?аза? вальсі 6 сынып

Музыка пәні мұғалімі: Ахметов Дархан Серикканович

Пәні: Музыка

Сынып: 6

Сабақтың тақырыбы: Қазақ вальсі

Сабақтың мақсаты: Қазақстандағы вальс жанрының қалыптасуы жайлы әңгімелеу.

Білімділік: Композитор Латиф Хамидидің шығармашылығы туралы мағлұмат толықтырып, «Қазақ вальсі» әнін үйрету;

Дамытушылығы: Вальс жанрымен таныстыра отырып, оқушылардың танымдық-іс әрекетін дамыту, ән иірімдерін дұрыс ести білу, мелодиялық ерекшеліктерін сезіну қабілеттерін дамыту, әнді дұрыс орындауға машықтандыру;

Тәрбиелілігі: Әнді тыңдату арқылы Отанын сүюге, рухани адамгершілікке, өз ісіне сенімі мол, еңбекқор, мейірімді, өнерлі, заманына сай тұлғаны тәрбиелеу.

Түрі: Жаңа сабақ

Әдіс-тәсілдері: Сұрақ-жауап, түсіндіру, топтастыру әдістері, өзін өзі бағалау, сергіту сәті, шығармашылық жұмыс.

Көрнекілігі: Интерактивті тақта, тақырыптық слайдтар, видео бейнетаспа, стикерлер.

Пәнаралық байланыс: Әдебиет, өнер, тарих, бейнелеу, хореография

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

Класқа оқушылар вальс әуенімен кіреді.

1. Әндетіп амандасу.

2. Психологиялық тренинг.

- Мен мықтымын,

- Мен әдемімін,

- Мен өнерлімін,

- Мен білімдімін,

- Мен қиындықтың бәрін былай жеңемін!

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ. Жаңа материалды меңгерту

1. Интерактивті тақтадан вальстің бірнеше түрлерінен үзінді көрсетіледі.

2. Сабақтың тақырыбымен, мақсаттармен танысу.

3. Жаңа сабақтың мазмұнын ашу:

Мұғалім: Қазақ Вальсі - қазақ биі. Биді қойып, алғаш сахнаға шығарған, Ш.Жиенқұлова. Музыкасы Л.Хамидидікі. Музыкалық өлшемі 3/4. Ырғағы жеңіл әрі екпінді. Би қазақ қыздарының талшыбықтай бітімін, кәусардай тазалығы мен биязылығын бейнелейді. Бидің 2 нұсқасы бар. Алғашқы нұсқасын автордың өзі кезінде одақтық және шет ел сахналарында билейді. Бір топ қыздардың билеуіне лайықталған екінші нұсқасы 1958 жылы Мәскеу қаласында өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің он күндігінде Үлкен театрда көрсетілді.

Әйгілі «Қазақ вальсінің» авторы, композитор Латиф Хамиди еді. Латиф Абдулхаұлы Хамиди 1906 жылы 17 шілдеде туған. Өз ұлты татар. Қазақ губерниясында туылса да оның өмірі мен шығармашылығы Қазақстанмен біте қайнасқан. Ол 1933 жылы Ташкенттегі Татар институты мен Мәскеу бірінші музыкалық техникумын бітірген соң Қазақстанға келеді. Жас Латифтың қоржынында сол кездің өзінде-ақ танымал әндер мен аспаптық пьесалар (татар ақыны Мұса Жәлелдің сөзіне жазылған «Алғашқы вальс», «Көңілді жастық шақ» маршы) болған. Сазгер көптеген хорлық өңдеу, әндер, романстар, вальстар жазды, солардың ішінде “Қазақ вальсі” және “Бұлбұл” шығармалары оны танымал етті. Латиф Хамиди бұдан бөлек патриоттық, тарихи тақырыптарға да музыка жазды.  Қазақ ССР-інің халық әртісі, еңбек сіңірген өнер қайраткері. 1933 жылдары қазақтың халық әндері мен күйлерін жинап, оны нотаға түсіруге атсалысты. Бейнетаспаға назар аударайық. Бибігүл Төлегенованың орындауындағы «Қазақ вальсі» әні тыңдалады.

1. Миға шабу

• Вальс қалай пайда болған?

• Латиф Хамиди туралы не білесіздер?

• Әннің өмірге келген тарихы, тағдыры туралы не білесіңдер?

• «Қазақ вальсі» әні несімен сәтті шықты. Немесе алғашқы орындаушысы кім?

• Әннің сәтсіз тұстарын айтасыздар. Қазіргі таңда бұл әннің ырғағына жастар билей ма?

Оқушылардың жауаптары тыңдалады.

1. Ыстық орындық

• Вальс неше өлшемде? ¾ өлшемінің схемасын көрсету.

• Вальсті қай кезде, қай жерлерде билейді?

• Вальс ырғағында біз қандай әндермен таныспыз?

1. Білесің бе?

Жиенқұлова Шара (1912-1991)-алғашқы қазақ халық билерін жасап, сахнаға шығарған қазаққа әйгілі биші. Қазақстанның халық әртісі. Өзінің алғашқы шығармашылық жұмысын Қазақ драма театрының актерлігінен бастайды. Ол М. Әуезовтің «Еңлік Кебек» және «Қарагөз» спектакльдерінде Еңлік пен Қарагөздің рөлін сомдаған. 1934 жылы Қазақтың опера және балет театрында жұмысын жалғастырады. Ол М. Әуезовтің «Айман Шолпан» және Е. Брусиловскийдің «Қыз Жібек», «Жалбыр», «Ер Тарғын» сынды операларына би қояды. Шара Жиенқұлова 1938 жылы алғашқы «Қалқаман Мамыр» атты қазақ ұлттық балетінде Мамырдың биінің партиясын орындайды. Сонымен қатар, «Амангелді» кинофильмінде Балымның рөлінде ойнаған. Шараның бұл биі халықтың ыстық ықыласына бөлініп, айдында қалқып жүзген аққудай әсер қалдырған еді. Белгілі қыл қалам шебері Гүлфайрус Ысмайылова Шараның өнеріне тәнті болып, оған арнап «Қазақ вальсі» деген суретін арнайды. Күннің сәулесімен шағылысқан, алтын түспен көмкерген суретте Шара мың бұрала билейді. Суретші бір сәтке биді тоқтатқандай. Бірақ, бишінің қолы, үстіндегі жарасымды көйлегі би қимылын жалғастырып жатқандай әсер қалдырады. Сөйтіп Л. Хамидидің әні «Қазақ вальсіне» айналып, ал сурет өнерінде ғажайып қайталанбас жаңа туынды дүниеге келген екен.

ІV. Бағалау. Рефлексия: Плюс. Минус№ Қызықты.

VI. Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу, қосымша мәлімет әкелу

3