??рман?азы Са?ырбай?лы – 1818 жылы Орал облысы Жа?а?ала ауданында д?ниеге келген. 1889 жылы Ресейді? Астрахан ?аласыны? ?азіргі «??ман?азы т?бе» деген жерінде ?айтыс болады. ??рман?азыны ?аза?ты? «к?й атасы» деп атайды.
??рман?азыны? «Балбырауын», «Сарыар?а», «Адай», «Серпер» сия?ты к?птеген к?йлері бар. Оны? ?рбір к?йі басынан ?ткен о?и?алар жайлы баяндайды.
1. ??рман?азы ?мір бойы не ?шін к?ресті?
2. ??рман?азыны патша жендеттері алып бара жат?анда кімге арнап к?й шы?арды?
-Т?ттімбетті? елі мен жерін а?сап шы?ар?ан к?йі ?алай аталады?
Д?улеткерей Шы?ай?лы – 1820-1887 жылдар аралы?ында ?мір с?рген ?аза?ты? ?лы к?йші-композиторы. Д?улеткерей Орал облысы Орда ауданында д?ниеге келген. Д?улеткерей – ата?ты хан т??ымынан шы??ан т?ре. Д?улеткерей к?йші-композиторлы?ымен ?атар, ел билігіне де аралас?ан. Д?улеткерей к?йлері – тере? мазм?нды к?йлер. Оны? «К?ркем ханым», «?ыз А?желе?», «??даша», «?осал?а», «Жігер», «Салы? ?лген», «Топан» атты к?йлері бар.
Сабақтың әдісі: көрнекі баяндау, сұрақ-жауап, музыка тыңдату.
Сабақтың көрнекілігі: композиторлар портреті, музыкалық аспап, тірек-сызба, Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі:
а)Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу.
2. Үй тапсырмасын сұрау:
«Гүлдерайым» әнін орындау.
«Күй анасы Дина» тақырыбы бойынша әңгімелеу.
3.Жаңа сабақ: Қазақтың атақты күйші-композиторлары Әңгіме әдісі арқылы.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнін орындау.
Балалар, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимні қай кезде орындалады?
Гимн орындалғанда өзіңді қалай ұстауың керек?
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнін кім жазды?
Қазақстан Республикасының қандай рәміздерін білесің?
Құрманғазы Сағырбайұлы – 1818 жылы Орал облысы Жаңақала ауданында дүниеге келген. 1889 жылы Ресейдің Астрахан қаласының қазіргі «Құманғазы төбе» деген жерінде қайтыс болады. Құрманғазыны қазақтың «күй атасы» деп атайды.
Құрманғазының «Балбырауын», «Сарыарқа», «Адай», «Серпер» сияқты көптеген күйлері бар. Оның әрбір күйі басынан өткен оқиғалар жайлы баяндайды.
1. Құрманғазы өмір бойы не үшін күресті?
2. Құрманғазыны патша жендеттері алып бара жатқанда кімге арнап күй шығарды?
3. Домбыра не деп сөйлейді?
4. Құрманғазы не себепті көзіне жас алды?
5. Шешесі қалай жігерлендіреді?
6. Құрманғазы шешесіне қандай күй арнайды?
7. Күйдің аты қалай аталады?
Ән орындау! «Алғашқы қоңырау». Әні Ж.Еңсепов, Сөзі Н.Нұрқабылов
Тәттімбет Қазанғапұлы – 1815-1862 жылдар аралығында өмір сүрген қазақтың ең көрнекті күйші-композиторы. Тәттімбет Қарағанды облысы Қарқаралы ауылында дүниеге келген. Тәттімбеттің «Сарыжайлау», «Сыоқылдақ», «Бестөре», «Көкейкесті» сияқты күйлері көпке танымал. Тәттімбет күйлерін атақты күйші Әбікен Хасенов жеткізді.
-Төкпе күй мен шертпе күйдің айырмашылығы неде?
-Шертпе күйдің шебері кім?
-Не себепті ақындардың жауабына көңілі толмайды?
-Тәттімбет өзінің сөзге шешендігін қалай танытады?
-Тәттімбеттің елі мен жерін аңсап шығарған күйі қалай аталады?
Дәулеткерей Шығайұлы – 1820-1887 жылдар аралығында өмір сүрген қазақтың ұлы күйші-композиторы. Дәулеткерей Орал облысы Орда ауданында дүниеге келген. Дәулеткерей – атақты хан тұқымынан шыққан төре. Дәулеткерей күйші-композиторлығымен қатар, ел билігіне де араласқан. Дәулеткерей күйлері – терең мазмұнды күйлер. Оның «Көркем ханым», «Қыз Ақжелең», «Құдаша», «Қосалқа», «Жігер», «Салық өлген», «Топан» атты күйлері бар.
-Дәулеткерей мен Құрманғазы қалай кездеседі?
-Дәулеткерей қандай күй тартады?
-Дәулеткерей Құрманғазы күйлеріне қандай баға береді?
Қазанғап Тілепбергенұлы 1854-1927 жылдар аралығында өмір сүрген қазақтың күйші-композиторы. Қазанғап Арал теңізінің жағалауында дүниеге келген. Қазанғаптың «Ақжелең», «Ысырма», «Шынаяқ тастар», «Құс қайтару» атты күйлері бар. Қазанғап басқа да көптеген күйлер қалдырған.
-Қазанғап не себепті Үсен төренің ауылына келеді?
-Қазанғап не сұрайды?
-Үсен төре Қазанғапқа не дейді?
-Қазанғап не күй тартады?
-Үсен төре Қазанғаптың күйшілігін мойындадыма?
Ән орындау! Қазақтың халық әні «Гүлдерайым».
Ықылас Дүкенұлы 1843 жылы Қарағанды облысы Жаңаарқа ауданында дүниеге келген қазақтың атақты күйші-қобызшы, композиторы. Ықыластың «Қасқыр», «Ықылас», «Кертолғау», «Ерден», «Жалғыз аяқ», сияқты күйлері бар. Оның «Қамбар-Назым», «Айрауық», «Қазан» сияқты күйлері ел арасына кеңінен тараған аңыз әңгімелерге арналған.
-Не себепті аңшының атқан оғы дарымайтын болады?
-Жез киіктің басқа аңдардан айырмашылығы неде?
Дина Нұрпейісова – 1861-1955 аралығында өмір сүрген қазақтың әйгілі күйші-композиторы. Туып-өскен жері Батыс Қазақстан облысының Жаңақала ауданы. Дина – Құрманғазының ең дарынды шәкірттерінің бірі. Динаның «Әсем қоңыр», «Бұлбұл», «Науайы», «Қара қасқа ат», «Сегізінші март», «Тойбастар» т.б. көптеген күйлері бар.
