Халы?ты? ма?танышына айнал?ан домбыра

Ма?саты:1.?аза? хал?ыны? негізгі ?лтты? музыкалы? аспабы домбыра туралы т?сінік беру.Оны? ??рлысымен танысу,а?ыздар?а то?талу.

2.О?ушыларды? танымды? ?абілетін арттыру,?з ойын еркін жеткізуге баулу.

3.Музыканы т?сінуге,?лтты? ?нерді ?астерлеуге,??рметтеуге т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: аралас

?діс т?сілдері: репродуктивті

К?рнекілігі: аспаптарды? суреттері,слайдпен ж?мыс,баян,домбыра аспаптары.

I.?йымдастыру кезе?і

1.С?лемдесу,сынып назарын саба??а аудару

II.?й тапсырмасын с?рау

1.Сырнай аспабы ?аза? жерінде ?алай пайда болды?

2.Орыс хал?ы сырнай аспабын ?алай атайды?

3.Сырнайды? ?азіргі т?рі ?алай аталады?

4.Баян аспабы ?ашан пайда болды?

5.Баян аспабыны? ерекшелігі неде?

6.?андай ?н ?йренген едік?(Дауыс жатты?уын орындау)

«Т?рле ,т?рле жа?а жыл!»

?анеки балалар енді ойын?а кезек берейік.Кім тап?ыр ойыны.

Сурет бойынша аспапты сипаттау.Дабыл,сыбыз?ы,шертер,?обыз т.б Е? со?ында домбыра к?рсетіледі.

Екі ішекті? бірін ?атты

Бірін с?л с?л кем б?ра

На?ыз ?аза?,?аза? емес

На?ыз ?аза? домбыра деген ?ле? жолдарында айтыл?андай,б?гін біз е? ежелгі ?лтты? музыкалы? аспап домбырамен танысатын боламыз.

Кімні? ?йінде домбыра бар?

Домбыра аспабы жайлы не білесі?дер? О?ушы жауабын ты?дау,толы?тыру.

III.Жа?а саба?

Слайдтан к?рсете отырып домбыраны? ??рлысымен таныстыру.

Домбыра ?аза? хал?ыны? арасында ?те ке? тара?ан ?ос ішекті шертіп ойнайтын аспап.Домбыра негізінен бал?ара?ай, ?ызыл а?аш, жа??а?, емен а?аштарынан жасалынады.Шерткен кезде ?ні таза болу ?шін а?ашты су?а ?айнатады. Ішегін ?ойды?,ешкіні? ішегінен иіріп жасайды.Оны? шана?ы мен к?лемдері де ?рт?рлі болып келеді.Кейбір домбыра сопа?ша болып келсе,кейбіреуі ?ала?ша,?шб?рыш т?різді жасалынады. Домбыраны ?шекейлеп т?рлі ою ?рнек те салады.(Суреттерін к?рсету.)

Домбыра ?аза?ты? ата?ты ?нші к?йші а?ындарыны? да жан серігі бол?ан. Олар домбырамен ?н салып,к?й тартып,айтыс?а т?скен.(Суреттерін к?рсету.)

Хал?ымызды? к?не а?ыздарында домбыра талай жанды ?лімнен ??т?арып,?мір сыйла?ан.Сондай а?ыздарды? бірі «А?са? ??лан»а?ыз к?йі. ??гімелеу. «А?са? ??лан» к?йі ты?дау.

Балалар а?ыз к?йді ты?дай отырып нені т?сінді?дер?

К?й деп нені айтады?

К?йші дегеніміз кім?

?андай к?йшілерді білесі?дер?

Домбыра аспабында тек к?й емес,?н мен терме де айту?а болады екен.?ане балалар айтып жібері?дерші: Домбыраны ?олына алып ?н айтатын ?андай ?ншілерді білесі?дер?

М.Беспаев,М.Ж?нісова,Ж.Айжанова,А.?осанова т.б

Домбыра тарту ар?ылы ?лкен жетістіктерге жетуге болады.Б?гінгі та?да бізді? мектебімізде «?сем саз»атты домбырашылар ансамблі бар.Олар ?здеріні? е?бектеріні?,?нерлеріні? ар?асында мектебімізде ?ткізіліп жат?ан т?рлі мерекелік кештерге ?атысып ?з ?нерлерін к?рсетуде.Ансамблді? белді м?шесі,сыныптастары? Аманжол Ерж?нібекті? орындауында Халы? к?йі «Тепе?к?к».

Кел ойнайы? ойыны

?р ?ріпті? астына жазыл?ан сандарды ретімен ?ойса,аспапты? атауы шы?ады ДОМБЫРА

IV.Бекіту

1.Домбыра ?андай аспап?

2.Домбыра ?андай а?аштардан жасалынады?

3.Домбыра туралы ?андай а?ыз к?йді ты?дады??

4.К?й дегеніміз не?

5.К?йші деп кімдерді айтады?

6.Домбыра аспабын ?зіне серік еткен ?нші к?йшілерді ата.

?зінен ?сем ?уен ?алы?та?ан

?ос ішектен а??у к?й шары?та?ан

Ескі к?зден ?ал?ан м?ра сен еді?

Аялап ерте?дерге алып барам, деп саба?ымызды ?сем ?нмен ая?тайы?.

?н «Домбырасыз с?н ?айда?»

V.?йге тапсырма

1.Домбыра туралы о?ып, т?сінгенін ??гімелеу. ??рлысын жаттау.

2.Д?птерге домбыраны? суретін салу.

VI.Ба?алау

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Халы?ты? ма?танышына айнал?ан домбыра »

Сабақ тақырыбы: Халықтың мақтанышына айналған домбыра

Мақсаты:1.Қазақ халқының негізгі ұлттық музыкалық аспабы домбыра туралы түсінік беру.Оның құрлысымен танысу,аңыздарға тоқталу.

2.Оқушылардың танымдық қабілетін арттыру,өз ойын еркін жеткізуге баулу.

3.Музыканы түсінуге,ұлттық өнерді қастерлеуге,құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдіс тәсілдері: репродуктивті

Көрнекілігі: аспаптардың суреттері,слайдпен жұмыс,баян,домбыра аспаптары.

I.Ұйымдастыру кезеңі

1.Сәлемдесу,сынып назарын сабаққа аудару

II.Үй тапсырмасын сұрау

1.Сырнай аспабы қазақ жерінде қалай пайда болды?

2.Орыс халқы сырнай аспабын қалай атайды?

3.Сырнайдың қазіргі түрі қалай аталады?

4.Баян аспабы қашан пайда болды?

5.Баян аспабының ерекшелігі неде?

6.Қандай ән үйренген едік?(Дауыс жаттығуын орындау)

«Төрле ,төрле жаңа жыл!»

Қанеки балалар енді ойынға кезек берейік.Кім тапқыр ойыны.

Сурет бойынша аспапты сипаттау.Дабыл,сыбызғы,шертер,қобыз т.б Ең соңында домбыра көрсетіледі.

Екі ішектің бірін қатты

Бірін сәл сәл кем бұра

Нағыз қазақ,қазақ емес

Нағыз қазақ домбыра деген өлең жолдарында айтылғандай,бүгін біз ең ежелгі ұлттық музыкалық аспап домбырамен танысатын боламыз.

Кімнің үйінде домбыра бар?

Домбыра аспабы жайлы не білесіңдер? Оқушы жауабын тыңдау,толықтыру.

III.Жаңа сабақ

Слайдтан көрсете отырып домбыраның құрлысымен таныстыру.

Домбыра қазақ халқының арасында өте кең тараған қос ішекті шертіп ойнайтын аспап.Домбыра негізінен балқарағай, қызыл ағаш, жаңғақ, емен ағаштарынан жасалынады.Шерткен кезде үні таза болу үшін ағашты суға қайнатады. Ішегін қойдың,ешкінің ішегінен иіріп жасайды.Оның шанағы мен көлемдері де әртүрлі болып келеді.Кейбір домбыра сопақша болып келсе,кейбіреуі қалақша,үшбұрыш тәрізді жасалынады. Домбыраны әшекейлеп түрлі ою өрнек те салады.(Суреттерін көрсету.)

Домбыра Қазақтың атақты әнші күйші ақындарының да жан серігі болған. Олар домбырамен ән салып,күй тартып,айтысқа түскен.(Суреттерін көрсету.)

Халқымыздың көне аңыздарында домбыра талай жанды өлімнен құтқарып,өмір сыйлаған.Сондай аңыздардың бірі «Ақсақ құлан»аңыз күйі. Әңгімелеу. «Ақсақ құлан» күйі тыңдау.

Балалар аңыз күйді тыңдай отырып нені түсіндіңдер?

Күй деп нені айтады?

Күйші дегеніміз кім?

Қандай күйшілерді білесіңдер?

Домбыра аспабында тек күй емес,ән мен терме де айтуға болады екен.Қане балалар айтып жіберіңдерші: Домбыраны қолына алып ән айтатын қандай әншілерді білесіңдер?

М.Беспаев,М.Жүнісова,Ж.Айжанова,А.Қосанова т.б

Домбыра тарту арқылы үлкен жетістіктерге жетуге болады.Бүгінгі таңда біздің мектебімізде «Әсем саз»атты домбырашылар ансамблі бар.Олар өздерінің еңбектерінің,өнерлерінің арқасында мектебімізде өткізіліп жатқан түрлі мерекелік кештерге қатысып өз өнерлерін көрсетуде.Ансамблдің белді мүшесі,сыныптастарың Аманжол Ержәнібектің орындауында Халық күйі «Тепеңкөк».

Кел ойнайық ойыны

Әр әріптің астына жазылған сандарды ретімен қойса,аспаптың атауы шығады ДОМБЫРА

IV.Бекіту

1.Домбыра қандай аспап?

2.Домбыра қандай ағаштардан жасалынады?

3.Домбыра туралы қандай аңыз күйді тыңдадық?

4.Күй дегеніміз не?

5.Күйші деп кімдерді айтады?

6.Домбыра аспабын өзіне серік еткен әнші күйшілерді ата.

Өзінен әсем әуен қалықтаған

Қос ішектен аққу күй шарықтаған

Ескі көзден қалған мұра сен едің