Негізгі орта білім де?гейінде геометрияны о?ыту келесі ма?саттар?а жетуге ба?ыттал?ан: практикалы? жа?дайларда ?олдану ж?не салалас п?ндерді игеру ?шін ?ажетті геометриялы? білім мен біліктілік ж?йесін ме?геру; практикалы? есептерді шы?ару ??ралы ретінде геометриялы? тілді ме?геру.
V-VI-сыныптарда?ы математика п?ні – орта білімні? бастауыш ж?не негізгі де?гейінде о?ушылар?а математиканы о?ытуда саба?тасты? пен болаша?ты ?амтамасыз ететін кіріктірілген о?у п?ні.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«V-VI сынып математикасында геометрия элементтерін о?ыту ?дістемесі»
ОӘЖ: 372.851
V-VI сынып математикасында геометрия элементтерін оқыту
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің
жаратылыстану-математика факультетінің
5В010900-математика мамандығының студенті
Мазтаев Бекзат Серикович
Ғылыми жетекшісі: Анияров Альмир Аскарович
Түйінді сөздер: геометрия элементтерін оқытудың, бұрышты оқыту
Аңдатпа
Бұл мақалада V-VI сынып математикасындағы геометриялық элементтерді оқытудың мақсаты, міндеттері, ерекшеліктері және әдістері қарастырылады.
Аннотация
В данной статье рассматривается цели, особенности и методы обучения геометрических элементов в курсе математики V-VI классах.
Summary
This article discusses the purpose, characteristics and methods of teaching of geometry in mathematics courses of V-VI classes.
Негізгі орта білім деңгейінде геометрияны оқыту келесі мақсаттарға жетуге бағытталған: практикалық жағдайларда қолдану және салалас пәндерді игеру үшін қажетті геометриялық білім мен біліктілік жүйесін меңгеру; практикалық есептерді шығару құралы ретінде геометриялық тілді меңгеру.
V-VI-сыныптардағы математика пәні – орта білімнің бастауыш және негізгі деңгейінде оқушыларға математиканы оқытуда сабақтастық пен болашақты қамтамасыз ететін кіріктірілген оқу пәні.
Оқыту мақсаты: оқушыларды геометриялық материалды түсінуін қамтамасыз етуге бағытталған геометриялық қызметке қатыстыру және ой-өрістің дамуы арқылы геометрияның базалық негізін сапалы меңгеруді қамтамасыз ету; ұлттық және жалпы адами құндылықтар негізінде талдау жүргізудің практикалық дағдысы мен біліктігін иелену, ойлаудың геометриялық стилін қалыптастыру; негізгі орта білім деңгейінде геометрияны игерудің практикалық негізін жасау.
Оқыту міндеттері: көрнекі-бейнелік және логикалық ойлауды, оқу уәжін, өздігінен білім алу қабілетін, геометрия тілінде сөйлеуді, талдау мен дәлелдеулер жүргізу және қарапайым зерттеу есептерін шығару біліктігін қалыптастыру; тұлғаның интеллектуалдық қасиеттерін (логикалық ойлау, интуиция, танымдық қызығушылығын, өздігінен жұмыс атқару, жігерлілік және т.б.) негіздерін сапалы меңгертуді қамтамасыз ету; оқушылардың тұжырымдарды талдау және дәлелдеу білігін, ойлау қабілетін, әр оқушының геометриялық интуициясы мен шығармашылық қасиеттерін дамыту; өздігінен жұмыс атқару дағдыларын дамыту; берілген тақырып бойынша оқушыларға өздігінен есептер құрастыру мен оларды шығаруға мүмкіндік беру.
V-VI-сыныптардағы математикасында геометрияны оқытудың ерекшеліктері – нақты мысалдарды қолдана отырып, материалды индуктивті негізде беру. Сабақтастық принципін сақтай отырып, 5-сыныптағы геометрия элементтерін оқыту бастауыш сыныптарда игерілген материалдарды жүйелеу мен жаңаны қоса беруден басталады. Бұл курс өзінің практикалық бағдарымен ерекшеленеді және жоғары сыныптарда геометрия оқу үшін қажетті дағдыларды қалыптастыруға, сонымен қатар оқушыларға өмірге қажетті маңызды дағдыларды қалыптастыруға бағытталған. Геометрия элементтерін оқыту: көрнекі-бейнелі ойлауды дамытумен; көрнекілікті кеңінен қолданумен; оқушыларды геометрияны жүйелі меңгеруге, басқа пәндерді меңгеруде және сонымен қатар күнделікті өмірде геометриялық біліктерін пайдалануға даярлаумен жүзеге асырылады.
Барлық геометриялық материалдарды мектепте оқытудың төрт кезеңі қалыптасқан. Бірінші кезең 1-4, екінші - V-VI, үшінші - 7-9 және төртінші кезең - 10-11-ші сыныптарды қамтиды. Бұл кезеңдегі оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеріп, геометрия ғылымының даму кезеңдеріне сәйкес таңдалған «Көрнекі геометрия», «Практикалық геометрия», «Геометрияның жүйелі курсы» курстарын оқытумен де байланыстарған маңызды.
Сонымен екінші кезең яғни V-VI сынпта оқытылатын геометриялық материал мазмұнын келесі мәселелер құрауы қажет:
Бұрыш. Бұрыштың түрлері. Бұрыштарды өлшеу. Шеңбер . шеңбердің ұзындығы. Дөнгелек. Дөнгелектің ауданы. Қиылысқан түзулер. Бұрыштар. Параллель түзулер. Нүктеден түзуге дейінгі қашықтық. Жазықтықтағы тік бұрыш, тең және ұқсас фигуралар туралы түсінік. Бұл кезде геометриялық материалдарды игеруде жалпы индуктивтік сипат сақталады, дегенмен алғашқы аталмас да олардың дәлелдеулерін келтіруде дедуктивтік ой қортындылары жасала бастайды.
Сөйтіп, бұл кезде оқушылар ойлау логикасын сезініп, дедуктивті дәлелдемелердің тәжірибеден айырмашылығын ажырата бастауы керек.
5 сынып оқушыларына бұрыш ұғымын енгізу әдісін қарастырайық.
Мақсаты: Геометриялық фигура яғни бұрыш және бұрыш түрлерімен таныстыру және оларды бір-бірінен ажыратуға үйрету. Бұрышты қағазды бүктеп шығарып алуға немесе әртүрлі құралдар мен бұйымдардан көрсетуге болады.
Балаларды бұрышпен бірге оның ішкі облысы жөнінде түсінік қалыптастыру үшін алғашқы кезеңдерде бұрыштардың қызық модельдерімен бірге «қозғалмалы бұрыш» моделін қолдануға болады. Бұл моделді пластелин немесе шеге арқылы екі таяқшадан бекітіп жасауа болады. Осындай модель көмегімен бұрыштың өлшемі оның қабырғаларының ұзындықтарына тәуелді емес, қабырғалардың бір-біріне қатысты өзара орналасуына байланысты-қабырғалары неғұрлым жақын болса, бұрыш аз, ал қабырғалары арасы қашық болса, бұрыш үлкен болатынын байқайды.
Бұрыш түрлерінің атауларын есте сақтау үшін 5 сынып оқушыларына түсінікті тіл, яғни ертегі, ойын, әртүрлі мысалдар арқылы жеткізу керек.
Мысалы: Ертеде бұрыштар патшалығы болыпты. Патшалықта салмағы 200 кг үлкен тастар болыпты. Бұрыштар патшасы: - Егер кімде – кім осы алып тасты иығымен бір күн бойы көтеріп тұра алса, сол бұрышқа қызымды беремін - депті. Осыны естіген көрші ауылдағы ағайынды үш бұрыш Доғалбай, Сүйірбай, Тікбай сынақтан өтуге келеді. Тасты көтеріп кештен таңға дейін тұрған аға бұрыш Доғалбай қатты шаршап кетіп, белін жаза бергенде, белі кілт ете қалып белі шалқайып қалыпты. Содан бері бұл бұрыш «доғал» бұрыш деп аталып кетіпті. Ал Сүйірбай еңкейе бергенде белі бүкірейіп, белін көтере алмай қалыпты. Содан бері бұл бұрышты «сүйір» бұрыш деп атап кетіпті. Ал, ортаншы бұрыш Тікбай таң атқанша тасты тіп – тіке көтеріп тұрыпты. Содан бері осы бұрышты тікбұрыш деп атап, қалған бұрыштар осы бұрышқа қарап бой түзепті.
Бұл мақалада V-VI сынып математикасындағы геометрия элементтерін оқыту барысында оқытушы оның мақсатын, міндетін, әдістерін және т.б. қасиеттерін дұрыс әрі тиімді қолдануы және бұрыш ұғымын енгізудің әдісі қарастырылды.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Т.Алдамұратова, Е.Байшоланов «Математика» 5-сынып; Алматы «Атамұра» 2015.
А.Әбілқасымова, Т.Кучер, З.Жұмағұлова 5-сынып; Алматы «Мектеп» 2015.
Т.Алдамұратова, Е.Байшоланов, Т.Байшоланов «Математика» 6-сынып; Алматы «Атамұра» 2015.
