Саба?ты? к?рнекілігі: О?улы?, баян аспабы, мини колонка, слаид, интерактивті та?та.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і:
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау:
- Біз ?андай орыс компазиторларымен танысты??
- Орыс хал?ыны? классикалы? музыкасыны? негізін ?ала?ан кім?
?й тапсырмасын ?орытындылай отырып, балалар, «Т?л?аны таны» ойынын ойнап жіберелік.
ІІІ. Жа?а саба?:
8 наурыз – халы?аралы? ?йелдер к?ні. Ш. ?алдая?овты? ?мірі.
Ана туралы жыр.
К?ктемні? ал?аш?ы к?ні 8 наурыз - халы?аралы? ?йелдер к?ні, я?ни б?кіл д?ниеж?зі аналарды? мерекесі болып тойланып келеді. Осы мерекені? ?зіндік тарихы бар, т?рбиелік м?ні ?те зор. Орысты? ?о?ам ?айраткері, ?ызы, революционерка жер бетіндегі ?йел аналарды? жанашыры, ?ам?оршысы Клара Цеткинні? есімімен ты?ыз байланысты.
Тарих пара?ына ??ілетін болса?, Данияны? астанасы Капенгагенде 1910 жылы ІІ Халы?аралы? социалистер конференциясында д?ниеж?зі ?йел аналарды? ауыр т?рмыс - тіршілігі, к?рген ?орлы?тарын ?з к?зімен к?рген Клара Цеткина айта келе, оларды ?ор?ау?а, ?олдау?а ша?ырды ж?не 8 наурыз к?нін б?кіл д?ниеж?зінде халы?аралы? ?йелдер к?ні болсын деп ?сыныс айтты, ?абылдатты. Сордан бері 8 наурыз б?кіл д?ниеж?зі аналар мерекесі болып тойланып келеді.
Музыка ты?дау: «Ана туралы жыр» Ш. ?алдая?ов.
Ш. ?алдая?ов - О?т?стік ?аза?стан Облысы, Отырар ауданы, Ш?уілдір ауылында 1930 жылы 15 тамызда д?ниеге келгшен.
?аза?станны? халы? артисі, Комсомол сыйлы?ыны? лауреаты.
1950 жылы Сарыа?ашта?ы ?апыланбек малд?рігерлік техникумын бітірген. 1955 жылы Ташкент музыка училищесіні? музыка теориясы б?ліміне ?абылдан?ан. 1956 - 1962 жылдары Алматы концерваториясыны? компазиция б?лімінде о?иды.
1950 жылдан бастап шы?армашылы?пен айналысты. ?аза?ты? ?лтты? музыка ?неріні? ?н жэанрына аса ай?ын, со??ы леп ала келген сазгер.
Ш?мшіні «?н патшасы, ?н падишасы, вальс королі» дейміз. Себебі ол тек ?н жанрына ?алам тарт?ан сазгер.
Оны? ?ндері республиканы? барлы? ??іріне ке? тарал?ан. Ш?мшіні? «А?ма?дайлым», «А? с???арым», «?нім сен еді?», «Кешікпей келем деп е?», «?айы?та», «А? бантик», «Арыс жа?асында», «?айдасы?», «Сыр с?луы» ж?не т.б. к?птеген ?ндері ?сем саздылы?ымен халы? ж?регіне етене жа?ын Ш?мшіні? 300 – ге жуы? ?ндері бар. ?р ?нні? ?з тарихы бар. Соны? бірі «Мені? ?аза?станым». ?азіргі кезе?де елімізді? ?н?ранына айналып отыр.
Ана те?десі жо? таусылмайтын жыр.
Жер бетіндегі тіршілікті? ?айнар б?ла?ы, н?р беруші сол ана!
Сол ана, Ш?мшіні? анасына арнап жаз?ан «Ана туралы жыр» ?нін ты?дап к?релік.
Ана туралы жыр
Муз: Ш. ?алдая?ов С?зі: ?. ?айырбеков
?лемні? жары?ын
Сыйлады? сен ма?ан.
Даланы? ?р г?лін,
Жинады? сен ма?ан.
Сен берді? ??старды?,
?анатын сам?а?ан
Балалы? ??штарым,
?зі?е арна?ан.
?айырмасы:
?лдилеп, аялап,
?сірген жемісін.
Самал жел, сая ба?,
??ша?ы? мен ?шін.
Есейіп кетсем де
Мен са?ан с?бимін,
К??лі?ді к?ктемдей
К?зі?нен танимын.
?теуге борышым,
Анашым, жан сырым.
Іздедім сен ?шін,
?лемні? асылын.
?лемні? байлы?ын,
Сыйлар ем, кеш мені,
Сыйлар ем ай,к?нін,
?олыма т?спеді.
?айырмасы:
?нні? шы?уына себеп бол?ан Ш?мшіні ?н д?ниесіне жетелеген аяулы анасы Са?ыпжамал Б?харбай?ызыны? мезгілсіз д?ние салуы. Ананы? арманда кетуі Ш?мшіні тебірентті. Жазылмастай дертке шалды??ан анасы Алматыда?ы баласын ша?ыртады.
Ана алдында?ы ?арыздар, борышын ?теу Ш?мші арманы тек 1961 жылы орындалады. С?йтін анасына арнал?ан «Ана туралы жыр» ?ні осылай жазылады.
1992 жылдан бастап сазгерлер мен ?ншілер ?шін ?алдая?ов атында?ы халы?аралы? бай?ау - фестивальі д?ст?рлі т?рде ?тіп т?рады.
Шымкент олблысында, филормония, бір к?ше, Алматы ?аласында бір к?ше, компазиторды? ту?ан ?лкесінде Ш?уілдір ауылында музыка мектебі ?алдая?ов есімімен аталады. Шымкент филормониясыны? алдында ?алдая?овты? ескерткіш – бюсті орнатыл?ан.
IV. ?орытынды:
Білемін Білгім келеді ?йрендім
V. ?йге тапсырма:
Ш. ?алдая?ов ?мірі. Реферат. «Ана туралы жыр» с?зін жаттау.
«?лемні? жары?ын сыйлады? сен ма?ан»?з аналары? туралы эссе жазу.
Ана туралы ма?ал – м?телдерден кітапшалар жасау.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, баян аспабы, мини колонка, слаид, интерактивті тақта.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) оқушылармен амандасу, түгелдеу;
ә) оқу құралдарын даярлату, тексеру;
б) сабаққа назарын аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
- Біз қандай орыс компазиторларымен таныстық?
- Орыс халқының классикалық музыкасының негізін қалаған кім?
Үй тапсырмасын қорытындылай отырып, балалар, «Тұлғаны таны» ойынын ойнап жіберелік.
ІІІ. Жаңа сабақ:
8 наурыз – халықаралық әйелдер күні. Ш. Қалдаяқовтың өмірі.
Ана туралы жыр.
Көктемнің алғашқы күні 8 наурыз - халықаралық әйелдер күні, яғни бүкіл дүниежүзі аналардың мерекесі болып тойланып келеді. Осы мерекенің өзіндік тарихы бар, тәрбиелік мәні өте зор. Орыстың қоғам қайраткері, қызы, революционерка жер бетіндегі әйел аналардың жанашыры, қамқоршысы Клара Цеткиннің есімімен тығыз байланысты.
Тарих парағына үңілетін болсақ, Данияның астанасы Капенгагенде 1910 жылы ІІ Халықаралық социалистер конференциясында дүниежүзі әйел аналардың ауыр тұрмыс - тіршілігі, көрген қорлықтарын өз көзімен көрген Клара Цеткина айта келе, оларды қорғауға, қолдауға шақырды және 8 наурыз күнін бүкіл дүниежүзінде халықаралық әйелдер күні болсын деп ұсыныс айтты, қабылдатты. Сордан бері 8 наурыз бүкіл дүниежүзі аналар мерекесі болып тойланып келеді.
.Ал Қазақстанда былтырдан бастап, яғни 2013 жылдың 6 қыркүйегінде қабылданған қаулыға елбасы қол қойды. Міне осы «Аналар күні» Қазақстан өңірінде де тойланып келеді. Міне, балалар, бұл ұрпақтар сабақтастығы. Ұрпақтан - ұрпаққа жалғасып, ізімізден өсіп келе жатқан өскелең ұорпақтар сендер үшін тәрбиелік мәні өте зор дүние, құндылық.
Музыка тыңдау: «Ана туралы жыр» Ш. Қалдаяқов.
Ш. Қалдаяқов - Оңтүстік Қазақстан Облысы, Отырар ауданы, Шәуілдір ауылында 1930 жылы 15 тамызда дүниеге келгшен.
Қазақстанның халық артисі, Комсомол сыйлығының лауреаты.
1950 жылы Сарыағаштағы Қапыланбек малдәрігерлік техникумын бітірген. 1955 жылы Ташкент музыка училищесінің музыка теориясы бөліміне қабылданған. 1956 - 1962 жылдары Алматы концерваториясының компазиция бөлімінде оқиды.
1950 жылдан бастап шығармашылықпен айналысты. Қазақтың ұлттық музыка өнерінің ән жэанрына аса айқын, соңғы леп ала келген сазгер.
Шәмшіні «ән патшасы, ән падишасы, вальс королі» дейміз. Себебі ол тек ән жанрына қалам тартқан сазгер.
Оның әндері республиканың барлық өңіріне кең таралған. Шәмшінің «Ақмаңдайлым», «Ақ сұңқарым», «Әнім сен едің», «Кешікпей келем деп ең», «Қайықта», «Ақ бантик», «Арыс жағасында», «Қайдасың», «Сыр сұлуы» және т.б. көптеген әндері әсем саздылығымен халық жүрегіне етене жақын Шәмшінің 300 – ге жуық әндері бар. Әр әннің өз тарихы бар. Соның бірі «Менің Қазақстаным». Қазіргі кезеңде еліміздің әнұранына айналып отыр.
Ана теңдесі жоқ таусылмайтын жыр.
Жер бетіндегі тіршіліктің қайнар бұлағы, нәр беруші сол ана!
Сол ана, Шәмшінің анасына арнап жазған «Ана туралы жыр» әнін тыңдап көрелік.
Ана туралы жыр
Муз: Ш. Қалдаяқов Сөзі: Ғ. Қайырбеков
Әлемнің жарығын
Сыйладың сен маған.
Даланың әр гүлін,
Жинадың сен маған.
Сен бердің құстардың,
Қанатын самғаған
Балалық құштарым,
Өзіңе арнаған.
Қайырмасы:
Әлдилеп, аялап,
Өсірген жемісін.
Самал жел, сая бақ,
Құшағың мен үшін.
Есейіп кетсем де
Мен саған сәбимін,
Көңліңді көктемдей
Көзіңнен танимын.
Өтеуге борышым,
Анашым, жан сырым.
Іздедім сен үшін,
Әлемнің асылын.
Әлемнің байлығын,
Сыйлар ем, кеш мені,
Сыйлар ем ай,күнін,
Қолыма түспеді.
Қайырмасы:
Ете гөр қанағат,
Әзірге берерім –
Балалық махаббат
Балалық жүрегім.
Бол риза, анашым
Қолдағы осы бар,
Өзіңе арнаған,
Әнімді қосып ал.
Қайырмасы:
Әннің шығуына себеп болған Шәмшіні ән дүниесіне жетелеген аяулы анасы Сақыпжамал Бұхарбайқызының мезгілсіз дүние салуы. Ананың арманда кетуі Шәмшіні тебірентті. Жазылмастай дертке шалдыққан анасы Алматыдағы баласын шақыртады.
Балам – жалғыз тілегім сен амиан бол. Бұл өмірде салған әнің айтылмай жатып үзілмесін. Ол әнің ұзаққа жетсін. Бақытты бол балам.
Ана алдындағы қарыздар, борышын өтеу Шәмші арманы тек 1961 жылы орындалады. Сөйтін анасына арналған «Ана туралы жыр» әні осылай жазылады.
1992 жылдан бастап сазгерлер мен әншілер үшін Қалдаяқов атындағы халықаралық байқау - фестивальі дәстүрлі түрде өтіп тұрады.
Шымкент олблысында, филормония, бір көше, Алматы қаласында бір көше, компазитордың туған өлкесінде Шәуілдір ауылында музыка мектебі Қалдаяқов есімімен аталады. Шымкент филормониясының алдында Қалдаяқовтың ескерткіш – бюсті орнатылған.
1991 жыыл «Жылдарым менің, жырларым менің» деген деректі фильм түсірілді.
«Шәмшіғұмыр естеліктер мен мақалалар» жинағы жарық көрді.
«Нане», «Арақ» атты поэмалары бар.
Тараз, Шымкент, Жетісай қалаларының құрметті азаматы.
IV. Қорытынды:
Білемін
Білгім келеді
Үйрендім
8 наурыз мекрекесінің тарихын. Клара Цеткина туралы. Шәімшіні, онгыең әгндерін. Туған жерін.
Шәмшінің жарыққа шықпай қалған әндері.
«Ана туралы жыр»\әнін
Әннің ырғағын,өлшемін үйрендім.
V. Үйге тапсырма:
Ш. Қалдаяқов өмірі. Реферат. «Ана туралы жыр» сөзін жаттау.
«Әлемнің жарығын сыйладың сен маған»өз аналарың туралы эссе жазу.
