?асырлармен сырлас?ан сазды аспаптар (презентация)
?асырлармен сырлас?ан сазды аспаптар (презентация)
•??гіме ?дісі ар?ылы:
Б?гін біз домбыра тектес т?ркі халы?тарыны? аспаптарымен танысамыз.
Музыкалы? аспаптарды? дамуы ?о?амны? ж?не адамдарды? ?леуметтік жа?дайыны? дамуымен ты?ыз байланысты.
А?аштан жасал?ан домбыра тектес ішекті аспаптарды? пайда болуы оларды? тек ?ана т?рмысты? жа?дай ?шін ?ана емес, к?ркемдік ма?ызы бар,я?ни адамдарды? ой-?рісі мен аса жо?ары тал?амыны? биік сатысын к?рсете алады.
Аспаптар мойындарыны? ?зынды?ымен ерекшеленеді. Мысалы: ?ыр?ызды? ?омыз аспабыны? мойыны ?ыс?алау келеді. Сол себепті де аспапты? дыбыс диапазоны да ша?ын.Ал ?аза?ты? домбыра аспабыны? мойыны екі октаваны ?амтиды, я?ни ?омыз аспабынан ?зыныра? келеді.
Е? ?зын мойынды-т?рік сазы мен ?збек тамбуры. Б?л аспаптарды? ?зын ішектері аспапты? дыбыс к?шін к?шейту ?шін та?ыл?ан.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Бүгін біз домбыра тектес түркі халықтарының аспаптарымен танысамыз.
Музыкалық аспаптардың дамуы қоғамның және адамдардың әлеуметтік жағдайының дамуымен тығыз байланысты.
Ағаштан жасалған домбыра тектес ішекті аспаптардың пайда болуы олардың тек қана тұрмыстық жағдай үшін ғана емес, көркемдік маңызы бар,яғни адамдардың ой-өрісі мен аса жоғары талғамының биік сатысын көрсете алады.
Аспаптар мойындарының ұзындығымен ерекшеленеді. Мысалы: қырғыздың қомыз аспабының мойыны қысқалау келеді. Сол себепті де аспаптың дыбыс диапазоны да шағын.
Ал қазақтың домбыра аспабының мойыны екі октаваны қамтиды, яғни қомыз аспабынан ұзынырақ келеді.
Ең ұзын мойынды-түрік сазы мен өзбек тамбуры. Бұл аспаптардың ұзын ішектері аспаптың дыбыс күшін күшейту үшін тағылған.
Ұлт аспаптарының тарихы бірнеше ғасырды қамтиды. Дегенмен, бұл аспаптар көне болғанымен, халық арасында өз маңызын жойған емес.
Күй, мызыка тыңдау:
Нұрақ Абдрахманұлының орандауында қырғыздың халық күйі « Каразгөй » тыңдатамын. Комыз аспабының сүйемелдеуімен өзім қырғыз ақыны Тохтоғоолдын Кененге айткан жоктауынан үзінді орындап беремін.
Ән орындау: А. Қоразбаевтың әні « Әгугай домбыра » әнін үйрену.
Біліп ал!
Музыкалық аспаптар туыстығының себебін білу үшін көне тарихқа ұңіліп көрейік! VII-VIII ғасырларда Орталық Азия аймағында Түрік қағанаты мемлекет құрды.Таулы Алтайдан Каспий теңізінің аралығында мемлекет құрған түркі тайпалары ту көтеріп, мәдениеті мен сан-салалы өнерін үлкен қарқынмен дамытады. Түрік қағанатының қол астына біріккен түркі тайпалары Көк Тәңіріне сыйынады.Тілі мен діні ортақтасқан халықтардың музыкалық дәстүрі де туыстасып кете барады.Одан бері мың жарым жыл өтті.Түрік қағанаты ыдырады.Бұл мемлекеттің қол астына біріккен түркі тайпалары: қазақтар, якут-саха, тыва, қырғыз, өзбек, әзірбайжан, башқұрт, хақас халықтары әрқайсысы бір-бір дербес мемлекетке айналды. Бұл халықтар өздеріне ортақ болған тілі мен наным-сенімін, әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрін, өнері мен мәдениетін сақтап қалды.
Сабақты пысықтап, қорытындылау:
1.Домбыра тектес қандай аспаптарды білесің?
2.Не себепті бұл аспаптарды туыс деп атайды?
3.Түркі тілдес халықтардың музыкалық дәстүрі қай заманнан бастау алған?
