Жа?а технологияны? о?ушыны? математика?а ?ызы?ушылы?ын арттыруда?ы ролі
Жа?а технологияны? о?ушыны? математика?а ?ызы?ушылы?ын арттыруда?ы ролі
?ызылорда облысы,Жа?а?ор?ан ауданы,
№164 орта мектебіні? математика п?ні м??алімі
Дулатова Орынкуль Оразбаевна
Жа?а технологияны? о?ушыны? математика?а ?ызы?ушылы?ын арттыруда?ы ролі
Елімізді? м?ртебесіні? биік болуы ?о?ам м?шелеріні?, келешек ел болаша?ы –жас ?рпа?ты? белсенділігі мен іскерлігіне тікелей байланысты.?азіргі заман?ы білім беруге ?ойылатын басты талап –оны? сапасын арттыру.
Орта білім беруді? ма?саты-жедел демеп келе жат?ан ?лем жа?ыдайында алын?ан тере? білімні? к?сіби да?дыларыны? негізінде,?з ба?ытын еркін аны?тайтын, ?зм?мкіндіктерін іске асыра алатын, ?зін-?зі дамыта алатын ж?не ?з еркімен д?рыс,адамгершілікті- жауапты дербес шешім ?абылдайтын жеке т?л?аны ?алыптастыру.
Жеке т?л?аны ?алыптастыруды дамыту мен о?ан жан-жа?ты тере? білім беру ма?сатында баланы о?ыта отырып, оны? еркіндігін, белсенділігін ?алыптастыра отырып,?з бетінше шешім ?абылдау?а да?дыландыру.Б?гінгі к?н талабы о?ытуды? жа?а технологияларын енгізу, білім беруді а?параттандыру,халы? аралы? ?ылымды?-коммуникациялы? желілерге шы?у екендігі ?аза?стан Республикасыны? «Білім туралы» за?ында белгіленген.
Жеке т?л?аны дайарлау ?шін ?азіргі дидактикалы? м?мкіндіктерді,жа?а идеяларды ж?не білім беру технологияларын пайдалану керек. М?ндай технологиялар ?атарына «О?ужазу ар?ылы Сын т?р?ысынан Ойлауды Дамыту»(СТО( ба?дарламасы, М.Жанпейісованы? «Модульдік о?ыту технологиясы» ж?не т.б. жат?ызу?а болады.
О?ыту аса к?рделі іс-?рекет,сонды?танда о?ан дайын рецепт болуы м?мкін емес.Дегенмен б?л технологияны к?пшілік мойындады
О?ушы ?зі білетін математикалы? ??ымдарды ойша ?орыта біліп, бір ?ара?анда к?рінбейтін т?сініксіз жа?ыдайларды ?арапаым математикалы? фактілермен салыстыра отырып ?орытынды жасай алса п?нді о?ыту ?зіні? е? басты ма?сатына жетті деп айту?а болады.О?ытуды? басты ма?саты-о?ушы ?зін-?зі жеке-т?л?а, ?немі іздемпаз на?ты с?ра? ?оя алатын сонымен бірге с?ра??а ?тымды жауап бере алатын т?л?а ретінде сезінуі керек.
Математикадан есеп шы?ара білсе негізгі м?селе шешіледі деп ойлайтынбыз.Барлы? та?ырыпта байланыста есеп шы?ара білуге да?дылан?ан о?ушыларымыз ?рт?рлі олимпиада,сайыстар?а барып н?тиже к?рсете алма?анда ол пікірді? ?ате екеніне к?зіміз жетіп отыр. Есеп шы?ару-ол математикалы? іс-?рекетті?басы ?ана екен.СТОба?дарламасы бойынша ж?мыс істей баста?аннан бастап п?нді о?ыту?а деген к?з?арасым м?лдем ?згерді.Саба? барысында бірлесіп топтарда ж?мыс жасау,?зі білгісі, зерттегісі келетін м?селелерге нар т?уекл ету,жазбаша ж?не ауызша ой алмасу,б?гінгі к?н о?ушыларыны? ?деттегі да?дысына айналды.
Мектепті? 7 –сыныбында «Геометрия» п?ні бастады. Осы п?нді о?ытуда мен СТО ?дістерін пайдалана бастадым.Ал?аш?ы ??ымдарды,негізгі аны?тамаларды ?ткеннен кейін «Сыбайлас б?рыштарды? ?осындысы»ж?не «Вертикаль б?рыштарды? те?дігі» теоремаларын о?ушыларды? ?здеріне д?лелдеттім,о?ушыларды? ?здерінде сенімділік пайда болды.Саба? барысында білгісі келу ?ажеттілігі туды,?з бетімен ?йренуге деген талпыныс артты,топтарда белгілі бір математикалы? орта пайда болды.
Математика саба?ында о?ушыларды? материалды д?рыс ??ынуы, п?нге деген танымды? ?ызы?ушылы?ыны? артуы білімні? берік ?олдануы м??алімні? саба? ?ткізудегі ?р т?рлі ?діс -т?сі–дерді орнымен ?олдана біліуі жолында?ы іздемпазды?ына байланысты.
Жалпы м??алім ?зін ?йретуші немесе о?ытушы ?ана емес о?ушымен сырлас, дос д?режесінде сезінетін болса я?ни к?птеген ?алымдар айтып ж?ргендей,о?ушы мен м??алім арасында «субьект-субьект» ?атынасы орна?ан жа?ыдайда о?ушыларды? іздеп ж?рген ?діс-т?сілі табыл?андай болды.О?ушыны «обьект» деп ?арамай оларды? ?зіндік іс-?рекетіне еркіндік беру ?ажет.
СТО технологиясын саба?та ?олдан?анда уа?ытты тиімді ж?не стратегияларды орынды пайдалана алмайтын болса, о?ушыны жалы?тырып жібереді.Сонды?тан саба?ты? жоспарын ??р?анда ?р стратегияны уа?ыты бойынша б?ліп на?ты жерлерін б?ліп к?рсетіп ?ою керек,сол бойынша пайдалану керек.Сондай бір саба?ты ?лгі ретінде ?сынамын.
Саба?ты? та?ырыбы:Виет теоремасы
Саба?ты? ма?саты:Квадрат те?деуі Виеттеоремасын пайдалана отырып те?деуді тез шешуді ме?геру. О?ушыларды? біліме деген ?ызы?ушылы?ын арттырып, ?йымшылды??а,жекеж?не топпен ж?мыс жасау?а т?рбиелеу.
Сто ба?дарламасында?ы басты ?згеріс ол саба? ??рылысын ?згертуде деп ойлаймын. Бір ?ара?анда к?п к??іл аудара ?оятындай м?селе емес сия?ты,дегенмен саба? ?ызы?ушылы?ты оятудан басталуы сыныпта?ы барлы? о?ушыны бір ??ымны?,бір м?селені? айналасында жина?тау?а ж?мылдыру?а,жа?алы? ашу?а,к?руге ?ызы?тырады.
Б.Б.? таблицасын толтыру,т?ртіп алу стратегиялары барлы? п?де ?олданамыз,осы жерде о?ушыны? жа?а фактіге б??ан дейінгі ?зі білетін фактілерді? керектері ?ана жина?талып, оларды ?олдану?а м?мкіндігі туады,со?ан ?йренеді.Жекелеп,ж?птасып,топтасып ж?мыс істеу ?дістері де о?ушыны? білгенімен б?лісу,білмегенін ?зіні? сынытастарынан алу?а м?мкіндік береді. Жалпы ба?дарламаны? ма?ынаны ашу барысында ?олданылатын стратегиялары о?ушыны? білімді ?з бетімен алу?а,жа?а білімге ?зіне белгілі фактілерді барлы?ын баспалда? ретінде ?олдана отырып жетуіне м?мкіндік береді.
Просмотр содержимого документа
«Жа?а технологияны? о?ушыны? математика?а ?ызы?ушылы?ын арттыруда?ы ролі »
Қызылорда облысы,Жаңақорған ауданы,
№164 орта мектебінің математика пәні мұғалімі
Дулатова Орынкуль Оразбаевна
Жаңа технологияның оқушының математикаға қызығушылығын арттырудағы ролі
Еліміздің мәртебесінің биік болуы қоғам мүшелерінің, келешек ел болашағы –жас ұрпақтың белсенділігі мен іскерлігіне тікелей байланысты.Қазіргі заманғы білім беруге қойылатын басты талап –оның сапасын арттыру.
Орта білім берудің мақсаты-жедел демеп келе жатқан әлем жағыдайында алынған терең білімнің кәсіби дағдыларының негізінде ,өз бағытын еркін анықтайтын, өзмүмкіндіктерін іске асыра алатын, өзін-өзі дамыта алатын және өз еркімен дұрыс,адамгершілікті- жауапты дербес шешім қабылдайтын жеке тұлғаны қалыптастыру.
Жеке тұлғаны қалыптастыруды дамыту мен оған жан-жақты терең білім беру мақсатында баланы оқыта отырып, оның еркіндігін , белсенділігін қалыптастыра отырып,өз бетінше шешім қабылдауға дағдыландыру.Бүгінгі күн талабы оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру,халық аралық ғылымдық-коммуникациялық желілерге шығу екендігі Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында белгіленген.
Жеке тұлғаны дайарлау үшін қазіргі дидактикалық мүмкіндіктерді ,жаңа идеяларды және білім беру технологияларын пайдалану керек. Мұндай технологиялар қатарына «Оқужазу арқылы Сын тұрғысынан Ойлауды Дамыту»(СТО( бағдарламасы, М.Жанпейісованың «Модульдік оқыту технологиясы» және т.б. жатқызуға болады.
Оқыту аса күрделі іс-әрекет,сондықтанда оған дайын рецепт болуы мүмкін емес.Дегенмен бұл технологияны көпшілік мойындады
Оқушы өзі білетін математикалық ұғымдарды ойша қорыта біліп, бір қарағанда көрінбейтін түсініксіз жағыдайларды қарапаым математикалық фактілермен салыстыра отырып қорытынды жасай алса пәнді оқыту өзінің ең басты мақсатына жетті деп айтуға болады.Оқытудың басты мақсаты-оқушы өзін-өзі жеке-тұлға, үнемі іздемпаз нақты сұрақ қоя алатын сонымен бірге сұраққа ұтымды жауап бере алатын тұлға ретінде сезінуі керек.
Математикадан есеп шығара білсе негізгі мәселе шешіледі деп ойлайтынбыз.Барлық тақырыпта байланыста есеп шығара білуге дағдыланған оқушыларымыз әртүрлі олимпиада,сайыстарға барып нәтиже көрсете алмағанда ол пікірдің қате екеніне көзіміз жетіп отыр. Есеп шығару-ол математикалық іс-әрекеттіңбасы ғана екен.СТОбағдарламасы бойынша жұмыс істей бастағаннан бастап пәнді оқытуға деген көзқарасым мүлдем өзгерді.Сабақ барысында бірлесіп топтарда жұмыс жасау,өзі білгісі, зерттегісі келетін мәселелерге нар тәуекл ету ,жазбаша және ауызша ой алмасу,бүгінгі күн оқушыларының әдеттегі дағдысына айналды.
Мектептің 7 –сыныбында «Геометрия» пәні бастады. Осы пәнді оқытуда мен СТО әдістерін пайдалана бастадым.Алғашқы ұғымдарды ,негізгі анықтамаларды өткеннен кейін «Сыбайлас бұрыштардың қосындысы»және «Вертикаль бұрыштардың теңдігі» теоремаларын оқушылардың өздеріне дәлелдеттім,оқушылардың өздерінде сенімділік пайда болды.Сабақ барысында білгісі келу қажеттілігі туды,өз бетімен үйренуге деген талпыныс артты,топтарда белгілі бір математикалық орта пайда болды.
Сонымен қатар 7-сыныптағы «Алгебра» сабағынан қысқаша көбейту формулалары тақырыптарын өткенде оқушылардың өздеріне, «Екі өрнектің қосындысының квадраттарын» , «Екі өрнектің квадраттарының айырмасын» , «Екі өрнектің айырмасының кубтарын» қортып шығаруды тапсырдым.Алдынғы сабақтарда көп мүшені көп мүшеге көбейту ережесін пайдалана отырып жоғарыда аталған формулаларды оқушылардың өздері қорытып шығарды.
Математика сабағында оқушылардың материалды дұрыс ұғынуы, пәнге деген танымдық қызығушылығының артуы білімнің берік қолдануы мұғалімнің сабақ өткізудегі әр түрлі әдіс -тәсі–дерді орнымен қолдана біліуі жолындағы іздемпаздығына байланысты.
Жалпы мұғалім өзін үйретуші немесе оқытушы ғана емес оқушымен сырлас, дос дәрежесінде сезінетін болса яғни көптеген ғалымдар айтып жүргендей ,оқушы мен мұғалім арасында «субьект-субьект» қатынасы орнаған жағыдайда оқушылардың іздеп жүрген әдіс-тәсілі табылғандай болды.Оқушыны «обьект» деп қарамай олардың өзіндік іс-әрекетіне еркіндік беру қажет.
СТО технологиясын сабақта қолданғанда уақытты тиімді және стратегияларды орынды пайдалана алмайтын болса, оқушыны жалықтырып жібереді .Сондықтан сабақтың жоспарын құрғанда әр стратегияны уақыты бойынша бөліп нақты жерлерін бөліп көрсетіп қою керек,сол бойынша пайдалану керек.Сондай бір сабақты үлгі ретінде ұсынамын.
Сабақтың тақырыбы:Виет теоремасы
Сабақтың мақсаты:Квадрат теңдеуі Виеттеоремасын пайдалана отырып теңдеуді тез шешуді меңгеру. Оқушылардың біліме деген қызығушылығын арттырып, ұйымшылдыққа,жекежәне топпен жұмыс жасауға тәрбиелеу.
Сабақтың типі:Жаңа тақырыпты игеру сабағы
Сабақтың әдісі:сыни тұрғыдан ойлауСабақтың көнекілігі:Интерактиптітақтадаәр түрлі тірек схемалары
Сабақтың барысы:1.Ұйымдастыру. Сыныпты 3топқа бөліп отырғызу.
2 .Ой шақыру .
3.Мағынаны тану.
4.Ойтолғаныс стратегиасы.
5.қортындылау
ІІ.ой шақыру.
1.Квадырат теңдеу,теңдеутарихынан жазған рефераттарынталдау.
2.Кесіндіні толтыру (формулалар жазу)
ах2 + bх+с=0 а≠0
D= x1,2=
3. Кроссворд шешу
1. ах2 + bх+с=0 (а≠0) теңдеуі қалай аталады? 2.Квадрат теңдеудің түрлерінің формуласындағы түбір астындағы өрнек.
3. Квадрат теңдеудегі а,b?
4.Квадрат теңдеудің дербес түрі?
ІІІ. Мағынаны тану.
Интративті тақтада Ф.Виет туралы мәлімет айтылады. Әр топқаоқулықтан мәтін бөлініп беріледі. Әр топ талдап ,тақтаға жазып қорғайды.
ІV. Ой толғаныс стратегияасы.
А)оқулықтан есептер шығару.
№148
5)х1=0,5 х2=0,75 7)х1=2,5 х2=1,51 0)х1=5 х2=0
х1*х2=0,375 х1*х1=2,5*1,5=3,75 х1*х2=5*0=0
х1+х2=1,25 х1+х2=2,5+1,5=4х1+х2=5+0=5
х2-1,25х+0,375=0 х2-4х+3,75=0 х2-5х=0
2)Интеративті тақтада ауызша есептер беріледі. (Берілген теңдеулердішешпей-ақ түбірлерін анықта)
х2+ 5х+4=0 -1және -4
х2+ 5х+4=0-1және -4
х2+ 3х-4=01және -4
х2+ 3х-4=01және -4
б) «Араласып кеткен оқиғалар» (Әр топтық алдына квадрат теңдеулер беріледі,бірақ қиып тасталған.Соларды құрастыру керек)
Теңдеу,теңдеу теңдеулер,
Түрлері көп теңдеулер.
Оның бірін атасақ,
Квадрат теңдеулер.
Шешсек оны түбірі,
Болады екен әр түрлі.
Ажыратар дискриминант,
Бар жоқтығын түбірді.
Есептер көп өмірде,
Физика мен техника.
Пайдаланып шығарар,
Квадрат теңдеуді
х2-24х+23=0 1)х2-2х-35=0 1)х2+11х+10=0
х1=23 х2=1х1=7 х2=-5 х1=-10 х2=-1
х2-5х-14=0 2)х2-5х-36=0 2)х2+4х-21=0
х1=7 х2=-2х1=9 х2=-4 х1=-7 х2=3
V.Қорытындылау,бағалау (әр топ өз бағалау парақтарын бағалайды)
Сто бағдарламасындағы басты өзгеріс ол сабақ құрылысын өзгертуде деп ойлаймын. Бір қарағанда көп көңіл аудара қоятындай мәселе емес сияқты,дегенмен сабақ қызығушылықты оятудан басталуы сыныптағы барлық оқушыны бір ұғымның,бір мәселенің айналасында жинақтауға жұмылдыруға,жаңалық ашуға,көруге қызықтырады.
Б.Б.Ұ таблицасын толтыру,түртіп алу стратегиялары барлық пәде қолданамыз,осы жерде оқушының жаңа фактіге бұған дейінгі өзі білетін фактілердің керектері ғана жинақталып, оларды қолдануға мүмкіндігі туады,соған үйренеді.Жекелеп,жұптасып,топтасып жұмыс істеу әдістері де оқушының білгенімен бөлісу,білмегенін өзінің сынытастарынан алуға мүмкіндік береді. Жалпы бағдарламаның мағынаны ашу барысында қолданылатын стратегиялары оқушының білімді өз бетімен алуға,жаңа білімге өзіне белгілі фактілерді барлығын баспалдақ ретінде қолдана отырып жетуіне мүмкіндік береді.
Математикада ұқсастық көп рөл атқарады. Фигуралардың ұқсастығын әртүрлі формулалардың ұқсастығын есте сақтауға Венн диаграммасының пайдасы өте көп.
Мысалы.8-сынып «Геометрияда» төрбұрыштардың түрлерін өткенен кейін Венн диограммасын сызу арқылы олардың қасиеттерін тез есте сақтауға болады. «Ромб», «параллелограм», «Тік төрбұрыш» «Квадрат» осыларды екеуара салыстыра отырып жетістіктерге жетуге болады.
СТОбағдарламасы
Оқушылардың бір – бірімен қатынысы жақсарады,ізденуге, әр түрлі шешімдерді тез қабылдауға үйретеді,оқушының білім сапасын арттырады.
Ойлау принциптерін меңгертеді.(тыңдау,салыстыру,жинақтау,абстракциялау)
Ойларын жүйелеуге,ашық айтуға,есеп шығару барысында жолдастарына көмектесуге ұжымдық ортаны қалыптастыруға тәрбиелейді.
Оқытуда күтілген нәтиже:
Өз бетінше жұмыс жасай алатын оқушыны тәрбиелеу;
Мықтылар өздерінің қабілет пен икем – дағдысын одан әрі бекіте түседі,әлсіздер өзіне-өзі сенімсіздіктен арылады.
Пәнге деген қызығушылық артып,шығармашылық топтар пайда болады.
Жұптасып оқу,жұптасып талқылау қалыптасады,бағалау парағынан әрбір оқушының мүмкіндігі көрінеді.
Халықта керемет даналық сөз бар:
«Естідім-ұмыттым,
Көрдім – есімде қалды
Жасадым – үйреніп алдым»
Ал СТО бағдарламасының құрылымы үйрету,үйрену бірлігінен,үйренудің қызығушылығынан тұрады. Сондықтан әріптестерімді сыни тұрғыдан ойлау арқылы оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып,шығармашылықпен жұмыс істеуге шақырамын.
