Параллель ж?не ай?ас т?зулер.

Сабақтың тақырыбы: Параллель және айқас түзулер

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: Түзулердің түрлері параллель және айқас түзулермен таныстыру және есептер шығарғанда қолдана білуге үйрету;

2. Тәрбиелік: Оқыта отырып ұқыптылыққа, нақтылыққа, өзін – өзі бағалай білуге үйрету ;

3. Дамытушылық: Өй – өрісін дамыту, қызығушылығын, есте сақтау қасиеттерін және логикалық ойлау қабілеттерін артыру.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың типі: Дәстүрлі емес сабақ

Формасы: Ойын « Бақытты сәт»

Сабақтың әдісі: Проблемалық әдіс.

Сабақтың көрнекілігі: Геометриялық фигуралар, слайдтар, бағалау парағы.

Пәнаралық байланыс : Сызба геометриясы

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Екі топқа бөліп, топ басшысын анықтау. Студенттерге сабақтың мақсат – міндеттерін түсіндіру. Ойынның шарттарын түсіндіру. Бағалау парағымен таныстыру.

ІІ. Сабақтың барысы:

1. – кезең. «Ой қозғау». Теориялық білімдерін анықтау.

1. Анықтамалар:

• Геометрия неше бөлімнен тұрады?

• Планиметрия нені зерттейді ?

• Стереометрия нені зерттейді ?

1. Аксиомалар:

• Планиметрияның аксиомалары нешеу, І тобындағы аксиомаларды тұжырымдап айтыңыздар?

• Стереометрияның аксиомалары нешеу, С тобындағы аксиомаларды тұжырымдап айтыңыздар?

1. Аксиомадан шығатын салдарлар:

• Түзу және осы түзуде жатпайтын нүкте арқылы______________ жазықтық жүргізуге болады.

• Қиылысқан екі түзу арқылы __________________жазықтық жүргізуге болады.

1. – кезең. «Мен саған, сен маған».

1 – есепте берілген белгілеулеріне сәйкес сызбаны орындаңыздар.

1. А , В, С , D,

2. в  , в  ;

3. а в = М, а  = N

2 – есепте берілген сөйлемдерді белгілеулер арқылы жазыңдар.

1. М нүктесі  жазықтығында жатады, бірақ  жазықтығында жатпайды.

2. а түзуі және а түзуінде жатпайтын В нүктесі  жазықтығына тиісті.

1. – кезең. « Торы ат».

Жаңа білімді меңгерту.

ІІІ. Жаңа сабақтың тақырыбы : Параллель және айқас түзулер

Анықтама - 1. Бір жазықтықта жатпайтын екі түзу айқас түзулер деп аталады.(10,а - сурет)

С₁ D₁

В₁ А₁

С D

В А

АВ мен А₁D₁ және ВС мен А₁В₁ жұптары айқас түзулерге мысал болып табылады.

Бір жазықтықта жататын екі түзу қиылысуы да, қиылыспауы да мүмкін екені бізге белгілі. Мысалы, қарастырылған кубтың бір жағында жатқан АВ мен ВС түзулері В нүктесінде қиылысса, ал АВ мен DС түзулері қиылыспайды.

Анықтама – 2 . Бір жазықтықта жататын және өзара қиылыспайтын екі түзу параллель түзулер деп аталады ( 10, ә - сурет ) .

4 – кезең. « Колбадағы сұрақтары».

Жаңа сабақты бекіту:

1) Кеңістікте қандай түзулер айқас түзулер деп аталады ?

1. Кеңістіктегі қандай түзулер параллель деп аталады?

2. Параллель түзулерде жататын кесінділер туралы не айтуға болады ?

3. АВСDА₁В₁С₁D₁ кубы берілген.

а) Кубтың параллель қырларын көрсетіңдер және белгілеп жазыңдар. Кубтың бір қырына параллеь болатын қанша қыры бар?

ә) Кубтың айқас түзулерде жататын қырларын көрсетіңдер. Бір қырына айқас қанша қыры бар? Белгілеп көрсетіңдер.

№21 есеп. а в, в с. а және с түзулері параллель болмайтынын дәлелдеңдер.

Бер: а,в,с түзулер. с

а в, в с.

Д/к: а с в

Шешуі: а



1. а в, онда а , в  ; (анықтама – 2)

2. в с, онда с  , (анықтама – 1 )

3. с  , онда а с.

№22 есеп. ОА және ОВ кесінділері  жазықтығын А₁ , В₁ нүктелерінде қияды. А₁ , В₁ нүктелері ОА және ОВ кесінділерінің орталары. Егер А₁В₁= 3,8 см болса, онда АВ арақашықтығын табыңыздар. О

Бер:  - жазықтығы, А₁В₁= 3,8 см.

  ОА= А₁ 

  ОВ= В₁

ОА₁= А₁А А₁ В₁

ОВ₁= ВВ₁

Т/к: АВ= ? А В

Шешуі:

1.  АОВ ~  А₁ОВ₁

2. АВ : А₁В₁= 2

3. АВ = 2А₁В₁= 2 3,8 = 7,6 см

Жауабы : АВ = 7,6 см

5 – кезең. « Сергіту сәті».

1. Әрі қиылыспайтын, әрі параллель емес түзулер. (Айқас түзулер)

2. 3 пен 4 – тің арасына қандай таңба қойғанда, 4 – тен кем 3 – тен артық сан шығады? (үтір)

3. Математикалық жұмбақ:

Егіз туған қос жүйрік,

Жарысқа шауып терлейді.

Бірін – бірін көрмейді,

Бір мәреге келмейді. (Параллель түзулер )

1. Планиметрияның негізгі фигуралары? (нүкте, түзу)

2. Стереометрияның негізгі фигуралары? (нүкте, түзу, жазықтық)

3. Түзуді анықтайтын нүктелердің ең кіші саны? (2)

4. Жазықтықты анықтайтын нүктелердің ең кіші саны ? (3)

6 – кезең. Бағалау парағының қорытындысын жасау, бағаларды қою.

7 – кезең. Үйге тапсырма беру: §4 оқу, № 24 есеп

Математика пәнінің оқытушысы: Тарбақова Сәрсенкүл Мұратқызы

Айқас түзулерге үйдің табаны мен шатырындағы түзулер мысал болады.

Бағалау парағы

1 – топ

Бағалау парағы

2 – топ