?шб?рыштар айма?ына саяхат. 7-сынып Геометрия

Үшбұрыш аймағына саяхат (7-сыныптағы геометрия сабағы)

Үшбұрыш аймағына саяхат сабағына – «Үшбұрыштар» тақырыбын қайталау мақсатында оқу жылы аяғында жүргізіледі.

Бұл сабақта оқушылардың үшбұрыш туралы алған барлық білімдері қайталанып, берілген сызбалар бойынша есептерді оқытылып шығартылады.

Сабақтың мақсаты:

1. оқушылардың үшбұрыш туралы білімдерін кеңейту;

2. үшбұрыш тарихы, үшбұрыш бұрыштарының қосындысы туралы теориясын Евклид сызбасы бойынша дәлелдеу;

3. үшбұрыштың қолданылуын тәжірибеде көрсету;

4. геометрия ғылымына балалардың қызығушылығын туғызу;

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

Сабақ алғы сөзі:

Д.Бруно «Үшбұрыш жай фигураларға бөлінбейтін бірінші фигура (төртбұрыштың өзі үшбұрыштарыға бөлінеді), сондықтан шекарасы мен формасы бар кез келген заттың іргетасы үшбұрыш болады».

ІІ. Геометрия елінің картасымен таныстыру.

Геометрия елі

Планиметрия облысы

дөңгелек

төртбұрыштар

көпбұрыштар

Үшбұрыш

Үшбұрыштың аймағы:

Бекеттер:

• тарих

• бұрыштық

• теңдік

• ребустық

• тәжірибелік

ІІ. Үшбұрыш аймағына саяхат

1. Шекара. Шекарадан өту үшін оқушылар сұрақтарға жауап беру керек:

   • Қандай фигура үшбұрыш деп аталады?

   • Үшбұрыш периметрі дегеніміз не?

   • Қандай үшбұрыштар өзара тең деп аталады?

   • Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы неге тең?

   • Үшбұрыштың сыртқы бұрышы дегеніміз не?

   • Сүйір бұрышты үшбұрыш дегеніміз не?

   • Доғал бұрышты үшбұрыш дегеніміз не?

   • Тік бұрышты үшбұрыш дегеніміз не?

   • Тік бұрышты үшбұрыштың қабырғалары қалай аталады?

   • Тең қабырғалы үшбұрыш деп қандай үшбұрышты айтамыз?

   • Тең бүйірлі үшбұрыш деп қандай үшбұрышты айтамыз?

   • Үшбұрыш медианасы дегеніміз не?

   • Үшбұрыш биіктігі дегеніміз не?

   • Үшбұрыш биссектрисасы дегеніміз не?

2. Тарих бекеті. 1 оқушы «Үшбұрыш» туралы хабарлама жасайды

Үшбұрыш – қарапайым тік сызықты, тұйықталған фигура. Адам оның қасиеттерін ерте заманнан білген. Құрылыс салу өнерінде түрлі құрылымдар мен бөліктерді бекіту үшін үшбұрыштың қасиеттерге ертеден қолданылып келеді. Үшбұрыштар бейнесі мен есептер үнділік папирустар мен кітаптарда кездеседі. Ежелгі Грекиядағы үшбұрыш туралы ғылым Ионика мектептерінде дамыды. Тік бұрышты үшбұрыш вавилондық геометрияда айтарлықтай орын алады. Қашықтықтарды анықтау үшін қазірдің өзінде де жер өлшеуіштер тік бұрышты үшбұрышты пайдаланады.

«Гипотенуза» термині гректің «ипотейнуза» деген сөзінен шыққан, ал бұл сөз – «бір нәрсенің астынан тартылған», «тартушы» деген мағынадағы сөз. Ал бұл сөздің шыққан төркіні ежелгі мысырлықтардың арфасының бейнесі болып келеді, ол арфада өзара перпендикуляр екі тағанның ұштарына ішектер тартылатын.

«Катет» термині гректің «катетос» деген сөзінен шыққан, бұл сөз әуелде «тіктеуіш», «перпендикуляр» деген мағынадағы сөз болған. Орта ғасырларда «катет» сөзі тік бұрышты үшбұрыштың биіктігі ретінде қолданылып, оның басқа екі қабырғасы гипотенуза, сәйкесінше табаны деп аталған. ХҮІІ ғасырда «катет» атауғы мағынасында бастады да, ХҮІІІ ғасырдан бастап кең тарап жайылды.

Евклид катеттер үшін «тік бұрыш жасайтын қабырғалар» деген сөзді қолданады да, гипотенузаны «тік бұрышты керіп тұратын қабырға» дейді.

1. Евклид портретімен таныстыру:

2. Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы туралы теореманы Евклид сызбасы бойынша дәлелдеу.

1. Сызбаларды оқыңдар:

5. «Бұрыштық» бекеті. Үшбұрыштың бұрыштарын есепте:

2. Дұрыс жауапты таңда:

70⁰ – 1 130⁰ – 6

55⁰ – 2 80⁰ – 7

100⁰ – 3 60⁰ – 8

50⁰ – 4 30⁰ – 9

90⁰ – 5 105⁰ – 0

3. 1. 1941

2. 1945

3. 1418

4. 1943

4. Теңдік бекеті

1. Қандай үшбұрыштар тең деп аталады?

2. Олардың теңдігін анықтау үшін беттестіру керек пе?

3. Төмендегі 5 үшбұрыштың үшеуі тең. Соларды ата:

5. Үшбұрыштар тең бе?

6. «Сөзжұмбақ» бекеті

1. Менің қолымда екі парақ қағазда бірінде тең қабырғалы, екіншісінде әртүрлі қабырғалы үшбұрыштар суреті салынған. Бір ғана сұрақ беріп, менің жауабымнан қай парақта қандай үшбұрыш бейнеленгенін анықтайсыңдар.

2. Қабырғалары мен бұрыштары арқылы үшбұрыш түрін анықтаңдар:

7. «Тәжірибе» бекеті.

1. Математикалық диктант:

• Тікбұрышты әртүрлі қабырғалы

• Доғал бұрышты тең бүйірлі

• Сүйір бұрышты тең қабырғалы

• Доғал бұрышты әртүрлі қабырғалы

• Тікбұрышты тең қабырғалы

• Сүйір бұрышты тең бүйірлі

• Тікбұрышты тең бүйірлі

• Сүйір бұрышты әртүрлі қабырғалы

• Доғал бұрышты тең қабырғалы

2.Үлгі бойынша тексеріңдер:

5, 9 – болмайды

Үшбұрыш – көп таралған фигура

1. Үшбұрыш – Солтүстік жартышардың шоқжұлдызы

2. Үшбұрыш – соқпалы музыкалық аспап

3. «Бермуд үшбұрышы» – Атлант мұхитының Бермуд, Пуэрто – Рико, Флорида аралдарының аймағы

4. Үшбұрыш – ХҮІІІ ғасырда көп таралған үшбұрышты шляпа

3. Қорытынды жасау.