Музыкалы? дыбыстарды жазу ?шін ноталар ?олданылады. Нота – латын тілінен аудар?анда «белгі» деген ма?ынаны білдіреді. Нота белгісі д??гелек, іші боял?ан не боялма?ан болып келеді. Д??гелек нота белгісіне тіке т?сірілген тая?шалар (штиль) олар?а жал?астырыл?ан жалаушалар дыбыс ?за?ты?тарын білдіреді.
Ноталарды? ?за?ты?ын ?арапайым к?рнекілік ар?ылы т?сіндіруге болады мысалы:
Б?тін нота - б?тін алма
Жартылы? нота алманы екіге б?лгені? бірі.
Т?рттік нота алманы 4-ке б?лгені? бір б?лігі 1-ге те?
Нотаны? жазылу та?басы
Нотаны? ?за?ты?ы бойынша аталуы
Нота ?за?та?ын санап, есептеу
Б?тін нота
1- ге; 2 -ге; 3 -ке; 4 -ке
Жарты нота
1 -ге; 2- ге
Ширек немесе т?рттік
Он алтылы? нота
½ (1-ді? жартысы)
Ноталарды орналастыру ?шін параллель сызыл?ан бес сызы? ?олданылады. Оны нота ар?ауы дейді
Нота желісіні? сызы?тары т?меннен жо?ары ?арай саналады. Ноталар нота ар?ауыны? сызы?тарына? ?зіне ж?не аралы?ына орналасады. ?осымша сызы?тар нота ар?ауыны? т?менгі жа?ынан ж?не жо?ар?ы жа?ынан негізгі сызы?тар?а ара ?ашы?тары бірдей болып, тек бірдей болып, тек бір дыбыс?а арналып, параллель сызылады. Нота ар?ауыны? т?менгі жа?ында сызыл?ан ?осымша сызы?тар жо?арыдан т?мен саналады да, жо?ары жа?ынан сызыл?ан ?осымша сызы?тар т?меннен жо?ары ?арай саналады.
?орытынды: С?ра?, жауап. Музыкалы? шы?арманы? ыр?а?ын, темпін сезінуде, дыбыс ?за?ты?тарын ме?геруде нота сауаттылы?ымен танысу кезінде математикамен ты?ыз байланысты.
Просмотр содержимого документа
«Ноталарды? ?за?ты?тары ж?не оларды? жазылуы. Нота ар?ауы»
Сабақтын барысы: Жаңа сабақ.
Сабақтың өтілу әдісі: Жаңа сабақты түсіндіру, баяндау
Сабақтын барысы: I. Нота белгісі
II. Натолардың ұзақтығы
III. Таблица сызбасы
IV. Нота арқауы.
Музыкалық дыбыстарды жазу үшін ноталар қолданылады. Нота – латын тілінен аударғанда «белгі» деген мағынаны білдіреді. Нота белгісі дөңгелек, іші боялған не боялмаған болып келеді. Дөңгелек нота белгісіне тіке түсірілген таяқшалар (штиль) оларға жалғастырылған жалаушалар дыбыс ұзақтықтарын білдіреді.
Ноталардың ұзақтығын қарапайым көрнекілік арқылы түсіндіруге болады мысалы:
Бүтін нота - бүтін алма
Жартылық нота алманы екіге бөлгенің бірі.
Төрттік нота алманы 4-ке бөлгенің бір бөлігі 1-ге тең
Нотаның жазылу таңбасы
Нотаның ұзақтығы бойынша аталуы
Нота ұзақтағын санап, есептеу
о
Бүтін нота
1- ге; 2 -ге; 3 -ке; 4 -ке
Жарты нота
1 -ге; 2- ге
Ширек немесе төрттік
1-ге
♪
Сегіздік
бір
Он алтылық нота
½ (1-дің жартысы)
Ноталарды орналастыру үшін параллель сызылған бес сызық қолданылады. Оны нота арқауы дейді
Нота желісінің сызықтары төменнен жоғары қарай саналады. Ноталар нота арқауының сызықтарынаң өзіне және аралығына орналасады. Қосымша сызықтар нота арқауының төменгі жағынан және жоғарғы жағынан негізгі сызықтарға ара қашықтары бірдей болып, тек бірдей болып, тек бір дыбысқа арналып, параллель сызылады. Нота арқауының төменгі жағында сызылған қосымша сызықтар жоғарыдан төмен саналады да, жоғары жағынан сызылған қосымша сызықтар төменнен жоғары қарай саналады.
Қорытынды: Сұрақ, жауап. Музыкалық шығарманың ырғағын, темпін сезінуде, дыбыс ұзақтықтарын меңгеруде нота сауаттылығымен танысу кезінде математикамен тығыз байланысты.
Әндердің дыбыстардың ұзақтықтары бүтін, жарты, төрттік, сегіздік ноталармен танысқанда математикамен тікелей қатысты.
