Музыка Ашы? саба? Жар-жар

Ма??ыстау  облысы

А?тау  ?аласы

№10  орта мектебіні?

музыка  п?ні  м??алімі

Есма?амбетова  ?араг?з

  Саба?ты? та?ырыбы:1.Жар-жар айтысы

                                          2.?н ?йрену «Не деу керек?»

                                             С?зі:?.Д?йсенбиевтікі.?ні:?:Байділдаевтіті                                   

                                          3.2/4 ?лшемі ж?не дерижерлау ?дісі

 Саба?ты? ма?саты: Айтыс т?рлерімен танысу.?нді таза орындап,нота ?за?ты?-

                                               тары мен ?лшемдерді ме?геру

 Дамытушылы?ы:Музыка?а ?ызы?ушылы?ын арттырып,ойлау ?абілеттерін дамыту.                 Т?рбиелілігі:?аза?ты? салт-д?ст?рлерін ?астерлеуге,адамгершілікке ж?не айтыс ?нерін    

                        с?йе білуге т?рбиелеу.

К?рнекіліктер:Интерактивті та?та,музыкалы?аспаптар:домбыра.?обыз,ребустар мен

                           с?зж?мба?тар ж?не тест с?ра?тары.

?дісі:Аралас саба?.

                                              Саба? барысы:

І.?йымдастыру б?лімі.О?ушыларды? к??ілдерін саба??а аудару.

ІІ.?й тапсырмасы.?й тапсырмасын тексеру ?шін слайд ар?ылы с?ра?тар.

                              №1-слайд           

      1.Айтыс дегеніміз не?

      2.2/4 ?лшеміні? дерижерлау схемасы ?алай к?рсетіледі?

      3.?ткен саба?та?ы ?йренген ?н ж?не орындау

      4.Та?па?татып айтылатын ?ле? ?алай аталады?

      5.?ыз бен жігіт айтысыны? ерекшелігі,неше буыннан ??рылады?

      6.Айтысты? ?андай т?рлері н білесі??

ІІІ-Негізгі б?лім

                           №2 слайд-Жар-жарды? суреттері ар?ылы та?ырыпты ашу

 №2-слад

1 Б?дік айтысы-айтысты? к?не т?рі.Сонау ерте заманда адамдар мал ауруыны? да иесі бар деп білген.Малмен к?н к?ріп отыр?ан халы??а е? бір ?иын ауру «айналма» деген мал ауруы бол?ан екен.Одан ??тылу амалы ауруды? иесі б?дікті ?ркітіп к?шіру деп білген.Ол ?шін ауыл жастары кеш??рым сауы? екш ?ткізетін бол?ан.Екі жа? болып,айтыс?ан кезде «к?ш-к?ш» деген с?збен бастап,б?дікті ?ор?ытып к?шіреді екен.

                                  «Ас?ар-ас?ар тау?а к?ш,

                                   А?ыны ?атты су?а к?ш.

                                   Айнала со??ан желге к?ш,

                                   Иесіз ?ал?ан ж?рт?а к?ш» деп,ауруды б?кіл ауылдан,тау-тастан,тіпті жер бетінен ?уып тастау?а тырыс?ан.Бертін келе б?дік айтысы жастарды? ?зіл-?алжы? айтысына  айнал?ан.

2 А?ындар айтысы.

 А?ын-?з жанынан ?ле? шы?аратын ?нер иесі. А?ындар с?зге ж?йрік,суырыпсалмалы? ?асиеттері шебер дамы?ан,тап?ыр,ел тарихын аны? білетін,білімді,ойы ?ш?ыр,талантты ?рі білікті,аспаптарды да жа?сы ме?геретін асыл жандар деп танимыз.А?ындар кез-келген та?ырыптарды жырлап айтыс?а т?седі.

                                        Слайд А?ындар суреттері

3 ?ыз бен жігіт айтысы

?ыз бен жігіт айтысы-халы?ты? ойын-сауы? кезінде айтылатын бол?ан.?ыз бен жігіт айтысы екі жасты? ?зіл ?алжы?ына ??рылады.?ле? ??рылысы 11-буынды болып келеді.?ле?ні? бастап?ы екі жолы ?айталана отырып,негізгі ой 3-4 жолдарында айтылады.жЖастар айтысты кез-келген ма?ам?а салып орындау?а болады.

4 Мысал айтысы

Мысал айтыс-айтысты? ертеден келе жат?ан т?рі. М?нда а?ындар жан-жануарлар мен ??старды? атынан с?йлеп,айтар ойын мысал ар?ылы білдіреді.Мысалы: «А?дар айтысы»,

«Ноталар айтысы».

5 Жар-жар айтысы

Жар-жар айтысы-ерте заманда ?ызды ?затар алдында айтылатын айтыс т?рі. «Жар-жарды»жігіттер жа?ы бастап,?затылатын ?ызды? к??ілін к?тереді.Той тар?ар кезде жастар ?ыз отыр?ан ?йге келіп,?ле?мен ?оштас?ан.Жастарды? ?оштасып айт?ан  ?рбір ?ле?іне ?затылатын ?ыз жауап береді.?ыз ата-анасы,бауыр,а?а-же?гесі,ту?ан-туыс,ел-ж?ртымен ?оштасуды ?ле?мен айтатын бол?ан.Жар-жарды? ?ле? ??рылысы 7-8 буынды бол?ан.                        

                            №3 слайдЖар-жарды? суреттері ар?ылы та?ырыпты ашу

М??алім:Міне,балалар,біз суреттер ар?ылы б?гінгі танысатын айтысымызды? та?ырыбын  білгелі отырмыз.Б?л суретте Жар-жар айтысы к?рсетілген екен.Жар-жар айтысы ?аза?ты? айтыстары ішіндегі д?ст?рімізді жал?астырып келе жатыр?ан айтысты? т?рі Б?л айтыс ?ыздарды? ?затылар алдында айтылатын бір топ ?ыздар мен бір топ жігіттерді? айтысы.?затылатын ?ыз ?зіні? ту?ан ж?ртымен,ата-анасымен,ту?ан туыстарымен ?оштасарда ?ле? айтатын бол?ан.Айтыс?а т?сетін ?ыз-жігіттер ?ле?дерін ?аза?ты?  домбыра ж?не ?обыз аспаптарымен де с?йемелдеген.Жар-жарды? б?л т?рі ?аза?ты? ?н д?ст?рінде сы?су деп аталады.?ыз ?з ж?ртынан ?зап,?зге ?йге келіп келін атанады.Б?л келін т?сіретін ?й ?лкен ?уаныш пен ?лы той жасайды.Осы кезде жа?а т?скен келінге «Беташар»р?сімі жасалады.Келінні? бетін,ауылда?ы ?негелі а?ын  ашып,келінге бата-тілектер айтады.

Осы той ?стінде та?ы да «Жар-жар» айтылып, «Той бастар» жал?асып, ?ыз-жігіттер к?йде тартысатын бол?ан.Олай болса,жар-жар айтысына байланысты байланысты сіздер мына суретті ребус ар?ылы ты?дайты? к?йлері?ізді? атын білесіздер

                                №4-слайд 

Алдымен суретті? бас ?ріптерін тез о?ып,с?з ??раймыз.Сонда Келіншек с?зі шы?ады. (келіншек,ер,ла?,ірімшік,нан,шапан,елта?ба,киіз ?й)

                              Халы? к?йі «Келіншек» к?йін орындау.

ІV. ?н ?йрену.         «Не деу керек»  С?зі:?.Д?йсенбиев,?ні:?.Байділдаев

                             №5-слайд (Авторлар суреті,?н м?тіні жазыл?ан).

М??алім:Алдымен ?нді домбыра аспабымен ?зім  орындап к?рсетемін.К?п н?ктені? орнына сіздер ?деппен жауап бересіздер.?нні? авторы ?нді о?ушыларды? т?ртіпті,?депті болуларына ?н ?ос?ан екен.Енді,б?л ?нді айтысып орындап к?рейік.

 М??алім:

1Апа? сені? базардан

 Алма сатып ?келді.

 Е? ?лкенін,д?мдісін,

 Са?ан та?дап ?перді.

-Не деп барып жеу керек?

-...  айтып жеу керек.

2.Балалар ж?р к?шеде,

Естіледі шу-ай?ай.

Сенде шы?ты?,к?рші?ді

?а?ып кетті? бай?амай.

-М?ндайда не деу керек?

-... ! –деу керек.

3.Осы келген беті?де,

Допты ?уды?,жарысты?.

К?шені? сол шетінде

Кезікті бір танысы?.

-?мытты? сен не деуді?

-...! –демедім.

Д?птермен ж?мыс.

О?ушылар ?нді к?шіріп жазып алады.

?нді домбыра аспабымен ?остап,хормен орындау.

V.Нота сауаты.

М??алім:Осы ?йренген ?ндеріміз бен ты?да?ан к?йлерімізді?  ?лшемдері болады.Оны біз ?ол ?имылдары ар?ылы дерижерлап к?рсетеміз.Дирижерді? ?ызметі ?нді немесе к?йді бір мезгілде бастап,бір мезгілде ая?тау?а к?мектеседі.Дирижер шы?арманы? ?лшемдерін схема ар?ылы к?рсетіп т?рады.?лшемдерді? белгілі бір схемасы болады.Б?гінгі танысып отыр?ан 2/4 ?лшеміні? схемасын б?ріміз ?ол ?имылдарымызбен «Не деу керек» ?нін дирижерлап к?релік.

                                  № 6-слайд      (2/4 ?лшемі схемасы)

М: 1) Музыкада неше дыбыс болады?

О:  Музыкада жеті дыбыс болады.

М: 2) Ноталар ?айда жазылады?

О:  Ноталар бес сызы?ты? бойына жазылады.

М: 3) Ноталарды? та?баларын  ?алай аталады?

О:  Б?тін,жартылы?,т?рттік немесе ширектік,сегіздік,оналтылы? болып аталады.

М??алім:Олай болса, жеті нота дыбыстарын  мысал айтыс ретінде  ноталарды айтып к?релік

М??алім:Олай болса,б?тін нота та?басымен нота дыбыстарын  орындайы?.

Бес сызы??а ?рбір нота дыбыстарды сипаттай отырып орындарына ?ою. 

                               Электронды о?улы? тапсырмалырын ?олдану

                              №7-слайд  (Балалар ноталарды орналастыр?ан со?)

VІ.Не ?йрендік,не т?йдік?

?ортынды:Б?гінгі саба?тан не ?йрендік,айтысты? ?ай т?рімен танысты??

?йренген ?німіз ?алай аталады ж?не авторлары кімдер еді?

               «Не деу керек»?нін хорменСД диск ар?ылы орындау

?азіргі айтыстарды ?айдан к?ріп тамашалаймыз?

?й тапсырмасы:Жар-жар айтысын о?ып, «Не деу керек» ?нін жаттап, 2/4 ?лшемін есте са?тай отырып,нота дыбыстарын ?айталау

Ба?алау.