Саба?ты? та?ырыбы: Цилиндр.
Саба?ты? ма?саты: 1) Білімділік
- о?ушыларды? о?у ?абілеттерін, білім, білік, таным
ерекшеліктерін арттыру. Айналу денелері, цилиндр
туралы ма?л?мат беру.
2) Дамытушылы?
- о?ушыларды? есте са?тау ?абілетін, ой - ?рісін,
с?йлеу тілін дамыту.
3) Т?рбиелік
- жылдамды??а, шапша?ды??а ж?не ?з ойын еркін
айту?а т?рбиелеу.
Саба?ты? к?рнекілігі: ?а?аздан жасал?ан цилиндр, цилиндрді? темір
макеті, ?лестірме карточкалар, плакат.
Саба?ты? жабды?ы: Та?та, бор, мультимедиалы? та?та.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?.
Саба?ты? типі: Жа?а саба?ты топтастыру.
Байланысы: Арнаулы п?ндер (трактор ж?не автомобиль, ауыл
шаруашылы? машиналары)
Саба? ?дісі: Баяндау, с?ра? – жауап.
Саба?ты? ж?рісі: ?йымдастыру
Саба??а ?атысып отыр?ан о?ушыларды т?гендеу, о?у ??ралдарын тексеру.
Бізді? саба?ымыз 5 б?лімнен т?рады.
І. «Білімінді сынап к?р»
?ткен та?ырыпта?ы к?п жа?тар?а то?талып кету. Призма, параллелелепипед, пирамида. Б?л макеттер шыны (?йнек) ??рыслыстарда пайдаланады.
ІІ. «Білімді азамат – ел ерте?і»
Жа?а саба?.
М??алімні? т?сіндіруі: Айналу денелеріне цилиндр,конус, шар жатады.
Цилиндр деп – параллель екі жазы?ты? арасында?ы, жазы?ты?тарды? бірінде д??гелек ?иып ?тетін, барлы? параллель т?зулерді? кесінділерінен жасал?ан денені атайды. Бір ?шы осы д??гелек ше?берді? бойында жататын кесінділер цилиндрді? жасаушылары деп аталады. Цилиндрді? беті параллель жазы?ты?тарда жататын те? екі д??гелектен, цилиндрді? табандарынан ж?не б?йір бетінен т?рады.
Егер цилиндрді? жасаушылары табандарыны? жазы?ты?тарына перпендикуляр болса, онда ол тік цилиндр деп аталады.
Цилиндрді? радиусы деп оны? табаныны? радиусын атайды.
Цилиндрді? биіктігі деп табан жазы?ты?тарыны? ара ?ашы?ты?ын атайды.
Цилиндрді? осі деп табандарыны? центрлерінен ?тетін т?зуді атайды.
Цилиндрді осінен ?тетін жазы?ты?пен ?и?анда?ы ?иманы осьтік ?има деп атайды.
Цилиндрді? осіне перпендикуляр жазы?ты? оны? б?йір бетін табан ше?беріне те? болатын ше?бер бойымен ?иып ?теді.
О
Жасаушысы
ОО - биіктігі ß – цилиндрді? осіне перпендикуляр жазы?ты?
ОА – радиусы
Осы цилиндр бізді? ?мірімізде де, техникада ?олданылады. Жанар – жа?армай пайдаланатын техникаларда ?олданылады. Мысалы: су моторларда, мотоциклде ж?не трактор ж?не автомобильдерде т.б ?олданылады.Осы цилиндрді? ат?аратын ?ызметі туралы бізге трактор ж?не автоиобиль п?ніні? м??алімі Б.Абдрахманов т?сіндіреді.
Трактор ж?не автомобиль п?ніні? м??алімі Б.Абдрахмановты?
т?сіндіруі
Техникаларда автомобиль, тракторларда цилиндрді? ат?аратын ?ызметі, ж?мыс туралы айтады.
ІІІ. «Ескісіз жа?а болмайды,
Есепсіз дана болмайды»
1.Есептер шы?ару.
№1
Бер:ОА?2м Шешуі:АС?2·ОА
ОО?3м ВСА=> АВ=ВС+АС
т/к:АВ=? ВС= ОО
Шы?арылуы: АС=2·2=4(м)
АВ=3+4=9+16=25
АВ==5
Жауабы:АВ=5м
В О
№3
Бер: Н= ОО=6см Шешуі: S=Н R
R= ОА=5см S=2Н·
х= ОВ=4см
т/к: S
Шы?арылуы: S=2·6·=2·6·=12·=12·3=36 (см)
Жауабы: S=36 см
О
В
А
2. Карточкамен ж?мыс.
№1
Бер: ОА?2м Шешуі:АС?2· АО
ОО=5см ВС= ОО
т/к: ВС-? ВСА=>ВС= АВ- АС
Шы?арылуы: АС=2·2=4
ВС=25- 4=25-16=9
ВС==3
Жауабы: ВС=3см
№2
1) Цилиндрді? биіктігі дегеніміз не?
2) Цилиндрді? беті неден т?рады?
№3
Цилиндрді сыз ж?не биіктігін, радиусын белгілеп жаз.
ІV. «Білікті бірді,білімді мы?ды жы?ар»
Сергіту уа?ыты.
М?нда екі топ сандары бар ма?ал – м?телдерді айтып жарысады. ?ай топ то?талып ?алса, сол топ же?іледі.
V. «Білім мен даналы? – адам к?ркі»
Жа?а саба?ты бекіту.
«Егін салу жолдары» ойыны. Б?л ойын екі ?атар (2 топ) болып ойналады. Тапсырмалар?а жауап беру ар?ылы келесі тапсырманы алады. Кезекпен кезек шы?ып тапсырма?а жауап береді. ?ай ?атар бірінші болса, сол ?атар же?іске жетеді.
№1. Цилиндр ?андай денеге жатады?
№1. Айналу денесіне нелер жатады?
№2. Цилиндрді? биіктігі деп нені айтады?
№2. Цилиндрді? радиусы деп нені айтады?
№3. Цилиндрді? жасаушысы деген не?
№3. Цилиндрді? беті неден т?рады?
№4. Цилиндр ?айда ?олданылады?
№4. Цилиндрді? ат?аратын ж?мысы ?андай?
№5. Цилиндр к?лемі ?айда жазылады ?
№5. Цилиндрді? к?лемі нені к?рсетеді ?
?йге тапсырма.
§19. Цилиндр та?ырыбын о?ып келу. № 4 есеп
Ба?алау.
