Биыл б?кіл ?аза?станда, ?сіресе а?ынны? ту?ан жерінде Солт?стік ?аза?станда Ма?жанны? 115 жылды?ына орай ?р т?рлі іс-шаралар ?тіп жатыр. Біз де осы ?деби кешінде Ма?жанны? атын, оны? шы?армашылы?ын таныту ?шін кішкентай ?лесімізді ?осамыз деп ойлаймыз.
Ма?жанны? аты, оны? шы?армашылы?ы к?п жыл?а жо?алып кетті, ?сіресе совет ?кіметіні? кезінде м?ндай а?ындарымызды танып білуімізге м?мкіншілік болмады, т?уелсіздік ал?аннан кейін ?ана тани білдік.
Ж?мабаев Ма?жан Бекен?лы 25 маусымны? 1893 жылы, Солт?стік ?аза?стан облысы, Булаев, ?азіргі Ма?жан Ж?мабаев атында?ы аудан, Сасы?к?л басында туды.
Сол кездегі д?ст?р бойынша ?уелі ауыл молдасынан саба? алды. Б?дан со? ?улетті ?кесі Бекен Ма?жанды ?ызылжарда?ы Бегішов Медресесіне о?у?а береді.
М?сылманды? орташа д?режелі білім беретін б?л медреседе бес жылдай о?ып бітірген со? 1910-1913 ж. Уора ?аласында?ы «?алия» медресесінде о?иды.
1912 ж ?азан ша?арында Ж?мабаевты? «Шолпан» атты ?ле?дер жин?ы жары? к?рді. 1913- 1917 ж. Омбыда?ы м??алімдер даярлайтын семинарияда о?ып, оны медальмен ?здік бітіреді.
Омбыда о?ып ж?рген кезінде сонда?ы жастармен тізе ?осып «Бірлік» ?деби ?йірмесін ??рысып, оны? «Балапан» атты ?олжазба ?деби журналын редакциялайды.
«Ма?жанны? ?ле?і» Ж?лдызды – ж?зік
Айды ал?а?ып берейін
Келші, к?зім, к?н беті?ді к?рейін,
С?йші, с?улем, т?ншы?ып мен
?лейін.
Жет, ж?лдызым, жылжып ?ана
жібектей,
Ж?лдызды – ж?зік, Айды ал?а?ып
берейін.
1923-1926 жылы Москвада к?ркем ?дебиет институтанда о?иды. 1927-1929жылы Бурабай, одан сон Петропавлда м??алімдік, о?ытушылы? ?ызметтер ат?арады.
А?ынды? ?нермен ?ызылжар медресесінде о?ып ж?ргенде айналыса бастайды.
Ке?ес жылдары Ж?мабаев екі ?ле?дер жина?ын жариялады. Ал?аш?ы 1922 жылы ?азанда, екіншісі Ташкентте басылып шы?ты. А?ынны? ж?не бір пейіл ?ойып, ы?ыластана, беріле істеген ?ызметі-педагогика саласы. Мектеп о?ушыларына, м??алімдерге арнап «Педагогика» 1922-1923 жылы Бастауыш мектепте ана тілін о?ыту ж?ні е?бектерін жариялады.
«Мен жастар?а сенемін». Ма?жанны? ?ле?і жат?а о?ылады.
Ма?жанны? ?ле?і «С?йгеніме» ?ніне жазыл?ан ?н.
Жандым-к?йдім, сені ойлап, дамыл
к?рмей,
Еш жан?а сенен бас?а к??іл бермей.
Сен-бір жа?, жал?ан-бір жа?, ?атар
?ойып,
Сені іздедім, жал?аннан ?олым
сермей.
1937 жылы желто?санны? 30-нда ?стады. Оны? ?йеліні? айтуы бойынша ?стаз НКВД ша?ыртулар, Ма?жаны? тере? ойлары, ?й?ысыз т?ндерінен басталады.
?йінен м??гілікке кетіп бара жатып Ма?жан ауру ?йеліне «Мен ?оштаспаймын алланы? ?зі бір к?н? ?шін екі рет жазаламайды».
1938 жыл?ы наурызды? жа?бырлы к?ндеріні? бірінде ел ішін ?ан сасыт?ан тоталитаризмні? то?майын ?осапшылары ?аза?ты? кеменгер ?лтты? а?ыны Ж?мабаев Ма?жанны? ?мірін ?иды. Ма?жан атыл?аннан кейін сартамор ауылында милиционерлер халы?ты ?ор?ытып ж?ріп, жазушыны? ?ле?дерін жинап алып к?пті? к?зінше ?ртеп жіберген деп а?са?алдар ??гімелейді.
Б?гінгі та?да бізді? тамаша жерлесіміз Ма?жан Ж?мабаевты? ?мірін, оны? шы?армашылы?ын м??гі есімізде са?таймыз. Асыл азаматты? ?з отанын жан-т?німен с?йген перзентіміз. Еркіндік тізгіні? ?олына ал?ан ел та?дыры ?ай?ы мен шерге толы. Ма?жандай а?ын ?адір-??рметін к?рсетіп ?р с?т есімізге алып отыруымыз шарт. Ма?жан іскер де тияна?ты адам бол?ан. 45 жыл ?мір с?рді, біра? ?мірі ?ыс?а болса да, ол артында ?лкен м?ра ?алдырды. Жа?а адам – Ма?жан жобасында ?ала - даланы г?л ?ылатын адам ?зін, ?лтын ?ана ойлап ?оймайтын, к?ллі адамзат м?ддесін к?здейтін жан.
Биыл бүкіл Қазақстанда, әсіресе ақынның туған жерінде Солтүстік Қазақстанда Мағжанның 115 жылдығына орай әр түрлі іс-шаралар өтіп жатыр. Біз де осы әдеби кешінде Мағжанның атын, оның шығармашылығын таныту үшін кішкентай үлесімізді қосамыз деп ойлаймыз.
Мағжанның аты, оның шығармашылығы көп жылға жоғалып кетті, әсіресе совет үкіметінің кезінде мұндай ақындарымызды танып білуімізге мүмкіншілік болмады, тәуелсіздік алғаннан кейін ғана тани білдік.
Жұмабаев Мағжан Бекенұлы 25 маусымның 1893 жылы, Солтүстік Қазақстан облысы, Булаев, қазіргі Мағжан Жұмабаев атындағы аудан, Сасықкөл басында туды.
Сол кездегі дәстүр бойынша әуелі ауыл молдасынан сабақ алды. Бұдан соң әулетті әкесі Бекен Мағжанды Қызылжардағы Бегішов Медресесіне оқуға береді.
Мұсылмандық орташа дәрежелі білім беретін бұл медреседе бес жылдай оқып бітірген соң 1910-1913 ж. Уора қаласындағы «Ғалия» медресесінде оқиды.
1912 ж Қазан шаһарында Жұмабаевтың «Шолпан» атты өлеңдер жинғы жарық көрді. 1913- 1917 ж. Омбыдағы мұғалімдер даярлайтын семинарияда оқып, оны медальмен үздік бітіреді.
Омбыда оқып жүрген кезінде сондағы жастармен тізе қосып «Бірлік» әдеби үйірмесін құрысып, оның «Балапан» атты қолжазба әдеби журналын редакциялайды.
«Мағжанның өлеңі» Жұлдызды – жүзік
Айды алқағып берейін
Келші, көзім, күн бетіңді көрейін,
Сүйші, сәулем, тұншығып мен
өлейін.
Жет, жұлдызым, жылжып қана
жібектей,
Жұлдызды – жүзік, Айды алқағып
берейін.
1923-1926 жылы Москвада көркем әдебиет институтанда оқиды. 1927-1929жылы Бурабай, одан сон Петропавлда мұғалімдік, оқытушылық қызметтер атқарады.
Ақындық өнермен Қызылжар медресесінде оқып жүргенде айналыса бастайды.
Кеңес жылдары Жұмабаев екі өлеңдер жинағын жариялады. Алғашқы 1922 жылы Қазанда, екіншісі Ташкентте басылып шықты. Ақынның және бір пейіл қойып, ықыластана, беріле істеген қызметі-педагогика саласы. Мектеп оқушыларына, мұғалімдерге арнап «Педагогика» 1922-1923 жылы Бастауыш мектепте ана тілін оқыту жөні еңбектерін жариялады.
«Мен жастарға сенемін». Мағжанның өлеңі жатқа оқылады.
Мағжанның өлеңі «Сүйгеніме» әніне жазылған ән.
Жандым-күйдім, сені ойлап, дамыл
көрмей,
Еш жанға сенен басқа көңіл бермей.
Сен-бір жақ, жалған-бір жақ, қатар
қойып,
Сені іздедім, жалғаннан қолым
сермей.
1937 жылы желтоқсанның 30-нда ұстады. Оның әйелінің айтуы бойынша ұстаз НКВД шақыртулар, Мағжаның терең ойлары, ұйқысыз түндерінен басталады.
Үйінен мәңгілікке кетіп бара жатып Мағжан ауру әйеліне «Мен қоштаспаймын алланың өзі бір күнә үшін екі рет жазаламайды».
1938 жылғы наурыздың жаңбырлы күндерінің бірінде ел ішін қан сасытқан тоталитаризмнің тоңмайын қосапшылары қазақтың кеменгер ұлттық ақыны Жұмабаев Мағжанның өмірін қиды. Мағжан атылғаннан кейін сартамор ауылында милиционерлер халықты қорқытып жүріп, жазушының өлеңдерін жинап алып көптің көзінше өртеп жіберген деп ақсақалдар әңгімелейді.
Бүгінгі таңда біздің тамаша жерлесіміз Мағжан Жұмабаевтың өмірін, оның шығармашылығын мәңгі есімізде сақтаймыз. Асыл азаматтың өз отанын жан-тәнімен сүйген перзентіміз. Еркіндік тізгінің қолына алған ел тағдыры қайғы мен шерге толы. Мағжандай ақын қадір-құрметін көрсетіп әр сәт есімізге алып отыруымыз шарт. Мағжан іскер де тиянақты адам болған. 45 жыл өмір сүрді, бірақ өмірі қысқа болса да, ол артында үлкен мұра қалдырды. Жаңа адам – Мағжан жобасында қала - даланы гүл қылатын адам өзін, ұлтын ғана ойлап қоймайтын, күллі адамзат мүддесін көздейтін жан.
Осымен Мағжан Жұмабаевтың 115 жылдығына арналған «Мәңгілік жырлап өтемін» музыкалық әдеби кеші аяқталды.
