше қарастырылады. Осы еңбекте бидің бүкіл қағидалары, қимылдары, кейіпкерлері, тіпті, костюмдеріне дейін қандай болу керек екендігі жазылған. Үнді классикалық биінің 8 стилі бар. Олар: Тамилнаду штатында – Бхаратанатьям, Уттар - Прадеш, Раджастан штаттарында – Катхак, Керала штатында – Катхакали (ерлер биі) және Мохини - аттам (әйелдер биі), Андхра - Прадеш штатында – Кучипуди, Манипур штатында – Манипури, Орисса штатында – Одисси, Ассам штатында – сатрия билері. Бұлардың барлығының орындалу техникасы түрліше болғанымен, философиялық мәні бірдей. Әр стилдің өзінің терең тарихы, өзіндік заңдылықтары бар.

– Үнді классикалық биінің ең негізгі ерекшелігі – әдебиетпен байланыстылығында. Билердің барлығы белгілі бір шығармаға, эпостардың ішіндегі мифтерге қойылады. Қимыл - қозғалыстар арқылы оқиғаның мазмұны жеткізіледі. Сосын үнді би қимылдарының өзі бір ғылым сияқты. Оларда әр қимылдың белгілі бір мән - мағынасы бар, яғни, әр қозғалыс сөйлеп тұрады.

Халық билері. Олардың мазмұндары бірдей болып келеді, әлеуметтік өмірді суреттейді, классикалық билер секілді арнайы оқиғаға құрылмайды. Тайпа билері де дәл солай.
XVII ғасырға дейінгі, яғни ежелгі және орта ғасырлар кезең. Ол кездері биді ғибадатханаларда билейтін болған. Сол үшін қыздарды арнайы ғибадатханаларда тәрбиелеген, оларды девадаси деп атаған. Олар жақсы билеп қана қоймай, ән айтып, музыкалық аспапта ойнаған, жақсы киініп, актерлік шеберлікке те үйренген, әдемі сөйлеп, түрлі ұлттық салт - дәстүрлерді жетік меңгеріп шыққан. Әрбір ата - ана өзінің бір қызын бишілікті оқыту үшін ғибадатханаға беріп отырған. Өйткені олардың қоғамдағы дәрежесі өте биік болатын, оларды қатты сыйлайтын.
Музыка тыңдау: Үнді рагасы - (5 слайдтарда)
Музыканы талдау:
– естіген музыкадан алған әсерің қандай?
- музыканың көркемдігі (темпі т. б) туралы айт?
- музыка қандай көңіл - күйді қалыптастырды?

Сергіту сәті: қыздарымыздың дайындаған үнді биін тамашалау.
- Рахмет, қыздар, өте тамаша биледіңдер!
6 слайд. Катхакали театрына тек ерлерді ғана алған. Олардың киімі мен бет бояулары да ерекше болған. Тек қимыл ғана емес, беттің мимикасын өзгертіп отыру да маңызға ие. Ал, қыздары ұлттық Бхаратанатьям биін былай билейді:
Видеодан Бхартанатьям биін тамашалау.

6. Жаңа ән үйрену:
- Балалар, бүгін біз Ескендір Хасанғалиев ағамыздың «Алматы - Дели» әнін үйренеміз. Е. Хасанғалиев туралы қысқаша мағлұмат беріп кету. 7 слайд.
Әнді үйренбес бұрын біз не жасаймыз? Ия, тыныс жаттығуларын және дауыс жаттығуларын жасаймыз. Тыныс жаттығуларын біз Ресейдің опера әншісі Стрельникованың әдісін қолдана отырып жасаймыз:
1. Алақан.
2. Мысық.
3. Насос.
4. Иығымызды құшақтау.
Дауыс жаттығуын до мажор гаммасында орындаймыз:
До - до - фа - фа - фа - ми - фа,
До - до - фа - фа - фа - ми - фа.
До - до - си - си - ля - фа - соль,
Си - си - ля - ля - соль - ми - фа.
До - си - ля, до - си - ля, до - си - ля - соль,
Си - ля - соль, си - ля - соль, си - ля - соль - фа.
Енді балалар, әнді үйренбес бұрын оны біз тыңдап алайық! Бұл әнді кезінде өте тамаша әнші, қазір о дүниелік болып кеткен апамыз Мадина Ералиева орындаған екен. Бәріміз бірге тамашалайық! 8 слайд.
- Ендеше «Алматы - Дели» әнін үйренейік. (тақтада және балалардың қолдарында сөзі бар).
Әнді жеке, топпен орындау.

7. Түсінгенін тексеру:
- Сендер үнділер туралы қандай мәліметтер алдыңдар, қандай жаңа терминмен таныстық?
- Ендеше сабақ бойынша сұрақтарға жауап берейік.

8. Қорытынды.
Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды бағалау.
Әнді қайталап орындау
Үйге тапсырма:
Әнді жатқа айту.
Үнді халқы туралы мағлұмат жинап келу. 9 слайд.
Сабақ аяқталды, сау болыңыздар!


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Музыка

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 5 класс

Скачать
«?ндіні? с?лу сазды рагасы

Автор: Джумагалиева ?лмекен Джолдыбаевна

Дата: 19.04.2016

Номер свидетельства: 320386


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства