П?ні геометрия
Сыныбы 10 «а»
Саба? №30
Саба?ты? та?ырыбы «Т?зу мен жазы?ты?ты? перпендикулярлы?ы»
Саба?ты? ма?саты
Білімділік О?ушылар?а т?зу мен жазы?ты?ты? перпендикулярлы?ы
ж?не т?зумен жазы?ты?ты? перпендикулярлы? белгісі
туралы т?сіндіру.
Дамытушылы? О?ушылар?а ал?ан білімдерін т?зу мен жазы?ты?ты?
перпендикулярлы?ына арнал?ан есептерді шы?аруда
?олдана алу бейімділігін ?алыптастыру.
Т?рбиелік О?ушыларды перпендикулярлы? белгіні есте са?тау?а,
сызбаларды сызуда ??ыптылы??а баулу.
Саба?ты? типі жа?а білім беру
Саба?ты? т?рі аралас саба?
Саба?ты? ?дісі сайыс саба?
Саба?ты? к?рнекілігі плакаттар, ?лестірмелі ?а?аздар, интерактивтік та?та.
Саба?ты? жоспары І. ?йымдастыру кезе?і
ІІ. ?й ж?мысын тексеру.
ІІІ. ?ткен саба?тар?а шолу.
І?. Жа?а саба?.
?. Саба?ты бекіту.
?І. Саба?ты ?орытындылау.
?ІІ. ?йге тапсырма беру.
?ІІІ. О?ушыларды? білімін ба?алау.
Саба? барысы І. ?йымдастыру кезе?і
А) О?ушылармен с?лемдесу, т?гелдеу.
?) О?ушыларды? зейінін саба??а аудару.
ІІ. ?й ж?мысын тексеру.
«Жауапты о?ушы»-ны аны?тау.
№4.
жазы?ты?ы ж?не о?ан паралель т?зуі берілген. жазы?ты?ында жатып, т?зуіне перпендикуляр ?анша т?зу ж?ргізуге болады?
Берілгені:
т/к: -?а ж?не -да жататын неше т?зу ж?ргізуге болады?
b т?зуін ж?ргіземіз.
,,,., т?зулерін ж?ргізуге болады ,,., т?зуі.
Жауабы: шексіз к?п т?зу.
№7.
?) Берілгені:
т/к:
шешуі:
Жауабы:.
Б) Берілгені:
т/к:
шешуі:
ІІІ. ?ткен саба??а шолу.
«Жылдам о?ушы» ны аны?тау.
1) С?ра?тар?а жауап берейік.
- Б?рыш деген не? Б?рышты? т?рлерін ата.
- ?иылыс?ан екі т?зуді? арасында?ы б?рыш деп нені айтамыз?
- Ке?істіктегі т?зулер ?алай орналасады?
- Ке?істіктегі перпендикуляр т?зулер деген не?
- ?андай т?зулерді ай?ас т?зулер дейміз?
- Ай?аст?зулерді? арасында?ы б?рыш те? бола ма?
І?. Жа?а саба?.
- ?шб?рыш дегеніміз не?
- ?шб?рыштарды? биіктігі, мединасы дегеніміз не?
- ?шб?рышты? те?дігіні? белгісі.
- Те? б?йірлі ?шб?рыш.
1-4 ??ымдарды еске т?сіріп ?темін.
Ке?істіктегі т?зулерді? перпендикулярлы?ы мен ?атар т?зу мен жазы?ты?ты? перпендикулярлы?ын да аны?тау?а болады.
Аны?тама: Егер т?зу жазы?ты?та?ы т?зулерді? кез-келгеніне перпендикуляр болса, онда осы т?зу жазы?ты??а перпендикуляр деп аталады.
ж?не 14-теорема: (т?зу мен жазы?ты?ты? перпендикулярлы? белгісі)
Егер жазы?ты?ты ?иятын т?зу осы жазы?ты?та жататын ?зара ?иылыс?ан екі т?зуге перпендикуляр болса, онда б?л т?зу жазы??а перпендикуляр болады.
Д?лелдеу:
Айталы?, жазы?ты?ын О н?ктесінде ?иятын АО т?зуі осы жазы?ты?та?ы ОВ ж?не ОС т?зулеріне перпендикуляр делік. АО т?зуіні? жазы?ты?ында жат?ан кез келген ОХ т?зуіне перпендикуляр екенін д?лелдейік. Ол?шін жазы?ты?ында ОВ, ОС ж?не ОХ т?зулерін В, С ж?не Х т?зуіні? бойында О н?ктесіні? екі жа?ына те? ОА ж?не ОК кесінділерін ?лшеп саламыз. А мен К н?ктелерін В,С,Х н?ктелерімен ?осып, ?шб?рыштарды? бірнеше ж?бын аламыз. АВК ж?не АСК ?шб?рыштары те? б?йірлі, сонды?тан ВО ж?не СО ?рі медиана, ?рі биіктік болады. Сонымен АВ=BK, AC=CK ж?не ВС ?абыр?асы орта? бол?анды?тан АВС мен ВСК ?шб?рыштары ?ш ?абыр?асы бойынша те?. Демек,. АЛ АВХ ж?не КВХ ?шб?рыштары екі ?абыр?асы ж?не оларды? арасында?ы б?рыштары бойынша те?. Сонды?тан АХ=КХ, АХК ?шб?рышы те?б?йірлі, олай болса, оны? ХО медианасы о?ан биіктік те болады, я?ни. Демек, аны?тама?а с?йкес АО т?зуі жазы?ты?ына перпендикуляр. Теорема д?лелденді.
1-мысал: Т?зуді? берілген н?ктесі ар?ылы о?ан перпендикуляр жазы?ты? ж?ргізу керек.
Шешуі:
?иылыс?ан екі т?зу ар?ылы бір
?ана жазы?ты? ж?ргізуге
болады деген теорема бар. В, с
ар?ылы жазы?ты?ын ж?ргіземіз,
ол 14-теорема бойынша.
2-мысал. ?ыры табаныны? диагоналі Д?лелдек керек:
Барлы? жа?тары тік т?ртб?рыш табан жа?ына ж?не , ?йткені
?. Саба?ты бекіту. «Тез ??атын о?ушы»
№1.
Бер:
К?рсет
№2
Бер: Шешуі:
Т/к:
?І. Саба?ты ?орытындылау. «Тап?ыр о?ушыны» аны?тау.(Флипчарт)
1-тапсырма. - кубыны? мен ?ырлары ?алай орналас?ан?
2-тапсырма. - кубыны? мен ?ырларыны? арасында?ы б?рыш неге те? ?
3-тапсырма. мен ?ырлары ?алай орналас?ан?
4-тапсырма. ?ыры жа?ына ?алай орналас?ан?
5-тапсырма. мен жа?ы арасында?ы б?рыш неге те??
?ІІ. ?йге тапсырма.
№ 6-7 есептер.
?ІІІ. О?ушыларды? білімдерін ба?алау.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер:
- В.Гусев, И.Бекбоев, Ж.?айдасов, А.Абдиев «Геометрия» 10-сынып. Алматы «Мектеп» 2010ж
- МИФ журналы №3 2009ж
- www.ustaz.kz.
