Просмотр содержимого документа
«Жай б?лшектерді е? кіші орта? б?лімге келтіру»
Жамбыл облысы
Меркі ауданы
Ойтал ауылы
№12 Қ.Сарымолдаев атындағы орта мектеп
математика пәнінің мұғалімі: Саркулова Анар Кырғызбековна
Пәні: геометрия
Сынып: 8
Сабақтың тақырыбы Жай бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіру.
Сабақтың мақсатыБілімділік. Оқушыларға толықтауыш көбейткіш туралы түсінік беру.
Дамытушылық. Оқушылардың бөлімдері әр түрлі бөлшектеді ең кіші ортақ бөлімге келтіре білу дағдыларын қалыптастыру.
Тәрбиелік. Оқушыларды дұрыс жазуға, ұқыптылыққа және жауапкершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың типі жаңа білім беру.
Сабақтың түрі аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: түсіндіру, есептер шығару.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, сызғыш.
Сабақтың жоспары І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
а) дәптерлерін тексеру
ә) сұрақ - жауап
ІІІ. Жаңа сабақ.
а) жаңа сабақты түсіндіру
ә) есептер шығарту
ІV. Жаңа сабақты бекіту
а) сұрақ – жауап
ә) сергіту сәті
V.Үйге тапсырма беру.
VІ.Қорытындылау, бағалау.
Сабақтың барысы І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) Сәлемдесу.
ә) Оқушылады түгендеу.
б) Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
№513. мен , мен бөлшектерінің өзара тең екенін координаталық сәуледе кескіндеп көрсетіңдер (Бірлік кесінді ретінде дәптердің 20 тор көзінің ұзындығын алыңдар)
Шешуі: мен
,
№519. Бірлік кесінді ретінде дәптердің 8 тор көзінің ұзындығын алып, координаталық сәуле сызыңдар. Оның бойынан , , , бөлшектерін кескіндейтін нүктелерді белгілеңдер.
; ; ;
A (), B(), C(), D()
ә) сұрақ - жауап
Бірлік кесінді деп нені түсінесің?
Координаталық сәуленің санақ басы қайсы нүкте?
Координаталық сәуледе бөлшегі қалай кескінделеді?
Нүктенің координатасы дегеніміз не?
ІІІ Жаңа сабақ.
а) жаңа сабақты түсіндіру
Бөлімдері әр түрлі бөлшектердің барлығына бөлім болатын санды сол бөлшектердің ортақ бөлімі дейміз.
1-мысал. пен бөлшектерін ортақ бөлімге келтірейік.
Бұл бөлшектердің ортақ бөлімі 5 пен 3 сандарына бөлуге тиіс, яғни 5 пен з сандарының ортақ еселігі болып табылады. Ал 5 пен 3 сандарының ортақ еселіктері шексіз көп: 15, 30, 45 және т.с.с. Осы ортақ еселіктердің ең кішісін берілген бөлшектердің ең кіші ортақ бөлімі ретінде аламыз.
Берілген қысқартылмайтын бөлшектердің бөлімдерінің ең кіші ортақ еселігі, сол бөлшектердің ең кіші ортақ бөлімі болады.
ЕКОе (5,3)=15. Онда пен бөлшектерінің ең кіші ортақ бөлімі – 15 саны.
Енді бөлшектердің бөлімдері 15 саны болуы үшін берілген бөлшектердің алымын да, бөлімін де толықтауыш көбейткіш деп аталатын санға көбейтеміз.
бөлшегінің толықтауыш көбейткішін табайық.
Ол үшін, ең кіші ортақ бөлімді (15 санын) сол бөлшектің бөліміне бөлеміз. 15:5=3. Мұндағы бөлінді 3 саны бөлшегінің толықтауыш көбейткіші.
Сол сияқты бөлшегінің толықтауыш көбейткіші – 5 саны. Себебі 15:3=5.
Берілген бөлшектердің алымы мен бөлімін олардың әрқайсысының толықтауыш көбейткішіне көбейтеміз.
Мұндағы және бөлшектерінің бөліәмдері бірдей. Олар ең кіші ортақ бөлімге келтірілген бөлшектер.
Есептеулерде толықтауыш көбейткіш сәйкес алымдардың үстіне жазылады.
, немесе , .
ә) есептер шығарту
Есеп 1. Екі бөлшекті ғана емес, үш, төрт және т.с.с. бөлшектерді ортақ бөлімге келтіруге болады. ,, бөлшектерін ең кіші ортақ бөлімге келтірейік. ЕКОЕ(7,4,14)=28, толықтауыш көбейткіштер: 28:7=4, 28:4=7, 28:14=2. Онда , , .
, , бөлшектері – ең кіші ортақ бөлімге келтірілген бөлшектер.
Есеп 2. Егер аралас сандар берілсе, олардың бөлшек бөліктерін ең кіші ортақ бөлімге келтіреміз.
және аралас сандарын ең кіші ортақ бөлімге келтірейік. ЕКОЕ(4,12)=12. 12:4=3.
; және аралас сандары ең кіші ортақ бөлімге келтірілген.
Есеп 3. және бөлшектерін ең кіші ортақ бөлімге келтіріңдер.
Шешуі: 1) 75=3·5·5 18=2·3·3
ЕКОЕ (75, 18)=2·3·3·5·5=450
2) 450:75=6; 450:18=25
3) ; .
Жай бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіріңдер
2 11
___ ___
3 12
3) әрбір бөлшектің алымы мен бөлімін сол бөлшектердің толықтауыш көбейткішіне көбейту керек.
2) ортақ бөлімді берілген бөлшектердің бөлімдеріне бөліп, бөлшектердің әрқайсысы үшін толықтауыш көбейткішті табу керек;
1) берілген бөлшектердің бөлімдерінің ең кіші ортақ еселігін табу керек, сол ең кіші ортақ бөлім болады;
V. Жаңа сабақты бекіту.
а) сұрақ – жауап
Бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіру үшін:
1) берілген бөлшектердің бөлімдерінің ең кіші ортақ еселігін табу керек, сол ең кіші ортақ бөлім болады;
2) ортақ бөлімді берілгенбөлшектердің бөлімдеріне бөліп, бөлшектердің әрқайсысы үшін толықтауыш көбейткішті табу керек;
3) әрбір бөлшектің алымы мен бөлімін сол бөлшектердің толықтауыш көбейткішіне көбейту керек.
Сонда берілген бөлшектер бөлімдері бірдей бөлшектерге айналады.
ә) Сергіту сәті
«Білімді мыңды жығады,
білекті бірді жығады»
Мұнда мақал –мәтелдер, даналық сөздер айтылады. Оның ішіндегі бірінші оқылған санды бөлшектің бөлімі, ал екінші оқылған санды бөлшектің алымы етіп жазу керек.