Математика п?нін о?ытуда о?ушылар білімін арттыру т?сілдері
Жоспар:
I.Кіріспе
Математика п?нін о?ыту міндеттері
II.Негігі б?лім
А). Математика п?нін о?ытуда о?ушылар білімін арттыру т?сілдері
?). О?ушылар білімін арттыруды? ?р т?рлі т?сілдері ?з т?жірибемде
III.?орытынды.
Баланы білім, а?и?ат, ереже мен
формулалар ?оймасына айналдыру
?шін, оны ойлау?а ?йрету керек.
В.А.Сухомлинский
?азіргі кезде ?ылым мен техниканы? даму де?гейі ?рбір адам?а саналы ж?не тере? біліміні?, іскерлікті? болуын ?амтиды. Жастарды? белсенді шы?армашылы?пен ж?мыс істеуін ж?не ке?інен ойлау?а ?абілетті болуын талап етеді.Сонды?тан да мектептегі о?у процесіні? негізгі ма?саты-арнайы педагогикалы? ?дістермен ма?сатты ж?не ж?йелі т?рде о?ушыларды? шы?армашылы? ойлауын дамыту, ?ылыми к?з?арасы мен белсенділігін ?алыптастыру, ?р адамны? бойында?ы ту?аннан пайда бол?ан интуийиясын ?рі ?арай даму?а ы?пал ету, о?ушыны? таби?и ?асиеттерін, математикалы? білім де?гейін тере?дету ?шін о?ытуды жоспарлы т?рде ?йымдастыру, ?з бетінше білім алу ар?ылы т?л?а ретінде дамуына негізін салу болып табылады. Баланы? білім алу ар?ылы т?л?а ретінде дамуын алды??ы ?атар?а ?ойып, ол ?шін о?ушы т?л?асын дамуын к?здейтін білім беру ар?ылы- бала бойында?ы таби?и к?штері мен м?мкіншіліктеріні? ?зіндік ашылуына ?олайлы жа?дайлар ту?ызу ?ажет. Білімге деген ынтасын, ?ызы?ушылы?ын, т?ра?тылы?ын ?алыптастыруда орындату ар?ылы ба?ылап отыру ?ажет.
О?ушыны? т?пкі н?тижеге ба?ыттал?ан дамыта о?ыту барысында?ы белсенді танымды? ?рекеті оны к?нбе- к?н жа?алы? ашатындай зерттеуші д?режесіне к?тереді шы?армашылы? ?абілеттерін дамытады. Осындай де?гейге жеткізу ?шін к?нделікті ?олданып ж?рген о?улы?тармен шектеліп ?алмай, тере?ірек ?йренуі ?шін ?рт?рлі аны?тамалы?тар мен ?дебиеттер, ?иындатыл?ан конкурсты?, олимпиадалы? тапсырмалар жина?тарын пайдалану ?ажет. О?ытуды? ?р т?рлі ?діс- т?сілдерін тиімді ?олдана білсе, н?тижелі болатыны аны?.
О?ушыларды? ?з бетінше ойлай білу, есеп шы?ару мен оны? сан ?илы жолын іздестіру, оларды? шы?армашылы? ?абілетіні? дамуыны? бірі ?дісі. О?ушыны? ?з бетінше ж?мыс істеуге ?йрету, п?нге ?ызы?ушылы?ын арттыру басты ма?сат. О?ушыны? математикалы? білімін к?теруді? е? басты шарты- оны? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру. П?нге деген ?ызы?ушылы?ы болса ?ана, бала о?ан к??іл ?ойып, ты?дайды, тере?дете о?ып ?йрене бастайды. П?нге ?ызы??ан о?ушыны? білім сапасыны? жо?ар?ы болатыны белгілі. М??алім ?немі о?ушыны? ойлау белсенділігін арттырып, п?нге ?ызы?ушылы?ын тудыр?анда ?ана саба? ма?сатына жетеді.
Ал, ?ызы?ушылы?ты тудыруды? т?сілдері ?те к?п. Олар: саба? барысында ?олданылатын математикалы? ойындар, математикалы? сайыстар, эстафеталар, жарыстар, олимпиадалар; жа?сы дайынды?пен ?ткізген к?нделікті саба?тарымыз. Д?рыс ?йымдастырыл?ан саба? о?ушыны? ой- ?рісін ке?ейтеді: ?зіне деген сенімін к?шейтеді. Сонды?тан, е? бірінші жа?а материалды игеру ж?не оны игеруге деген о?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын тудыру, тапсырмаларды ?р т?рлі де?гейде орындату ар?ылы о?ушыларды? білімдерін саралау, ?р о?ушыны? м?мкіндіктерін, ?абілеттерін ескере отырып, тапсырмалар беру, оларды? білімін ж?йелі талдап, ба?а беріп отыру керек деп ойлаймын. ?рбір сыныпта математика?а ?ызы?ушылы?ы бар жа?сы о?итын о?ушылармен ?атар нашар о?итын, ж?йелі т?рде ж?мыс жасау?а ?абілетсіз, ?лгерімі нашар о?ушылар кездеседі. Ондай о?ушылармен ж?мыс жасау ма?сатында саралап, де?гейлеп о?ыту ?дісін ?олдану ?ажет болды.?лгерімі нашар о?ушылар ?шін ?зіндік ж?мыс кезінде к?рделі есептер ?арапайым элементар есептерге б?лініп жіктеледі, шы?аруына т?сінік беріледі. Есепті? шартына с?йкес н?с?ау беріп, сызбасын салып т?сіндіріп беру немесе капточкалар?а жазылып, о?ан ??сас есепті? шы?ару жолы к?рсетіледі. Сызбада?ы немесе есептеулердегі ?ателерді к?рсетіп беруде о?ушымен жеке ж?мысты? бір т?рі деп есептеймін. Мысалы, «Сандарды? б?лінгіштігі» та?ырыбын о?ыту кезінде сынып о?ушыларыны? белсенді топтарына « Егер, ?андай да бір сан 0 не 5 пен ая?талса, онда ол сан 5-ке ?алды?сыз б?лінетіндігін д?лелде?дер» деген тапсырма ?сынылса, нашар топ?а « 0 мен 5- ке ая?талатын ?андай да бір санды жазы?дар немесе, 5- ке еселі болатынын к?рсеті?дер» деген же?ілдеу тапсырма ?сынылады. О?ытуды? белсенді ?дістерін ?олдан?анда ?тілетін та?ырыпты ж?не ?р сыныпты? ?зіндік ерекшеліктерін ескеру керек деп ойлаймын. ?андай ма болмасын белгілі бір ж?мысты? сапасы оны? д?рыс ?йымдастырылуыны? жемісі болма?.
Сонды?тан да математикалы? сыныптан тыс ж?мыстарды? да ма?ыналы д?рыс ?йымдастырылуы, біріншіден, о?ушыларды? саба? ?лгеріміні? к?терілуіне ?сер етсе, екіншіден оларды? шы?армашылы? ?абілетін дамытып, ой-?рісін ке?ейтеді. О?ушыларды? математикалы? білімді тере?, саналы, берік игерушіні? негізгі белгілеріні? бірі- мазм?нды есептерді шы?ара білуге баулу. Ондай есептерді шы?ару теориялы? білімдерді практикада ?олдану?а о?ушыларды баулиды, оларды? ойлау ?абілетін дамытады, математикалы? тілде тере? ме?геруіне м?мкіндік ту?ызады, п?нге ?ызы?ушылы?ын оятып, балаларды? творчестволы? ж?мысыны? де?гейін к?тереді. Мазм?нды есептерді шешуді ?збетімен орындай білуге ?йрету V-VI сыныптарды? ал?аш?ы саба?тарынын басталады.
Мазм?нды есептерді шы?ару ?шін:
1) Есеп мазм?нын о?ып, т?сініп, аша білу
2) Берілгені бойынша ?ыс?аша жоспарлап, жаза білу
3) Есеп бойынша схемалар, графиктер, таблицалар мен диаграммаларды салу, я?ни берілгендер мен ізделінді шамаларды? арасында?ы байланысты к?рсете білу
4) Есепті? шешу жоспарларын, я?ни шарты бойынша те?деу ??ру т?різді б?ліктер бойынша есеп шартын ??ра білу ?ажет. Міне, осы ?дістерді т?менгі сыныптан бойына дарыта білген о?ушы жо?ар?ы сынып?а келгенде ?иналмай-а? к?рделі есептерді шы?ара алады.
Математиканы о?ыту процесінде практикалы? мазм?нды есептерді ?олдану- о?уды к?рделентіп ?мірмен, практикамен байланыстыруды? ?тымды т?сілдеріні? бірі болып табылады. Сол сия?ты тез ойлау?а, ой-?иялы ?ш?ырлау?а, к?п ?сер ететін суреттер ар?ылы белгісіз санды табу, белгісіз те?деуді шешу, белгісіз ?ріпті табу т?сілдері болып табылады.
Тест ?дістерін ?олдан?анда да ?р т?сілдерін орынды ?олдана білсе, н?тижесі болары аны?. Тест ?дістеріні? ішінде к?нделікті саба?тарда ?олдану ?шін ы??айлылары:
1) С?йкестік тестісі, онда ережелер немесе есептердегі сызы?тарды? орнын толтыр
2) Та?дау тестісі, онда есепті? номері, реті к?рсетіледі.
(мыс. 2-ні? В-сы д?рыс)
3) Балама тестісі, б?л жа?дайда есепті? мазм?ны беріледі де, о?ан ия, жо? деген жауаптарды? бірі беріледі. Міне, осындай ?р т?рлі ?діс- т?сілдерді орынды ?олдана білу ?р баланы? ?абілеті жеткен жерге дейін е?бек етуіне м?мкіндік ту?ызады.
«Адам ?рпа?ымен мы? жасайды» дейді. ?рпа? жал?асты?ымен адамзат баласы мы? емес, миллионда?ан жылдар жасап келеді, ж?не сол жал?асты? с?т сайын ?згеріп, ?рлей дамы?ан саналы тірлік. Демек, ?рпа? т?рбиесі ?ай заманны?, ?ай ?о?амны? болмасын к?кейтесті м?селесі болма?. Ендеше, ?рпа?ты д?рыс о?ыта білу ?лкен ?нер. Талмай іздену барысында ?ана б?л ?нерде игере алады. Саба? о?ытуды ?йымдастыруды? негізгі формасы. Ал, о?ушыларды? алатын білімдеріні? сапасы о?ыту д?режесіне т?уелді. Сонды?тан о?ытуды жетілдіру, ?ажетті технологиялы? т?рлендірулер мен ма?сатты н?тижелерге жетуді к?здеу ?р п?н м??аліміне міндет. Ш?кіртті? психологиясына айры?ша к??іл б?ліп, о?ыту ?дістемесін жоспарлап, оны ж?зеге асыруды а?ыл- ой елегінен ?ткізе білген д?рыс. Ол ?шін ?орыта келе айтарым:
1) Барлы? о?ушыларды н?тижесі болжамдал?ан, шамалары келетін ерікті ж?мыс істей білуге жеткізу.
2) О?ушыларды? танымды? іс- ?рекеттеріні? сапасына, о?у т?рбие процесіні? барысына болжам ж?не себептеріне тияна?ты диогностика жасай білу.
3) Ма?сатты ж?не е? тиімді н?тижеге жету ?шін дидактикалы? ??ралдарды ?дістемелікпен негіздей келе, ой елегінен ?ткізе пайдалану.
