Саба?ты? та?ырыбы: «Домбыра аспабын ал?аш?ы ?йрену сатылары»
Саба?ты? дамытушылы?
ма?саты:
О?ушыны? ?нерге деген эстетикалы? ?ызы?ушылы?ын арттыру, ?иялын дамыту. Домбыра аспабымен танысу, ??рлысы, о?ушыны? отырысы мен аспапты ?стауы. Ноталы? сауаттылы?, о? ?олды? ?ойлымы, сол ?олды? ?ойылымы.
Саба?ты? т?рбиелік
ма?саты: Саба??а жауапкершілікпен ?арау?а ж?не ??ыпты болу?а ?йрету.
Саба?ты? ?діс т?сілдері:
Т?сіндіру, ойнап к?рсету, с?ра?-жауап, ?олма-?ол ескертпелер, о?ушыны? ?абылдау ?абілетін ба?ылау.
К?рнекі ??ралдар: Домбыра аспабыны? суреті. Ноталар. Домбыра аспабыны? ?зі.
К?й тілі-к?п заманны? алуан ісі,
К?йлерді? ?лемге аян бар м?нісі.
?мірді к?ймен бірге ?оса алмайтын,
Кер ??ла?, к?рсо?ырлар алданысы.
Илияс Жанс?гіров.
Саба?ты? барысы:
1.?йымдастыру кезені
-С?леметсіздерме?
??рметті ?стаздар б?гінгі ашы? саба? 1-ші класс о?ушысы Утегенова Жанеркемен ?ткізіледі
2.Жа?а та?ырып
Домбырашы орынды?ты? жартысына отырып, о? ая?ын сол ая?ыны? ?стіне ?ойып, иы?ын, кеудесін тік ?стап отырады.
Аспапты ?рі-бері сыр?ытпай, орны?ты ?рі берік ?стау керек. Ол ?шін домбыра шына?ыны? т?менгі ?ырын о? ая?ты? ?стіне тіреп, негізгі ?лкен тиек пен т?ймеге дейін ?а?тап бетін о? ?олды? ?олты?ымен демеп, ?ысы??ырап ?ста?аны ж?н.
Домбырашы о? ж?не сол ?ол?а еркін таби?и тарту м?мкіндіктері ту?ызуы керек. Ал домбыра басы сол ?ол иы? т?сымен де?гейлес болуы керек.
О? ?олды? ?ойылымы:
О? ?олды? білезік ?ол ?оспасы домбыра ?атарлас ішке иіледі. Ал с?? сауса? пен бас барма? ?и?аштана ?сталып, ?ал?ан сауса?тар ала?ан?а ?арай са?анадай с?л ?ана ішкері иіліп, тізбектеле орналасады. Кейде ?н-к?йлерді? орындалуы ерекшеліктеріне с?йкес барма? с?йектері ?а?па??а тіреліп, сауса?тар шертпе ?а?ыстар жасайды.
Сол ?олды? ?ойлымы
Домбыра пернесін бас?ан кезде шынта?, білек, иы? бостау ж?не т?сі?кі болуы керек. Балалар к?п жа?дайда пернені бас?ан кезде шынта?ын к?тереді. Б?л д?рыс емес. Сол ?олды? б?кіл буындарын бос ?стап, шынта?ты иіп, бас барма? пен с??сауса? аралы?ында ойыс?а домбыра мойнын с?л тигізу ?ажет.
Біра? ала?ан жа?ы тимеуі шарт ол тиген жа?дайда домбыраны? мойында?ы ?олды?, сауса?ты? еркін ?оз?алысына кедергі пайда болады да, білек буыны ?ысылып,орындаушы тез шаршап ?алады. Сауса? пернені? д?л ?стімен емес, жанынан басылады. Оларды шашыратпай тізілте басылатын пернені? т?сында ?стау ?ажет.
Домбыраны? ?а?ыстары
π -с?? сауса?пен т?мен ?а?ыс.
√-С?? сауса?пен жо?ары ?а?ысы.
π√-С?? сауса?пен алма-кезек ?а?ыс
-Бас барма?пен жо?ары ?а?ыс
-Бас барма?пен т?менгі ?а?ыс
Сауса?тарды? ?ойылымы:
О-ашы? ішек
Б-бас барма?
1-бірінші (с?? сауса?) сауса?
2-екінші сауса? (орта??ы)
3-?шінші сауса? (аты жо?)
4-т?ртінші сауса? (шынаша?)
Домбыраны ?олымыз?а алып, т?мен ?а?ыстан бастап тартамыз. Біртіндеп жо?ары ?а?ысты ?осамыз, т?мен, жо?ары, т?мен екі жо?ары, т?мен ?ш жо?ары, ?арапайым ?ара ?а?ыстарды ?олымыз ?йренгенше ?а?амыз. Пернені ?атты немесе жай емес, толы? дыбыс ?ні шы?у д?режесіне жеткізе бас?ан д?рыс. Себебі перне ?атты басылса, ?олды? ?ары ?арысып ?алады, жай басылса, дыбыс сапасы ?з д?режесінде шы?пайды. Жалпы ал?аш?ы кезе?де дыбысты? сапасы мен ?олды? таби?и еркіндігіне к??іл ?ой?ан ж?н.
?йге тапсырма:
Домбыраны? ?а?ыстарын ?айталап тарту. Айнаны? алдында орынды??а отырып, домбыраны? ?арапайым ?ара ?а?ыстарына дайындалу.
Саба?ты ?орытындылау:
О?ушыны ба?алау: