"Бырайыак: Орнамент"

Предмет:

Математика

Оскуола, кылаас:

МБОУ Дойдунуускай начаалынай оскуола-саада

Уруок ыытыллар бириэмэтэ

Сэтинньи 21 кунэ

Учуутал:

Поскачина Алёна Антоновна

Уруок темата:

Бырайыак «Иьит орнамена»

УМК (учебник аата, автора)

«Школа России», «Математика» Моро М.И.

Учуутал сыала, соруктара:

Орнамент диэн тугун ейдетуу, бырайыак оцоро уерэнии.

1. Суоттуур, толкуйдуур, анаарар дьо5уру сайыннарыы.

2. Задача усулуобуйатын ситэрэн, суоттуур уеруйэ5и салгыы сайыннарыы.

3. Билэр-керер ба5аны уьугуннарыы, кэрэхсэбили тардыы.

Уэрэнээччи соруга:

Орнамент диэн тугун билэр, бырайыак оцорор.

Туттар тэрил:

Ноутбук, проектор, колонка, ойуулар, А4 лиис, килиэй, сорудахтаах карточкалар.

Предмети уерэтии тумуктэрэ:

Орнамент диэн тугун, ханна, то5о туттулларын билэр, орнамены бэйэтэ оцорор, бырайыак оцорор.

Уэрэх сатабылларын сайыннарыы тумугэ:

Бэйэни салайынар-дьаһанар сатабыл: Уерэнэр соругу туруорар, бэйэни хонтуруолланар, былааннанар; учууталы кытта тэннэ улэлэьэн сана сыаллары, сорудахтары таьаарар; уерэх сыалын эрдэ ылбыт билиитигэр уонна билбэтигэр тирэ5ирэн туруорар. Былааннааьын - куутуллэр тумуктэн керен улэтин былааннанар;

Саба5алааьын- уерэхтэн ылбыт билиититтэн, тумуктэриттэн астыныахтаах; учуутал туруорбут уерэнэр дьарыгын сыалынан сирдэтэн улэлиир, септеехтук ылынар; учуутал кемете суох соруда5ы бэйэтэ былааннаан оцорор; сыаналанар; тумук оцорор.

Билэр-кѳрѳр сатабыл: Саңа билии ыларга баар билиитигэр тирэ5ирэр. туруоруллубут сыалтан керен тылынан бэйэ санаатын толору тириэрдэр; ырытар, анаарар, толкуйдуур дьо5уру сайыннарар; бэйэ санаатын тылынан сатаан этэр;

Бодоруһар сатабыл: кэпсэтии сиэрин тутуьар, сахалыы дорооболоьор; араас санаалары ылына, истэ уонна бэйэтин санаатын тириэрдэ уерэнэр; атын дьон санаатын истэр; белеххе бииргэ былааннаахтык улэлиир; кэпсэтиигэ киирэр; тэцнээхтэрин кытта бииргэ алтыьан, кемелесуьэн улэлиир.

Тус туьаайыылаах сатабыл: бэйэ улэтиттэн астынар; улэлиир миэстэтин сепке оцостор;

Уруокка ханнык ытык эйдэбулу инэриигэ улэ ыытыллыахтаа5а

(уруок иитэр сыала)

О5о тулалыыр эйгэтин билэр-керер, чугас дьонун кытта истинник бодоруьар, кемелеьер, айыл5а5а сылдьыы бэрээдэгин ейдуур.

№

Х/м

Дьарык хаамыыта.

Учуутал дьарыга.

О5о дьарыга.

Уерэх дэгиттэр дьайыылара

1

1

Тэрээьин чаас.

-Утуе сарсыарданан. Уруокка теье бэлэмцит?

-Тэтэрээти арыйан бугуццу чыыьыланы суруйуц.

- Уруокка бэйэ-бэйэ5э мэьэйдэспэккэ, кехтеехтук кыттабыт.

Уруокка теье бэлэмин хонтуруолланар.

Бодоруьуу: кэпсэтии сиэрин тутуьар, сахалыы дорооболоьор;

бэйэни салайынар-дьаьанар сатабыл: бэйэни хонтуруолланар, былааннанар.

2

2

Уерэнэр турукка киирии.

-Ейбутун сытыылаан ейтен суоттуо5уц. «Молчанка» оонньуу.

Быраабыланы тутуьан оонньууллар.

Бодоруьуу: араас санаалары ылына, истэ уонна бэйэтин санаатын тириэрдэ уерэнэр.

Билэр-көрөр сатабыл: Саңа билии ыларга баар билиитигэр тирэ5ирэр.

3

3

Уерэнэр соругу туруоруу.

- Билигин Валя дуоска5а тахсан орнамент оцоруо, ким кемелеьуен ба5арар?

- То5о сатаабатыц?

- Тугу сатыырга уерэниэхпитий бугун?

- Бугун биьиэхэ кемелеьееччулээхпит, хайа кыылын этиц эрэ:

Сарсыарда уонна киэьэ бултуурун себулуур.

Кини тугу барытын сиир, маска ыттар, ууга харбыыр.

Сиэмэх кыыл…

- Эьэ туьунан ессе тугу билэ5ит? Ханна олороруй?

Туох туьалаа5ый?

Туох кутталлаа5ый?

(Ойуурга сэрэхтээхтик, бэрээдэктээхтик сылдьыы туьунан санатыьыы)

Кэпсэтиигэ киирэллэр. Уруокка тугу билиэхтээхтэрин, сатыахтаахтарын быьаарсаллар.

Ойуурга сылдьыы быраабылатын санатыьаллар.

Бэйэни салайынар-дьаьанар сатабыл: учууталы кытта тэннэ улэлэьэн сана сыаллары, сорудахтары таьаарар; уерэх сыалын эрдэ ылбыт билиитигэр уонна билбэтигэр тирэ5ирэн туруорар.

Билэр-керер сатабыл: - туруоруллубут сыалтан керен тылынан бэйэ санаатын толору тириэрдэр; ырытар, анаарар, толкуйдуур.

4

17

Уерэнэр соругу толоруу.

1 сорудах: Ойуур са5атыгар

3 буолан олорбуттар.

3 олоппос, 3 курууска

3 орон уонна миискэ.

Кимиэнэ этэй о5олоор? (эьэ)

- Биьиэхэ бугун ыалдьыттыыллар «3 эьэ» остуоруйа геройдара. Кинилэр сорудахтарын бугун толоруохпут. Ол курдук Настасья Петровна соруда5ын толордоххутуна, орнамент диэн тугун билиэххит. Оонньуу «Бол5ойон кер». Бу ойуулары 2 мунуутэ керебут уонна тэтэрээккэ утуктэбит.

- Бу туохтарый? Кинилэр бэрээдэгинэн уруьуйдаммыттар дуо? Ыьылла5ас дуу?

- Ол аата орнамент диэн туох эбитий?

- Орнамены ханна керуеххэ себуй? (Остуоруйа ойуулара)

- Иьиттэргэ орнамены ким оцороро буолуой? Хайдах?

- Биьиги ебугэлэрбит эмиэ туттар малларын, тацнар тацастарын араас оьуорунан, орнаменынан киэргэтэллэрэ. (Ойуулары керуу)

- Мишутка орнамент уруьуйдаабыт. Ким туох санаалаа5ый?

2 сорудах тыа хаьаайынын Михайло Иванович задачаларын суоттуохпут.

В сказочной стране Волшебной Математики жила-была упрямая задача. Её никто не мог решить. И вовсе не потому, что она была сложной. Причина была в том, что она от всех скрывала предлог в своем вопросе.

Условие ее было таким: «Жила-была маленькая, прелестная задачка. Ей на день рождения подарили красивое красное платье, которое было украшено кружочками и треугольниками. Кружков на платье было 7, а треугольников … 2 … больше, чем кружков. Сколько треугольников украшало платье задачки?» Какие предлоги спрятала задачка?

О5олор ыйытыыларга хоруйдууллар, оонньуу соруда5ын бол5ойон истэн оонньууллар.

-Бэрээдэктэммит, хатыланар оьуордар.

-Оформитель-художник.

Эьэлэр тацастарын, иьиттэрин орнаменнарын бол5ойон кереллер.

О5олор Мишутка тугу сыыспытын этэллэр, орнамент диэн хатыланар ойуу буоларын ейдууллэр.

Задача5а септеех предлогу туруоран суоттууллар.

Бэйэни салайынар-дьаьанар сатабыл: Былааннааьын - куутуллэр тумуктэн керен бэйэ-бэйэлэрин ситэрсэн биэрэр сыаллары туруоруу;

Саба5алааьын- уерэхтэн ылбыт билиититтэн, тумуктэриттэн астыныахтаах;

Билэр-керер сатабыл: бэйэ санаатын тылынан сатаан этэр;

Бодоруьуу: атын дьон санаатын истэр; бииргэ былааннаахтык улэлиир; кэпсэтиигэ киирэр.

5

2

Сынньалац.

«Туун, кунус»

Быраабыланы тутуьан оонньууллар.

6.

13

Бырайыак оцоруу.

Иьитиннэрии.

- Билигин уруокка тугу билбиккитин оцорон, бырайыак бэлэмнээн кэпсиэххит, беле5унэн улэ быраабылатын хатылыа5ыц.

- Орнамент диэн тугун кердерер кыра хаьыат оцоробут.

Субэлэьэн улэлииллэр, туохтан са5алыылларын, ким тугу гыныахтаа5ын быьаарсаллар.

Кылгас иьитиннэрии оцороллор.

Бэйэни салайынар-дьаьанар сатабыл: Сыал туруорунуу- уерэх сорудахтарын билэрин уонна тугу билиэхтээ5ин арааран былааннанар;

Билэр-керер сатабыл: толкуйдуур, анаарар дьо5уру сайыннарар;

Бодоруьуу: атын дьон санаатын истэр; бииргэ былааннаахтык улэлиир; Бэйэни салайынар-дьаьанар: учуутал кемете суох соруда5ы бэйэтэ былааннаан оцорор.

7.

2

Тумук.

-Туох сацаны биллигит?

-Тугу ыарыр5аттыгыт?

О5олор хоруйдара.

Бэйэни салайынар-дьаьанар сатабыл: сыаналанар, тумук оцорор.

Тус туьаайыылаах сатабыл: бэйэ улэтиттэн астынар.