Параллель т?зулер.

С?О, Ма?жан Ж?мабаев ауданы, ?ара?о?а орта мектебі
Хайдарова Жания Абаевна
Саба?ты? та?ырыбы: Параллель т?зулер.
Саба?ты? ма?саты:
Білімділігі: Параллель т?зулерді? аны?тамасыны? т?жырымдамасын білу, ?асиеттерін білу, параллель т?зулер ??ымын ке?ейте т?су, екі параллель т?зуді ?шінші параллель т?зумен ?и?анда пайда болатын б?рыштарды? т?рлерін білу.
Дамытушылы?: Параллель т?зулерді? ?зара байланысын т?сіне білуге, ??састы?ы мен айырмашылы?ын салыстыра білуге, параллельдік белгісін пайдаланып есептер шы?ара білуге ?йрету.
Т?рбиелік: Параллель т?зулерді? сызбаларын д?рыс т?сініп, сауатты сала білуге да?дыландыру. Та?ырыпты? на?тылы?ына к?з жеткізу.
К?рнекілігі: 1. Слайдтар
2. ?орша?ан орта?а байланысты к?рнекілік
3. Жеке о?ушылар?а арнал?ан таратпа ?а?аздары
?дісі: (визуалды? лекция). Т?сіндірмелі баяндау (с?ра? - жауап, салыстыру, иллюстрациялы? ж?не репродуктивті).
Саба?ты? т?рі: Блок саба?ы
Саба?ты? ж?ру барысы:
І - кезе?. ?йымдастыру
Сызбаларды орындау?а ?ажетті ??рал аспаптарды? толы? болуына назар аудару ж?не к??іл – к?йлерін бір орта?а то?ыстыру
ІІ - кезе?. ?й тапсырмасын тексеру
ІІІ - кезе?. Жа?а о?у материалын белсене де саналы игеруге дайынды? немесе ма?сат ?ою. (не о?ытылады, жа?а материалды тияна?ты игеру ?шін не ?ажет екеніні? м?нін т?сіндіремін).
ІV - кезе?. О?ушыны? білімін жан - жа?ты тексеру. (жа?а та?ырып?а байланысты с?ра?тар ?оямын, ?ткен та?ырыптар мен байланыстыра отырып, жазы?ты?ты? бетінде ?иылыспайтын т?зулер параллель т?зулер болатынын т?жырымдаймын. Жа?а материалды т?сіндіру ?шін осылай алдын - ала дайынды? жасаймын).
V - кезе?. Жа?а білімді игерту. Слайдтарды пайдаланамын (жоспар бойынша).
Бір жазы?ты?та жат?ан екі т?зу ?иылысуы да, ?иылыспауы да м?мкін. Екі т?зу ?иылысуы ?шін оларды? орта? н?ктелері болуы керек екені белгілі.
Техникада, т?рмыста орта? н?ктелері болмайтын т?зулер де кездеседі.
Мысалы: т?зу жолда?ы машинаны? д??гелектеріні? іздері, т?зу жолда?ы темір жолды?, шаршыны? ?арама - ?арсы ?ырлары т. б. /слайд - 3/
Параллель т?зулерді салу ?шін сызба б?рышты? пен сыз?ыш пайдаланылады.
Параллель а ж?не в т?зулерін ж?ргізу ?шін:
1/. Сызба б?рышты?ты? бір жа?ын сыз?ыш?а жылжытып, екінші жа?ыны? бойымен а т?зуін ж?ргіземіз.
2/. Сыз?ышты? бойымен сызба б?рышты?ты жылжытып ?ала?ан ба?ытта екінші в т?зуін ж?ргіземіз. / слайд - 4/
Бір жазы?ты?та жататын бір - бірімен ?иылыспайтын т?зулер параллель т?зулер деп аталады.“Параллель” с?зі гректі? parallelos - “?атар ж?руші” деген с?зінен шы??ан. ||- параллельдік белгі. a ||b
О?ылуы: a т?зуі b т?зуіне параллель /слайд - 1/
Параллель т?зулерде жат?ан кесінділер де, с?улелер де ?зара параллель болады./слайд - 6/
Параллель т?зулерді? негізгі ?асиеті: Т?зуді? бойында жатпайтын бір н?кте ар?ылы сол т?зуге бір ?ана параллель т?зу ж?ргізуге болады. /параллельдік аксиомасы/ /слайд - 7/
Параллель екі т?зуді? біреуін ?иып ?тетін т?зу екіншісін де ?иятынды?ы туралы теореманы? д?лелдеуі слайдта к?рсетіледі /слайд - 8/
Екі т?зуді ?июшымен ?и?анда пайда болатын б?рыштармен /ай?ыш, с?йкес, т?стас/ таныстыра келе, т?зулерді? параллельдік белгілері беріледі /слайд - 9/
Т?зулерді? параллельдік белгілері: 1. Егер екі т?зуді? ?р?айсысы ?шінші т?зуге параллель болса, онда б?л екі т?зу ?зара параллель болады.
2. Егер екі т?зу мен ?июшы жасайтын ішкі ай?ыш б?рыштар те? болса, б?л т?зулер параллель болады. /д?лелденуі слайдта к?рсетіледі/
3. Егер екі т?зу ?шінші т?зумен ?иылыс?анда 1) ішкі т?стас б?рыштарды? ?осындысы 180º - ?а те? болса; 2) с?йкес б?рыштар те? болса, онда берілген екі т?зу параллель болады.
VІ - кезе?. О?ушыларды? жа?а о?у материалын т?сінгенін тексеру (жеке о?ушылар?а арнал?ан ?лестірмені таратамын).
Блок саба?та б?кіл материал т?гел ?тілгендіктен есеп шы?ару?а к??іл б?лмейміз.(есеп келесі саба?тарда шы?арылады).
№89, 90 (ауызша),
№88, 93 (салу есептері)./флипчартта орындау /
VІІ кезе?. Жа?а білімді бекіту кезе?і (с?ра?тар ?ойылады ж?не о?ушы білімі ба?аланады)
1. ?андай т?зулер параллель т?зулер деп аталады?
2. Екі т?зуді ?шінші бір т?зу ?и?анда ?андай б?рыштар пайда болады?
3. Берілген т?зуден тыс жат?ан н?кте ар?ылы т?зуге параллель неше т?зу ж?ргізуге болады?
4. Егер т?зу берілген т?зулерді? ?р?айсысына параллель болса, онда ?андай т?зулер берілген?
VІІІ кезе?. ?йге тапсырма: №98, №101
ІХ. О?ушы білімін ба?алау.