Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
Канафина Асем Даулетовна.
5желто?сан 1989 жылы дуниеге келді. 2007-2011 жылы Е.А.Б?кетов атында?ы ?ара?анды Мемлекеттік Университетінде, математика факультетін бітірді. Математика п?ні м??алімі. Е?бек ?тілі №17 жо?ары білім беретін орта мектепте істеп, ?азіргі уа?ытта №7 Жамбыл атында?ы мамандандырыл?ан мектеп-интернатында ж?мыс ат?аруда. Проблемалы? та?ырыбы: О?ушыларды ?з бетімен ж?мыс жасау?а баулу.
А
C
B
D
•
O
•
•
•
O
O
O
1. Қай фигураның барлық нүктелері О нүктесінен бірдей қашықтықта жатыр?
2. Бұл фигуралардың ұқсастығы және айырмашылығы неде?
Шеңбер және
дөңгелек
•
O
Шеңберді циркуль деген құралмен саламыз
•
O
О нүктесінен бірдей қашықтықтағы нүктелерден құралған тұйық сызық шеңбер деп аталады. О – шеңбердің центрі.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
O
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Жазықтықтың шеңбердің ішіндегі бөлігі дөңгелек деп аталады
•
O
Тарихи мәліметтер
“ Дөңгелек” ұғымы алғаш рет ежелгі гректерде қалыптасқан. “Диаметр” грек тілінен аударғанда “көлденеңдік” дегенді білдіреді. Үнділер мен вавилондықтар дөңгелектің ең негізгі элементі радиус деп есептеді. Радиус латынның radius – доңғалақтың сым шабағы сөзінен алынған.
R
•
А •
O
Шеңбердің бойындағы кез келген нүктені центрмен қосатын кесінді радиус деп аталады. R = OА - радиус
• В
R
R
•
А •
O
R=OA=OB - радиустар
• В
R
R
R
•
А •
• С
O
R=OA=OB=OC - радиустар
•
О
• В
R
R
R
А •
• С
R
•
D
R = OA=OB=OC=OD - радиустар
R
R
•
А •
• С
O
Шеңбердің бойындағы екі нүктені қосатын және центр арқылы өтетін кесіндіні диаметр деп атайды. D=OA+OB=2R - диаметр
N
•
К •
E •
• С
А •
•
O
• F
• L
•
S
D =AC=EF=KL=NS - диаметрлер
Шеңбердің диаметрінің бойында екі радиус орналасады, сондықтан диаметр екі радиусқа тең:
D=2∙R
R=D:2
Шеңбердің бойындағы кез келген екі нүктені қосатын кесінді хорда деп аталады.
К •
Р •
• В
•
O
•
Q
PQ , КВ – хордалар
Шеңбердің бөлігі доға деп аталады.
К•
• В
•
O
А •
• С
AK , KB, BC, CA – доғалар.
Жазылуы: U AK , U KB, U BC, U CA
Ауызша есептер :
• A
• В
• С
• О
• Е
• L
• К
Мына нүктелердің қайсысы шеңбердің бойында, дөңгелекте, дөңгелектің сыртында жатыр?
А •
• В
• О
L
C
К •
D
Сызықтардың қайсысы шеңбермен қиылысады?
Оқулықпен жұмыс:
А-тобы
№ 384
Шеңбердің диаметрі: 10 см, 8 см, 16 см. Радиусы неге тең?
№ 385
Айдың диаметрі 3474 км. Айдың радиусы неше километр?
№ 386
CD= 5 см болатындай етіп, C және D нүктелерін белгілеңдер. Центрі С нүктесі, радиусы 2 см шеңбер сызыңдар және центрі D нүктесі, радиусы 3 см шеңбер сызыңдар. Шеңберлердің диаметрлерін табыңдар. Шеңберлер өзара қалай орналасады?
В - тобы
№ 393
Жердің диаметрі шамамен 12700 км. Жердің диаметрі Юпитердің диаметрінен 11 есе кем. Юпитердің радиусын табыңдар.
“ Кім жылдам?” ойыны
Дөңгелектің диаметрі 130 см болса, оның радиусын есепте.
Дөңгелектің диаметрі 150 см болса, оның радиусын есепте.
Шеңбердің радиусы 39 см болса, оның диаметрін есепте.
Шеңбердің радиусы 47 см болса, оның диаметрін есепте.
Логикалық жаттығу
1. Жыл он екі айдың ішінде 30 және 31 сандары ауысып отырады. Ал 28 және 29 сандары қай айда кездеседі?
2. Қосарланып жегілген ат-арбамен Самат 8 шақырым жол жүрді. Оның әр аты неше шақырым жол жүрді?
3. Ағаш үстінде 100 торғай отырды. Аңшы 5 торғайды атып алды. Торғайдың қаншасы қалды?
Тарихи мәліметтер
“ Дөңгелек” ұғымы алғаш рет ежелгі гректерде қалыптасқан. “Диаметр” грек тілінен аударғанда “көлденеңдік” дегенді білдіреді. Үнділер мен вавилондықтар дөңгелектің ең негізгі элементі радиус деп есептеді. Радиус латынның radius – доңғалақтың сым шабағы сөзінен алынған.
Қазақтың тұрмыс тіршілігінде де шеңбер мен дөңгелек тәрізді денелер кеңінен орын алған. Олар: түрлі әшекейлік бұйымдар және киіз үй. Киіз үйдің табаны дөңгелек болса, керегелері доға пішіндес болғандықтан, шеңбер жасайды.
Киіз үй – шеңбер мен дөңгелектерден тұратын қазақтың ұлттық өнерінің ерекшелігін бейнелейтін құрылыс.
Үйге тапсырма:
№ 392, №398.
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт
