Педагогикада дидактикалы? ойындар?а былай аны?тама беріледі: дидактикалы? ойындар денегіміз – балалар?а белгілі бір білім беріп, іскерлік пен да?дыны ?алыптастыру ма?сатын к?здейтін іс-?рекет. Ендеше, б?л ойындар о?ыту?а арнал?ан.
Дидактикалы? ойындарды? бас?а ойындардан ерекшелігі, оны? негізгі ма?саты – баланы о?ытау, оларды? ойлау ?абілеттерін жатты?тыру ж?не дамыту, игі ?асиеттерді т?рбиелеу.
Дидактикалы? ойындарды? мазм?ны – ?андай да болмасын а?ыл-ой міндетерін ж?зеге асыру. Ережені орындау, ойды, ?иялды, есті дамыту?а ы?пал етеді. Дидактикалы? ойын ар?ылы д?ниені тану бас?аша т?рге ие болу, ол к?нделікті о?у?а ??самайды, м?ндай ?иял-?ажайып та, жауапты ?з бетінше іздеу де, белгілі болмыс пен ??былыс?а жа?аша к?з?арас та, білімді толы?тырушы мен ке?ейту де, жекеленген ??былыстар арысында ?зара байланысты, ??састы?ты ж?не айырмашылы?ты та?айындау да бар. Ал е? бастысы, о?ушыларды еш ?иналмай, ?здеріні? ?алауы бойынша дидактикалы? ойын ар?ылы о?у материалын ?рт?рлі т?р?ыдан бірнеше рет ?айталау?а м?мкіндік туады. Сонымен бірге дидактикалы? ойын ?зара жарыстыру м?мкіндігін ту?ызып, о?ушылар?а білімдерін ?рт?рлі жа?дайда ?олдану?а негіз береді. Дидактикалы? ойындар ар?ылы о?ушыларды? танымды? белсенділігін арттыруды? м?мкіндіктері мол. Танымды? белсенділік – о?ушыларды? танымды? белсенділігі оны? о?у?а деген ынтасы, интеллектуалды ж?не шы?армашылы? міндеттерді шешуге деген ?ызы?ушылы?ы мен тапсырмаларды орындауда?ы жауапкершілігі. Дидактиканы? ж?йелік, к?рнекілік, бірізділік принциптері дидактикалы? ойындар ар?ылы ж?зеге асады ж?не о?ушыларды? о?у?а деген ?ызы?ушылы?тарын арттырады.
Дидактикалы? ойындарды пайдаланып, ж?ргізілген саба?тан к?тілетін н?тиже: о?ушыларды? ал?ан білімі негізді болып, естерінде жа?сы са?талады, о?ушылар о?у ?рекетінен жалы?пайды, п?нге деген ?ызы?ушылы?ы оянады. Осылайша, ойынны? к?пфункционалды ?ызметі ашылады. Оны? баланы? тіртібі мен жеке т?л?а ретінде ?алыптастыруына ы?палы бай?алады.
Танымды? тапсырмалар ар?ылы берілетін ойын кезінде о?ушылар ойын процесіні? екі ба?ытын: іске асырып ж?не есте са?тауы ?ажет. Біріншісі п?н мазм?ныны? іс-?рекеті т?сінікті болып, екіншісінде – ?леуметтік ортаны? ішкі ортамен ?рекеттесуі, т?сінікті болуы. О?ушылар?а к??ілінен шы?атындай, ?серлі сезіммен орындай алатындай тапсырма беру ?діс-т?сілдерін ?олдан?ан тиімді.
?алым Л.С.Высотский дидактикалы? ойындар туралы ?з ойын былай айтады: «Мектеп жасында ойын ?лмейді, ол жайлап іс-?рекетке ене береді. Ол мектептегі о?ыту мен е?бекті? ішкі жал?асы болып табылады». Ал белгілі ?алым А.В.Запорожец дидактикалы? ойындарды? ма?ызын ба?алай келіп, былай деп атап к?рсетеді: «Біз дидктикалы? ойындар ар?ылы білім мен біліктілікті ?йретіп ?ана ?оймай, балаларды? жалпы дамуын да бейімдеуіміз керек»
Дидактикалы? ойындар ?ш топ?а б?лінеді:
Затты? дидактикалы? ойындар дидактикалы? ойыншы?тармен ж?не т?рлі ойын материалдарымен ?йымдастырылады.
?стел ?стінде ойнайтын дидактикалы? ойындар «Лото», «Домино», т.б.
С?здік дидактикалы? ойындар.
Танымды? ж?не белсенділік ?а?идасын іс ж?зіне асыру ?шін, математика саба?ында балаларды? о?у?а деген ?ызы?ушылы?тарын ?немі ?олдап отыру?а тырысамын. Сонды?тан саба?тарда о?ытуды? негізгі формаларына ??гімелесу, іскерлік ойындар, дидактикалы? ойындар, сюжеттік-р?лдік ойындар, салыстыру т?сілдері, шынайы жа?дайларды ?лгілеу, к?рсету, ба?ылау, т?сіндіру, жатты?улар, практикалы? ж?мыс пен экскурсия жатады. Балалар саба?ты ?рине сапалы т?рде емес, о?у ар?ылы мені? к?мегіме ар?а с?йейді, ?з м?мкіндіктерін дамыту?а талпынады. Олар мені? к?мегіме, а?ыл-ке?естеріме, н?с?ауларыма, ?имыл ?рекетіне ма?тау, ескерту с?здеріне керісінше ынталандырып отырады.
Дидактикалы? ойындарды ?лтты? т?лім-т?рбие к?здерімен ?штастыруда математикалы? ж?мба?тарды,ма?ал-м?телдерді о?ыту барысында ойындар ар?ылы ке?інен ?олданамын. Мысалы: «Жал?асын тап» ойынында жасырыл?ан санны? екінші сы?арын табу ар?ылы о?ушылар мінез-??лы?тарын жас кезден бастап ?ада?алау?а, адамгершілік іс-?рекеттерді орындау?а т?рбиеленеді. Ережені айту, о?ушыларды? тілін дамытумен ?атар оларды? математикалы? тілде с?йлеу да?дыларын да ?алыптастырады.
Математианы дидактикалы? ойындар ар?ылы игерту ж?мыстарын де?гейлік д?режеде ж?зеге асыруды? ма?ызы зор. Де?гейлік тапсырмалар – о?ушыны? білімі мен ?абілетін жетілдіруге арнал?ан сатыланып дамитын ж?мыстар ж?йесі. Б?л ж?мыстарда мен ?рбір о?ушы?а жеке-жеке тапсырма беріп, оны? жеке т?л?алы? ?абілетін арттыру процесін барлы? уа?ытта ?зімні? назарымнан тыс ?алдырмаймын.
М??алім шеберлігіні? кілті оны? саба? технологиясын ме?геруі, ?дістемелік т?сілдерді тиімді ?олдана білуі болып табылады. Осындай тиімді де, н?тижелі ?дістерді? бірі дидактикалы? ойындар деп есептеймін. Ойын адамны? ?мір танымыны? ал?аш?ы ?адамы. Ал о?ыту процесінде жа?а технологияны? ма?ызды б?лігі.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«"Математика п?ні бойынша дидактикалы? ойындар"»
"Математика пәні бойынша дидактикалық ойындар"
Педагогикада дидактикалық ойындарға былай анықтама беріледі: дидактикалық ойындар денегіміз – балаларға белгілі бір білім беріп, іскерлік пен дағдыны қалыптастыру мақсатын көздейтін іс-әрекет. Ендеше, бұл ойындар оқытуға арналған.
Дидактикалық ойындардың басқа ойындардан ерекшелігі, оның негізгі мақсаты – баланы оқытау, олардың ойлау қабілеттерін жаттықтыру және дамыту, игі қасиеттерді тәрбиелеу.
Дидактикалық ойындардың мазмұны – қандай да болмасын ақыл-ой міндетерін жүзеге асыру. Ережені орындау, ойды, қиялды, есті дамытуға ықпал етеді. Дидактикалық ойын арқылы дүниені тану басқаша түрге ие болу, ол күнделікті оқуға ұқсамайды, мұндай қиял-ғажайып та, жауапты өз бетінше іздеу де, белгілі болмыс пен құбылысқа жаңаша көзқарас та, білімді толықтырушы мен кеңейту де, жекеленген құбылыстар арысында өзара байланысты, ұқсастықты және айырмашылықты тағайындау да бар. Ал ең бастысы, оқушыларды еш қиналмай, өздерінің қалауы бойынша дидактикалық ойын арқылы оқу материалын әртүрлі тұрғыдан бірнеше рет қайталауға мүмкіндік туады. Сонымен бірге дидактикалық ойын өзара жарыстыру мүмкіндігін туғызып, оқушыларға білімдерін әртүрлі жағдайда қолдануға негіз береді. Дидактикалық ойындар арқылы оқушылардың танымдық белсенділігін арттырудың мүмкіндіктері мол. Танымдық белсенділік – оқушылардың танымдық белсенділігі оның оқуға деген ынтасы, интеллектуалды және шығармашылық міндеттерді шешуге деген қызығушылығы мен тапсырмаларды орындаудағы жауапкершілігі. Дидактиканың жүйелік, көрнекілік, бірізділік принциптері дидактикалық ойындар арқылы жүзеге асады және оқушылардың оқуға деген қызығушылықтарын арттырады.
Дидактикалық ойындарды пайдаланып, жүргізілген сабақтан күтілетін нәтиже: оқушылардың алған білімі негізді болып, естерінде жақсы сақталады, оқушылар оқу әрекетінен жалықпайды, пәнге деген қызығушылығы оянады. Осылайша, ойынның көпфункционалды қызметі ашылады. Оның баланың тіртібі мен жеке тұлға ретінде қалыптастыруына ықпалы байқалады.
Танымдық тапсырмалар арқылы берілетін ойын кезінде оқушылар ойын процесінің екі бағытын: іске асырып және есте сақтауы қажет. Біріншісі пән мазмұнының іс-әрекеті түсінікті болып, екіншісінде – әлеуметтік ортаның ішкі ортамен әрекеттесуі, түсінікті болуы. Оқушыларға көңілінен шығатындай, әсерлі сезіммен орындай алатындай тапсырма беру әдіс-тәсілдерін қолданған тиімді.
Ғалым Л.С.Высотский дидактикалық ойындар туралы өз ойын былай айтады: «Мектеп жасында ойын өлмейді, ол жайлап іс-әрекетке ене береді. Ол мектептегі оқыту мен еңбектің ішкі жалғасы болып табылады». Ал белгілі ғалым А.В.Запорожец дидактикалық ойындардың маңызын бағалай келіп, былай деп атап көрсетеді: «Біз дидктикалық ойындар арқылы білім мен біліктілікті үйретіп қана қоймай, балалардың жалпы дамуын да бейімдеуіміз керек»
Дидактикалық ойындар үш топқа бөлінеді:
Заттық дидактикалық ойындар дидактикалық ойыншықтармен және түрлі ойын материалдарымен ұйымдастырылады.
Үстел үстінде ойнайтын дидактикалық ойындар «Лото», «Домино», т.б.
Сөздік дидактикалық ойындар.
Танымдық және белсенділік қағидасын іс жүзіне асыру үшін, математика сабағында балалардың оқуға деген қызығушылықтарын үнемі қолдап отыруға тырысамын. Сондықтан сабақтарда оқытудың негізгі формаларына әңгімелесу, іскерлік ойындар, дидактикалық ойындар, сюжеттік-рөлдік ойындар, салыстыру тәсілдері, шынайы жағдайларды үлгілеу, көрсету, бақылау, түсіндіру, жаттығулар, практикалық жұмыс пен экскурсия жатады. Балалар сабақты әрине сапалы түрде емес, оқу арқылы менің көмегіме арқа сүйейді, өз мүмкіндіктерін дамытуға талпынады. Олар менің көмегіме, ақыл-кеңестеріме, нұсқауларыма, қимыл әрекетіне мақтау, ескерту сөздеріне керісінше ынталандырып отырады.
Дидактикалық ойындарды ұлттық тәлім-тәрбие көздерімен ұштастыруда математикалық жұмбақтарды,мақал-мәтелдерді оқыту барысында ойындар арқылы кеңінен қолданамын. Мысалы: «Жалғасын тап» ойынында жасырылған санның екінші сыңарын табу арқылы оқушылар мінез-құлықтарын жас кезден бастап қадағалауға, адамгершілік іс-әрекеттерді орындауға тәрбиеленеді. Ережені айту, оқушылардың тілін дамытумен қатар олардың математикалық тілде сөйлеу дағдыларын да қалыптастырады.
Математианы дидактикалық ойындар арқылы игерту жұмыстарын деңгейлік дәрежеде жүзеге асырудың маңызы зор. Деңгейлік тапсырмалар – оқушының білімі мен қабілетін жетілдіруге арналған сатыланып дамитын жұмыстар жүйесі. Бұл жұмыстарда мен әрбір оқушыға жеке-жеке тапсырма беріп, оның жеке тұлғалық қабілетін арттыру процесін барлық уақытта өзімнің назарымнан тыс қалдырмаймын.
Мұғалім шеберлігінің кілті оның сабақ технологиясын меңгеруі, әдістемелік тәсілдерді тиімді қолдана білуі болып табылады. Осындай тиімді де, нәтижелі әдістердің бірі дидактикалық ойындар деп есептеймін. Ойын адамның өмір танымының алғашқы қадамы. Ал оқыту процесінде жаңа технологияның маңызды бөлігі.
Сарқан көмекші мектеп-интернаты
«Дидактикалық ойындар-оқушылардың танымдық белсенділігін дамытудың негізгі жолы»
