Н.Тілендиев "Әлқисса"

Күні: 29.03.2018ж.

Уақыты: 10³⁰-11¹⁵

Білім алушы: Қуандық Нұрәділ, 3-класс

Сабақтың тақырыбы: «Әлқисса» Н.Тілендиев.

Сабақтың мақсаты: Білім алушыға ұлттық өнердің құдіреттілігін таныту арқылы санасына, сезіміне игі әсер ету және де рухани мәдениетін қалыптастыру.

Білімділігі: шығарманың тарихы мен мазмұнын таныстыру арқылы музыкалық түсініктерін арттыру,білімдерін тереңдету.

Дамытушылығы: музыка тыңдау қабілетін арттырып, шығарманың мағынасын түсіндіріп, аспапта орындау шеберлігін дамыту.

Тәрбиелігі: қазақтың дәстүрлі күй өнерін тыңдатып, сол арқылы таным-түсінігін

кеңейту. Өнерді бойына сіңдіріп мәдениеттілікке тәрбиелеу;

Сабақтың түрі: бекіту сабағы

Оқыту әдісі: түсіндіру, талдау, ойқозғау, іздендіру, жинақтау, сұрақ-жауап.

Қолданылатын технология: Сын тұрғысынан ойлау стратегиялары

Көрнекілігі: домбыра аспабы, видео проектор, үнтаспа, кітаптар бұрышы, үлестірме қағаздар.

Сабақ барысы.

І. Ұйымдастыру бөлімі.

а) білім алушының назарын сабаққа аудару, оқу құралдарын әзірлеу. ә) Психологиялық дайындық. - қазір қандай сабақ?

-сабақта не тыңдаймыз, не тартамыз?

• Бүгінгі сабағымызды бастамас бұрын әдеттегідей оң қолымыз бен сол қолымыз тең жүріп, домбыра пернесін еркін қуалау үшін міндетті түрде гамма ойнап аламыз.

ЛЯ мажор гаммасы, арпеджиосымен

ІІ.Үй тапсырмасы.

– Күй дегеніміз не? (оқушыға сұрақ)

– Өткен сабағымызда үй тапсырмасына Н.Тілендиевтің “Әлқисса” күйін соңына дейін жатқа жүргізіп орындау берілген болатын. Ендеше үй тапсырмасын орындайық.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Нұрғиса Тілендиев 1925 жылы 1 сәуірде Алматы облысы Іле ауданының Шіліккемер ауылында дүниеге келді. Дарынды композитор, дирижер және домбырашы.Ол фольклорлық-этнографиялық « Отырар сазы» оркестрін құрып, көркемдік жетекшісі және бас дирижері болды

“Әлқисса” күйінің нақты шығу тарихы жоқ. Нұрғисаның әкесі Атабай домбырашы болған. Нұрғисаны бала кезінде домбыраға баулып, оған түрлі жаттығуларды үйретеді. Ал, өскесін сол әкесінің үйреткен жаттығуларын біріктіріп, “Әлқисса” күйін шығарады.
Шәкірттері: Қошқарбай Тасбергенов
қызы: Дінзухра Тілендиева

ІҮ.Топтастыру.

Бейне таспадан «Әлқисса» күйін тыңдату:

V. Музыкалық сауаттылық.

Домбыра аспабында шығарманы жаттап болғаннан кейін нюанстармен жұмыс жасаймыз. Бұл дегенің шығарманың табиғи қалпын сақтап, әуен ырғағын бұзбай, мазмұнын беру деген сөз.

Ендеше, «Әлқисса» күйінің ноталық жазбасын қолымызға алып теориялық талдау жасап алайық.

Күйге теориялық талдау жасау

Күйгеталдау	Бас буын	Орта буын	Негізгі буын	Саға буын
Ладтық тірегі	Соль мажор	Соль мажор	Соль мажор	Соль мажор
Ырғағы	біркелкі	шерпелі екпіндете	әндете	қуалай, шапшаң
Қағысы	ПҮПҮ ПППППҮ	ПҮПҮ ПППППҮ	ПҮПҮ ПППППҮ	ПҮПҮ ПППППҮ
Диапазон	1 октава – РЕ 2 октава – ФА #	1 октава – РЕ 2 октава – CИ	1 октава – СОЛЬ 2 октава – СОЛЬ	1 октава – РЕ 2 октава – ФА #
Динамикалық белгілер	mf	f	f p
Өлшемі	2/4; 3/4	2/4; 3/4	2/4	2/4; 3/4
Такті	1-22	23-64	65-75	76-130

VI.Сергітусәті.

Бейне тақтадан сергіту жаттығуын көрсетіп бірге қайталау!

Күйдің мазмұнымен толық танысып болсақ, бірге орындап көрейік.

VII. Мағынаны тану.

...Дискуссиялық сұрақ...

№	Дискуссиялық сұрақтар	Ия	Жоқ
1	“Әлқисса” күйі әкесіне арналған.		+
2	1925 жылы 1 сәуірде Алматы облысы Іле ауданының Шіліккемер ауылында дүниеге келді.	+
3	«Ата толғауы» күйін атасы Жамбылға арнады.	+
4	Қайтыс болғанда шығарып салуына күй тартылды.		+
5	Дариға Тілендікеліні актриса, Қазақстанның еңбек сіңірген артісі.	+
6	Өнер жолына түсуге туыстарының ықпалы болды.		+
7	“Отырар сазы” оркестрінің бас дирежері.	+

ҮІІІ. Күй ширату.

(бұрынғы үйренген күйлерін еске түсіру мақсатында күй тартысу)

Ұстаз	Шәкірт
“Ақ жауын” С.Тұрысбеков
	“Ерке сылқым” Ә.Желдібаев
“Балбырауын” Құрманғазы
	“Көроғлы” Дәулеткерей
“Талас” М.Әубәкіров
	“Әлқисса” Н.Тілендиев
“Адай” Құрманғазы	“Адай” Құрманғазы

IХ.Сабақты қорытындылау.

...INSERTәдісі...

Білемін	Білдім	Білгім келеді

Х. Үйтапсырмасы.

«Әлқисса» Н.Тілендиев (нюанстарымен орындау)

ХІ. Бағалау.

Оқушының білімін саралап тиісті бағасын қою.

Пайдаланылғанәдебиеттер:

• «Пьесалар жинағы» домбыра мен фортепианоға арналғанМ.Н.Байғанин

• «Домбыраүйретуәдістері» К.Сахарбаева,

• Қазақмәдениетіэнциклопедиялықанықтамалық,

• «Күйөнері» А.Сейдімбек,

INSERTәдісі

Білемін	Білдім	Білгім келеді

Күйге теориялық талдау жасау

Күйгеталдау	Бас буын	Орта буын	Негізгі буын	Саға буын
Ладтық тірегі	Соль мажор	Соль мажор	Соль мажор	Соль мажор
Ырғағы	біркелкі	шерпелі екпіндете	әндете	қуалай, шапшаң
Қағысы	ПҮПҮ ПППППҮ	ПҮПҮ ПППППҮ	ПҮПҮ ПППППҮ	ПҮПҮ ПППППҮ
Диапазон	1 октава – РЕ 2 октава – ФА #	1 октава – РЕ 2 октава – CИ	1 октава – СОЛЬ 2 октава – СОЛЬ	1 октава – РЕ 2 октава – ФА #
Динамикалық белгілер	mf	f	f p
Өлшемі	2/4; 3/4	2/4; 3/4	2/4	2/4; 3/4
Такті	1-22	23-64	65-75	76-130

№	Дискуссиялық сұрақтар	Ия	Жоқ
1	“Әлқисса” күйі әкесіне арналған.
2	1925 жылы 1 сәуірде Алматы облысы Іле ауданының Шіліккемер ауылында дүниеге келді.
3	«Ата толғауы» күйін атасы Жамбылға арнады.
4	Қайтыс болғанда шығарып салуына күй тартылды.
5	Дариға Тілендікеліні актриса, Қазақстанның еңбек сіңірген артісі.
6	Өнер жолына түсуге туыстарының ықпалы болды.
7	“Отырар сазы” оркестрінің бас дирежері.