№141 П?ні: Математика Сыныбы: 6 «а» К?ні: 03.03.15
Саба?ты? та?ырыбы:
Параллель т?зулер мен кесінділер
Ма?саты:
а) Білімділік
?) Дамытушылы?:
б) Т?рбиелілік
Параллель т?зулер туралы ж?не берілген т?зуде жатпайтын бір н?кте ар?ылы сол т?зуге бір ?ана папаллель т?зу ж?ргізуге болатыны туралы а?парат беру.
Параллель т?зулерді сала білу,есептер шы?ару барысында о?ушыларды? ?здігінен ойлау ?абілетін,п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру.
О?ушыларды? белсенділіктерін арттыру, берілген а?паратты пайдалана отырып есептер шы?арту,шапша?ды??а,д?лдікке т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі:
Д?ст?рлі
Саба?ты? ?дісі:
Т?сіндірмелі,с?ра? - жауап.
К?рнекілігі:
Топшамалар, плакаттар
О?ыту ??ралдары:
о?улы?, та?та
Саба?ты? барысы:
О?ытушыны? ?ызметі
I.?йымдастыру б?лімі
О?ушылармен амандасу, сыныпты? тазалы?ын, т?ртібін ?ада?алау, жо? о?ушыларды тексеру.
II.?й тапсырмасын тексеру.
?йге берілген есептерді ауызша ж?не та?та?а шы?арып тексерту.
ІІІ. Жа?а білімді ме?герту
IV.Бекіту.
V.?йге тапсырма.
Бір жазы?ты?та жататын екі т?зуді? бір ?ана орта? н?ктесі бол?анда,оларды? ?иылысатыны белгілі.
Техникада,т?рмыста орта? н?ктелері болмайтын т?зулер де кездеседі.Мысалы,т?зу жолды? бойында?ы автомашина до??ала?тарыны? іздері,т?зу жолда?ы темір жолды? рельстері ж?не т.б.Бір жазы?ты?та жат?ан екі т?зуді? орта? екі н?ктесі болмаса,олар ?иылыспайды.
Бір жазы?ты?та жататын бір – бірімен ?иылыспайтын екі т?зу параллель т?зулер деп аталады. «Параллель»с?зі гректі? «παραλληλοσ» - ?аза?ша «?атар ж?руші» деген с?зінен алын?ан.
а k A B
b l C D
1 сурет 2 сурет
1 суреттегі а т?зуі мен в т?зуі – параллель т?зулер.Белгіленуі: а || в немесе в | | а.
О?ылуы: а т?зуі в т?зуіне параллель.
Параллель т?зулерде жат?ан кесінділер де ?зара параллель.
2 суреттетегі АВ | | CD, себебі k || l.
Мысалы,квадратты?,тікт?ртб?рышты? ?арама-?арсы жат?ан ?абыр?алары параллель кесінділер.
Параллель т?зулерді салу ?шін ?шб?рышты сыз?ыш пен сыз?ыш пайдаланылады.(3 сурет)
Параллель а ж?не в т?зулерін ж?ргізу ?шін:
1)?шб?рышты сыз?ышты? бір жа?ын сыз?ыш?а тіреп,оны? екінші жа?ыны? бойымен а т?зуін ж?ргіземіз;
2)сыз?ышты? бойымен ?шб?рыштты сыз?ышты жылжытып (?ал?ан ба?ытта),екінші в т?зуін ж?ргіземіз.
Алын?ан а ж?не в т?зулері ?зара параллель болады: а || в немесе в | | а.
а в
а
в
3 сурет
Берілген т?зуде жатпайтын бір н?кте ар?ылы сол т?зуге бір ?ана папаллель т?зу ж?ргізуге болады.
4 суретте А н?ктесі t т?зуінде жатпайды.А н?ктесі ар?ылы t т?зуіне папаллель s т?зуі ж?ргізілген: s || t.
Егер параллель т?зулерге ?июшы т?зу ж?ргізсек,?июшы т?зу параллель т?зулерді? ?р?айсысымен те? б?рыштар жасап ?иылысады.
c
s A a 3 1
t b 4 2
4 сурет 5 сурет
k
с
d
6 сурет
5 суретте а ж?не в – параллель т?зулер.с – ?июшы т?зу. <1 = <2 немесе <3 = <4.
Егер жазы?ты?та?ы екі т?зу ?шінші т?зуге перпендикуляр болса,онда ол екі т?зу параллель болады
6 суретте к т?зуі с т?зуіне де, d т?зуіне де перпендикуляр. c ? k; d ? k. Онда c | | d.
№1103 (ауызша),№ 1104 есептері шы?арылады.
№1103
135 суреттегі фигураларды? ?ай ?абыр?алар бір – біріне параллель?
В С F K N P
А Д Е L T S
BC || AD; AB || CD; FE || KL; FK || EL; NT || PS.
?йге №1105 есеп беріледі. Берілген есепке н?с?ау беріледі.
VІ.?орытынды.
Саба? мына с?ра?тар бойынша ?орытындыланады:
1)Параллель т?зулер дегеніміз не?
2)Берілген т?зуде жатпайтын бір н?кте ар?ылы т?зуге параллель неше т?зу ж?ргізуге болады?
3)Бір т?зуге перпендикуляр екі т?зу ?зара ?иылыса ма?
О?ушылар ба?аларын к?нделіктеріне ?ойдырады.
c
s A a 3 1
k
В С F 
K N P
