Sonli tengsizliklarning asosiy xossalari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI

BUXORO VILOYATI XALQ TA’LIMI BOSHQARMASI

Kogon tuman xalq ta`limi bo`limiga qarashli

Kogon tumani 18-umumta’lim maktabi Matematika fani o’qituvchisi Karimova Sarvinoz Hojiqurbonovnaning 8-sinflarda “Algebra” fanidan “SONLI TENGSIZLIKLARNING ASOSIY XOSSALARI ” mavzusida tayyorlagan bir soatlik

Mavzu: : SONLI TENGSIZLIKLARNING ASOSIY XOSSALARI

I. Darsning maqsadi:

1.

0‘quvchilarni sonli tengsizliklarning asosiy xossalari bilan tanishtirish.

Mavzuni o‘rgangach, o‘quvchiIar quyidagi bilim va ko‘nikmalarga ega bolishlari lozim

Bilimlar:

— sonli tengsizliklaming asosiy xossalarini bilish.

Ko ‘nikmalar:

— sonli tengsizliklaming asosiy xossalaridan mashqlar ishlashda foydalana olish.

Darsning ilmiy maqsadi:

1. O’quvchilarga DTS talablari asosida ta’lim-tarbiya berish.

2. O’quvchilarni og’zaki va yozma hisoblashlarini rivojlantirish.

3. Sonli tengsizliklarning asosiy xossalari mavzusiga oid mashqlar bajara olish, bilim, malaka, ko`nikmalarini oshirish.

Tarbiyaviy maqsad:

1.O’quvchilarni erkin fikrlashga, xulosa chiqarishga o’rgatish, vatanparvarlik, insoniy fazilatlar ruhida tarbiyalash.

2. Mavzu orqali o’quvchilarga aqliy, iqtisodiy, ekologik va nafosat tarbiyasi berish.

Rivojlantiruvchi maqsad:

1.O’quvchilarni fikrlash va eslash qobilyatlarini kengaytiriladi, o’z-o’zini boshqarishga o’rgatiladi.

Darsning uslubi:

Savol-javob, tushuntirish, munozara, aqliy hujum, tezkor savol- javoblar, klaster, testlar.

Darsning jihozi:

Darslik, PISA masalalar to’plami, dars ishlanmasi, tarqatmali kartochkalar, rasmlar, texnika vositalari, test materiallari, o’quv qurollari

Darsning turi: Savol-javob, muammoli savollar bilan o’quvchilarni izlanish, fikrlashga undovchi usullar, guruhlar bilan ishlash, buyuk allomalarimiz siymosini o’quvchilar ongida tasavvur qildirish, o’rganilgan bilim, ko’nikma va malakalaridan kundalik hayotlarida uchraydigan muammolarni hal etishda foydalana olish sirlarini o’rgatish.

Darsning shiori

A’lo o’qish burchimiz, unga yetar kuchimiz!

Darsning rejasi:

Kirish:

1. Salomlashish

2. Guruhlar nomlanishi

Asosiy qism:

1. O’tilgan mavzularni takrorlash (Elektron darslik yordamida)

1. O’quvchilar bilan tezkor savol-javoblar

2. Testlar bilan ishlash (Elektron darslik yordamida)

3. Uyga berilgan topshiriqlarni tekshirish

1. Yangi mavzu bayoni

2. Yangi mavzuni mustahkamlash

3. Uyga vazifa berish

Xulosa:

1. Sonli tengsizliklarning asosiy xossalarini kundalik hayotimizda uchraydigan muammolarni hal etishda foydalana olish.

Dars bosqichlari yuzasidan vaqt taqsimoti.

T/r	Dars bosqichlari.	Ajratilgan vaqt.
1	Tashkiliy qism.	2 daqiqa
2	O’tilgan mavzuni so’rash va takrorlash.	10 daqiqa
3	Yangi mavzuning bayoni. Guruhlarda ishlash	20 daqiqa
4	O’rganilgan mavzuni mustahkamlash. PISA savollari	8 daqiqa
5	O’quvchilarni baholash.	3 daqiqa
6	Uyga vazifa.	2 daqiqa

Darsning borishi:

1.Tashkiliy qism.

2.O’tilgan mavzuni takrorlash.

3.O’quvchilarni darsga jalb qilish.

Tashkiliy qism:

a) Salomlashish

b) Yo'qlama qilish.

g) Sinf tozaligiga e’tibor.

Siyosiy daqiqa:

1 . Vatanimizda tug’ilgan buyuk allomalar haqida ayting?

2. Yoshlar ittifoqining birinchi raisi kim?

3. Harakatlar strategiyasini ayting?

Vatan bu ostonadan boshlanadi.

Vatan bu kindik qonimiz to’kilgan joy.

Vatan bu o’tirgan partamiz.

Vatan bu ona allasidan boshlanadi.

4. Davlatimiz Mustaqil bo`lib o`zining nimalariga erishdi?

5. Bu yil qanday yil?

6. Uning davlatimizdagi qanday islohotlarini bilasiz?

7. Davlat gerbi qachon qabul qilingan?

8. O`zbekiston Respublikasi Davlat Bayrog`i qachon qabul qilingan?

9. Bayrog’imiz haqida sherlar bilasizmi?

10. Madhiya qachon qabul qilingan?

11. Konstitutsiya qachon qabul qilingan?

12. Bu yil Mustaqillik bayramini necha yilligini nishonladik?

O’tilganlarni takrorlash va yangi mavzuni boshlashga hozirlik – yangi mavzu bilan bog’liq o’tilgan dars mavzularini takrorlash; o’quvchilarning yangi
mavzuni o’tishdan oldin bu mavzuga oid bilim darajalarini aniqiash, baholash
va yangi materialni o’zlashtirishga tayyorlash. Yangi dars maqsadini tushuntirish.

1. Qachon a son b sondan katta (kichik) deyiladi? Misollarda tushuntiring.

2. Sonlami taqqoslash deganda nimani tushunasiz? Misollar keltiring.

3. a b tengsizlik geometrik nuqtayi nazardan nimani bildiradi? Bu tcngsizlikda a va b sonlaming ishoralan qanday bo'lishi mumkin? Barcha hollami qarang.

Tezkor savollar.

1. Natural son deb nimaga aytiladi?

2. Kesma deb nimaga aytiladi?

3. Eng kichik natural son nechaga teng?

4. Son qatnashgan maqollardan ayting?

5. Nur bilan kesmaning qanday farqi bor?

6. Eng katta natural sonni ayting?

7. Uzunlik o’lchov birliklarini sanang.

8. Og’irlik o’lchov birliklarini sanang.

9. 21 dm 9sm necha sm ga teng?

10. Natural sonlarni qo’shish xossalarini ayting.

11. Hozir qaysi fasl va bu fasl nomini ingliz tilida ayting.

12. 5 kg 998 g ni gramlarda ifodalang.

13. Natural sonlarni ayirish xossalarini ayting.

14. Tenglama deb nimaga aytiladi?

15. Sonli ifada deb nimaga aytildi?

16. Sonli ifoda bilan harhiy ifodaning qanday farqi bor?

1. 

2. 

Yangi mavzu: Sonli tengsizliklarning asosiy xossalari

Mavzu elektron darsliklar yordamida tushuntiriladi.

Bu paragrafda sonli tengsizliklarning odatda asosiy deb taladigan xossalari qaraladi, chunki ulardan tengsizliklarning boshqa xossalarini isbotlashda va ko’pgina masalalarni yechishda foydalaniladi.

1-teorema. Agar a b va b c bo’lsa, u holda a c bo’ladi.

2-teorema. Agar tengsizlikning ikkala qismiga ayni bir son qo’shilsa, u holda tengsizlik ishorasi o’zgarmaydi.

Natija. Istalgan qo’shiluvchini tengsizlikning bir qismidan ikkinchi qismiga shu qo’shiluvchining ishorasini qarama-qarshisiga almashtirgan holda ko’chirish mumkin.

3-teorema. Agar tengsizlikning ikkala qismi ayni bir musbat songa ko’paytirilsa, u holda tengsizlik ishorasi o’zgarmaydi. Agar tengsizlikning ikkala qismi bir manfiy songa ko’paytirilsa, u holda tengsizlik ishorasi qarama-qarshisiga o’zgaradi.

Natija. Agar tengsizlikning ikkala qismi ayni bir musbat songa bo’linsa, u holda tengsizlik ishorasi o’zgarmaydi. Agar tengsizlikning ikkala qismi bir manfiy songa bo’linsa, u holda tengsizlik ishorasi qarama-qarshisiga o’zgaradi.

2- va 3- xossalaiga quyidagicha geometrik talqin berish mumkin: 1) agar a nuqta son o'qida b nuqtadan o'ngrcqda yotsa hamda a va b nuqtalami bir xil c masofaga siljitilsa, u holda a + c nuqta b + c nuqtaga qaraganda o‘ngroqdajoylashaveraai (1- rasmga qarang);

2) a va b umumiy c balandlikka ega bo‘lgan ikkita to‘g‘ri to'rtburchakning asoslari bo'lsin. U holda ac, bc — shu to‘g‘ri to'rtburchaklarning yuzlari va a b bo‘lgani uchun ac bc bo‘lishi 2- rasmdan ravshan;

3) -2

Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Quyidagi tasdiqlarni isbotlang

1) agar a – 2 b va b a – 2 – manfiy son;

2) agar a² – 5 a va a 1 bo’lsa, u holda a² – 5 1.

2. Agar:

1) a b va b 1; 2) a b va b

3) a – 1 b va b a + 1 b va b

bo'lsa, u holda a musbat son bo’ladimi yoki manfiy son bo’ladimi ?

3. – 2

4. 2a + 3b a – 2b tengsizlikning ikkala qismiga 1) 2b; 2) – a sonni qo’shish natijasida hosil bo’ladigan tengsizlikni yozing.

O’quvchilarni baholash.

O’quvchilarning o’tilgan mavzuni takrorlash, guruhlardagi faolligi, yangi mavzuni mustahkamlash jarayonidagibmustaqil va erkin fikrlashlari kuzatiladi va baholanadi.

PISA savollari (PISA elektron mashq daftari yordamida)

O‘YIN KUBCHALARI

Rasmdagi 6 ta kubcha a, b, c, d, e, f harflari bilan belgilangan. Har bir kubchaning qarama-qarshi yoqlaridagi nuqtachalar yig‘indisi yettiga teng. Har bir kubchaning pastki yog‘idagi nuqtalar sonini aniqlab, jadvalni to‘ldiring.

O‘SMIRLAR

Grafikda 1998-yili Niderlandiyalik yigit va qizlarning o‘rtacha bo‘yi o‘sishining yoshiga bog‘liqligi keltirilgan:

1-savol:1980-yilga nisbatan 1998-yilda 20 yoshli qizlarning o‘rtacha bo‘yi 2,3 сm ga oshib, 170,6 сm ga teng bo‘ldi. 1980-yilda bu ko‘rsatkich qanday bo‘lgan?

2-savol: Grafik yordamida 12 yoshdan keyin qizlarning o‘rtacha bo‘y o‘sishi sekinlashishini tushuntirib bering.

3-savol: Grafikdan foydalanib, qaysi yoshda qizlarning o‘rtacha bo‘yi shu yoshdagi o‘g‘il bolalarning o‘rtacha bo‘yidan baland bo‘lishini aniqlang.

Uyga vazifa: 186-187-masalalar.