Халық әндері және олардың стильдік ерекшеліктері. Тарихи, лирикалық әндер, айтыс өнері, оның музыкалық поэтикалық құрамы.
Халық әндері және олардың стильдік ерекшеліктері. Тарихи, лирикалық әндер, айтыс өнері, оның музыкалық поэтикалық құрамы.
Кез келген халықтың ғасырлар бойы жасалған мәдениеті болады. Оның бір саласы тарих болса, келесі бір арнасы- әдебиет пен өнер. Өз кезеңінде өнер де сала- салаға жіктеледі. Оларды қол өнер, сурет өнері, сәулет өнері және саз өнері дейміз. Халқымыздың ғасырлар тереңінен жеткен сөз өнері үлкен екі арнада көрінеді. Олар: ән және аспаптық дәстүр. Зерттеушілердің анықтауынша, бұл екеуінің ерте туған-әні.
Ән-халық мұрасы. Халық әндері-сарқылмас қазына. Оны жай ғана ән салу, көңіл көтеру деп түсінуге болмайды. Себебі әннің толып жатқан өзге қасиеттері де бар. Ең алдымен, ән- өнер. Ән-адамның көңіл-күйің, тебіренісі мен толғанысы, қуанышы мен жұбанышы. Ән-табиғат суреттемесі. Ән-халықтың өмір айнасы. Олай болса, бізге әсер еткен өмір құбылыстарының барлығығы дерлік ән арқауына айналып отырған. Ерте дәстүрлерде ән, өлең және би бөлінбей, біртұтас күйінде болған. Оның ізі қазақ халқының бақсылық дәстүрінен XIX ғасырға дейін көрініс тауып келеді. Ондағы бақсы әрі әнші, әрі ақын, әрі биші. Ол өзі тартып отырған қобыз сарынына қосылып ән салады, би билейді және аруақтарға бағыштап өлең айтады.
Уақыт өткен сайын өнер де дамып, жетіліп, жіктеліп отырған. Енді ән, би, өлең жеке-жеке өнер түрінде қалыптасады. Оның бір ғана саласымен шұғылданатын орындаушы мамандар туады. Сөйтіп өнердің әр саласы кәсіби сипатқа ие бола бастайды.
Тарихшы-шежіреші. Әдетте ол бір нақты оқиғаны қара сөзбен баяндайды. Өлең кестесін, поэзия тәсілдерін қолданбайды. Сондықтан оның тілінде өлеңге тән ырғақ, өлшем, ұйқас бола бермейді. Егер әлгі шежіреші баяндаған тарихи оқиғаны өлең кестесіне түсірер болсақ, оның мазмұны өзгерер ме еді? Осы мәселеге тоқталған жерде тарихшы мен ақынның айырмасы олардың бірі болған оқиғаны, екіншісі болуы мүмкін оқиғаны баяндайды. Тарих жеке бір оқиғаны баяндаса, поэзия сол оқиғаны жалпылай жырға қосады. Оған ән әуенініңде қатысы зор. Демек поэзия сияқты әннің де әлеуметтік мағызы елеулі.
Ән-вокалдық жанр. Халық әндеріне тән мынадай белгілерді көрсетуге болады. 1) әннің мазмұны, яғни әдеби мәтіні
2) әннің әуені, яғни музыкасы
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Халық әндері және олардың стильдік ерекшеліктері. Тарихи, лирикалық әндер, айтыс өнері, оның музыкалық поэтикалық құрамы.»
Халық әндері және олардың стильдік ерекшеліктері. Тарихи, лирикалық әндер, айтыс өнері, оның музыкалық поэтикалық құрамы.
Кез келген халықтың ғасырлар бойы жасалған мәдениеті болады. Оның бір саласы тарих болса, келесі бір арнасы- әдебиет пен өнер. Өз кезеңінде өнер де сала- салаға жіктеледі. Оларды қол өнер, сурет өнері, сәулет өнері және саз өнері дейміз. Халқымыздың ғасырлар тереңінен жеткен сөз өнері үлкен екі арнада көрінеді. Олар: ән және аспаптық дәстүр. Зерттеушілердің анықтауынша, бұл екеуінің ерте туған-әні.
Ән-халық мұрасы. Халық әндері-сарқылмас қазына. Оны жай ғана ән салу, көңіл көтеру деп түсінуге болмайды. Себебі әннің толып жатқан өзге қасиеттері де бар. Ең алдымен, ән- өнер. Ән-адамның көңіл-күйің, тебіренісі мен толғанысы, қуанышы мен жұбанышы. Ән-табиғат суреттемесі. Ән-халықтың өмір айнасы. Олай болса, бізге әсер еткен өмір құбылыстарының барлығығы дерлік ән арқауына айналып отырған. Ерте дәстүрлерде ән, өлең және би бөлінбей, біртұтас күйінде болған. Оның ізі қазақ халқының бақсылық дәстүрінен XIX ғасырға дейін көрініс тауып келеді. Ондағы бақсы әрі әнші, әрі ақын, әрі биші. Ол өзі тартып отырған қобыз сарынына қосылып ән салады, би билейді және аруақтарға бағыштап өлең айтады.
Уақыт өткен сайын өнер де дамып, жетіліп, жіктеліп отырған. Енді ән, би, өлең жеке-жеке өнер түрінде қалыптасады. Оның бір ғана саласымен шұғылданатын орындаушы мамандар туады. Сөйтіп өнердің әр саласы кәсіби сипатқа ие бола бастайды.
Тарихшы-шежіреші. Әдетте ол бір нақты оқиғаны қара сөзбен баяндайды. Өлең кестесін, поэзия тәсілдерін қолданбайды. Сондықтан оның тілінде өлеңге тән ырғақ, өлшем, ұйқас бола бермейді. Егер әлгі шежіреші баяндаған тарихи оқиғаны өлең кестесіне түсірер болсақ, оның мазмұны өзгерер ме еді? Осы мәселеге тоқталған жерде тарихшы мен ақынның айырмасы олардың бірі болған оқиғаны, екіншісі болуы мүмкін оқиғаны баяндайды. Тарих жеке бір оқиғаны баяндаса, поэзия сол оқиғаны жалпылай жырға қосады. Оған ән әуенініңде қатысы зор. Демек поэзия сияқты әннің де әлеуметтік мағызы елеулі.
Ән-вокалдық жанр. Халық әндеріне тән мынадай белгілерді көрсетуге болады. 1) әннің мазмұны, яғни әдеби мәтіні
