?MSAL ( коэффициент )

Sumqayıt şəhər

N nömrəli tam orta məktəbin riyaziyyat müəllimi Rüstəmova

Vüsalənin 6^C sinfində “Əmsal” mövzusunda keçirdiyi açıq dərsin icmalı

23-01-2014

Standart: 1.2.1. Tam ədədlər üzərində hesab əməllərini yerinə yetirir.

Mövzu: Əmsal.

Dərsin məqsədi: 1) Əmsalı təyin edir.

2) Müxtəlif işarəli ədədlərin hasilini tapa bilir.

Dərsin tipi: induktiv.

İş forması: Kollektiv və qruplarla iş.

İş üsulu: Beyin həmləsi,müzakirə.

İnteqrasiya: Azərbaycan dili,Tarix,Coğrafiya,Biologiya.

Resurs: dərslik, İKT avadanlıqları,iş vərəqləri,marker,flipçat.

İstifadə olunmuş ədəbiyyat:

1. Riyaziyyat-6 dərslik(Bakı-2013, Sevda İsmayılova, Arzu Hüseynova)

2. Tarix-6 dərslik (Bakı-2013)

3. Coğrafiya-6 dərslik (Bakı-2013)

4. Biologiya-6 dərslik (Bakı-2013)

5.http://az.wikipedia.org/w/index.php?search=%C9%99msal&title=X%C3%BCsusi%3AAxtar , http://www.islaminsesi.az/2012-10-24-05-57-21/maraqli/item/3175-bu-gunun-tarixi.html, https://www.facebook.com/groups/riyaz.muallimi/

Sinfin təşkili(2 dəq)

Əvvəl siniflə salamlaşıram. Növbətçıdən davamiyyəti soruşuram. Adəti üzrə növbətçi olan şagird davamiyyəti, tarixi və həmən günlə əlaqədar əlamətdar hadisələri qeyd edir.

Əlavələr lazımdırsa mən edirəm:

23 yanvar 1992-ci ildə Amerika Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyıb.

23 yanvar 1556-cı ildə Çində 800 000 nəfərin ölümü ilə nəticələnən zəlzələ baş verir.

23 yanvar 1950-cı ildə Təl-Əviv İsrailin paytaxtı elan olunur.

Evə verilmiş tapşırığı yazılmış dəftərlər qrup şəklində yığılır və mənə təqdim edilir.Keçmiş dərsdə yığıb yoxladığım ev işi dəftərləri şagirdlərə paylanılır.

Motivasiya

Müəllim:

-Düzbucaqlının sahəsi necə tapılır?

Şagird:

-Düzbucaqlının sahəsini tapmaq üçün onun enini uzunluğuna vurmaq lazımdır.

Müəllim:

-Eni 1,5 sm, uzunluğu 6 sm olan düzbucaqlının sahəsi neçə olar?

Şagird:

-S=1,5*6=9 (sm²)

Müəllim:

-Eni a, uzunluğu b olan düzbucaqlının sahəsi necə hesablanır?

Şagird:

-S=ab düsturu ilə.

Slayd №2 ekrana gəlir.

Müəllim:

-Gördüyünüz düzbucaqlının sahəsi nəyə bərabərdir?Cavablar müxtəlif ola bilər,hamısı dinlənilir,yekun olaraq S=6ab cavabı alınır və bu cavab slaydda göstərilir. Sadələşdirmə zamanı Vurmanın hansı qanunundan istifadə olunduğu xüsusi vurğulanır(yerdəyişmə qanunu).

Bu tipli misalların,riyazi ifadələrin hasilinə aid slayd 3-də 4 misal verirəm,hər qrupdan bir şagirdi durğuzub cavabı soruşuram. Cavablar qane etməsə qrup üzvlərinə yoldaşlarına kömək etmələrini tapşırıram.

Slayd 3:

Misalların düz cavabı alındıqdan sonra slayddakı cavablar ekrana gəlir.

Müəllim:

-Beləliklə,biz riyazi ifadələrin hasilini sadələşdirməyi öyrəndik. Burada əsas olan ədədi vuruqların hasilidir. Bugünkü dərsimiz də məhz bu ədədi vuruqların hasili zamanı alınan ədədlə əlaqədardır. Bu ədəd xüsusi adla adlandırılır. Bu ad sizlər üçün yeni termin olacaq. Adın tapılması üçün hər qrupa bir rebus verəcəm. 1dəqiqə ərzində cavabı tapıb qeyd etməlisiz.

Cavablar:

Rebus 1: Əl(L=M)=ƏM + NAL(N=S)=SAL = ƏMSAL

Rebus 2: ƏT(T=M)=ƏM + SAP(P=L)=SAL = ƏMSAL

Rebus 3: TOM(“O=Ə)=ƏM + SOL(O=A)=SAL = ƏMSAL

Rebus 4: CƏM (“)=ƏM + SAZ(Z=L)=SAL = ƏMSAL.

Müəllim:

-Beləliklə,bugünkü mövzumuzun adı:ƏMSALdır. Əmsal sözünün hərfi mənasını tapıb araşdırmağı sizə müstəqil olaraq tapşırıram.

TƏDQİQATIN APARILMASI

Tədqiqat suallarını işçi vərəqlərdə hər qrupa paylayıram. Bunun üçün 4 işçi vərəqi hazırlamışam. Hər qrupdan bir nəfər təsadüfi bir işçi vərəqini götürür. 5dəqiqə ərzində qruplar tapşırıqları yerinə yetirməli,xüsusi A3 vərəqlərində səliqə ilə cavabları yazıb lövhəyə bərkitməlidilər.

Cavablar:

1) ab riyazi ifadəsinin əmsalı 1-ə bərabərdir.

2) a) 3x·(-2y) ·2,5z=-15xyz əmsalı -15 3) Əmsallar cəmi:

b) -4a·(-3b) ·2c=24abc əmsalı 24 -15+24+11=20

c) 3m· n·k=11mnk əmsalı 11

Cavablar:

1) -xy riyazi ifadəsinin əmsalı -1-ə bərabərdir.

2) a) -3a·4b ·(-2c)=24abc əmsalı 24 3) Əmsallar cəmi:

b) 0,5m·5n ·10k=25mnk əmsalı 25 24+25+(-48)=1

c) 10y·(- x)·2z=-48xyz əmsalı -48

Cavablar:

1) mn riyazi ifadəsinin əmsalı 1-ə bərabərdir.

2) a) 2,4m·5n ·(-k)=-12mnk əmsalı -12 3) Əmsallar cəmi:

b) -2x·(-3y) ·2,5z=15xyz əmsalı 15 -12+15+16=19

c) 7a·b·2c=16abc əmsalı 16

Cavablar:

1) -pq riyazi ifadəsinin əmsalı -1-ə bərabərdir.

2) a) -2m·(-5n) ·6k=60mnk əmsalı 60 3) Əmsallar cəmi:

b) 2a·(-1,5b) ·2c=-6abc əmsalı -6 60+(-6)+36=90

c) -8y·x·(-2z)=36xyz əmsalı 36

Qrupların yekun cavabları dairəyə alınır,yekunda 20 1 19 90 alınır. Müəllim:

-Lövhəyə diqqətlə baxın. Bu ədədlər birlikdə nəyi xatırladır?

Şagirdlər bu ədədlərin 20 yanvar 1990-cı ili xatırlatdığını deyirlər.Şagirdlərdən 20 yanvar haqqında qısa bayatılar soruşulur. Hər qrupdan bir şagirdin deməsi kifayətdir. Bayatılar deyilən vaxt 12-ci slaydda 20 yanvar şəhidlərinə aid foto slayd nümayış olunur.

Şeüirlərdən sonra diqqəti yenidən qrup işlərinə yönəldirəm. 3-cü suala yazılan cavablara baxırıq. Sual belə idi: Əmsal sözünün hər hərfi ilə başlayan bir söz yazın. Şagirdlərin cavabları oxunur.

Müəllim:

• İndi isə 70 şagird arasında apardığım sorğunun nəticəsi ilə qrupların nəticələrini müqayisə edək.

14 nömrəli slayd ekrana gəlir.

Slayddakı ilk sözü tapan qrupa 3,2ci sözü tapana 2,3-cü sözü tapana 1 xal verilir və qiymətləndirmə cədvəlində qeyd olunur. Eyni zamanda tətbiqetmə mərhələsindəki işlər 5 ballıq sistemlə qiymətləndirilib cədvəldə qeyd olunur.

Tətbiqetmə

Növbəti tətbiqetmə mərhələsində qrupların yarışını təşkil edirəm.

“Breyn-rinq” adlı yarışmamız test formasındadır. Bölmələr:

Azərbaycan-dili, Tarix, Coğrafiya, Biologiya, Məntiq və Əyləncəli riyaziyyat. Hər bölmədə 5sual var. Sualların cavablarını ifadə edən ədəd variantlarda verilmiş ifadələrin əmsallarının mütləq qiymətinə bərabərdir. Şagirdlər 3 variantdakı əmsalları tapmalı,hansının verilmiş sualın cavabını olduğunu deməlidir. Cavabın səhv ,yaxud düzgün olmasını slayd vasitəsilə yoxlayacağıq.(Məntiq və əyləncəli riyaziyyat bölmələrində variant yoxdur)

Bölmələr:

Şagirdlərə tövsiyyəm: Zəfər qrupu 10 ballı sualları, Uğur qrupu 20 ballı sualları, Qələbə və Lider qrupları 30 və 40 ballı sualları seçsinlər. 50 ballı suallar qalibi müəyyən etmək üçün lazım olsa istifadə olunacaq.

Hər qrupdan bir şagird lövhəyə gəlir,istədiyi bölmədən 1 sualı seçir və lövhədə həll edir. Qurtardıqda cavabı elan edir. Slaydla cavabın doğruluğu yoxlanılır. Cavab doğru olarsa o qrupa 1 xal verilir,səhv olarsa 1xal çıxılır və qrupun digər üzvü köməyə gəlir. Yeni üzv düzgün həll etsə xal sıfırlanır,əks halda xal -2-yə enir. Bu qayda ilə hər qrupdan 6 şagird

növbə ilə lövhədə həll edirlər. Qiymətləndirilmə xüsusi yerdə qeyd olunur,yekun xal cədvəldə göstərilir.

Suallar və düzgün cavablar belədir.

Azərbaycan dili
Düzgün cavablar:
C) -11ab əmsal -11, mütləq qiyməti 11	B) 6ab əmsal 6, mütləq qiyməti 6	B) -3xy əmsal -3, mütləq qiyməti 3	B) -2xyz əmsal -2, mütləq qiyməti 2	A) 3mnk əmsal 3, mütləq qiyməti 3

T a r i x
Düzgün cavablar:
A) ab əmsal 1, mütləq qiyməti 1	C) -5ab əmsal -5, mütləq qiyməti 5	B) -672ab əmsal -672, mütləq qiyməti 672	B) 28abc əmsal 28, mütləq qiyməti 28	B) 282abc əmsal 282, mütləq qiyməti 282

C o ğ r a f i y a
Düzgün cavablar:
C) 5xy əmsal 5, mütləq qiyməti 5	B) 12ab əmsal 12, mütləq qiyməti 12	C) 3xy əmsal 3, mütləq qiyməti 3	B) 3500abc əmsal 3500, mütləq qiyməti 3500	A) -1500xyz əmsal -1500, mütləq qiyməti 1500

B i o l o g i y a
Düzgün cavablar:
C) -4xy əmsal -4, mütləq qiyməti 4	B) -2xy əmsal -2, mütləq qiyməti 2	A) -200mk əmsal -200, mütləq qiyməti 200	C) -4xyz əmsal -4, mütləq qiymət 4	B) 3600mnk əmsal 3600, mütləq qiymət 3600

Məntiq
Düzgün cavablar:
3+5=8 5+8=13 8+13=21	21-1=20 20-2=18 18-3=15 15-4=11 11-5=6 6-6=0	1*1=1 1*2=2 2*3=6 6*4=24 24*5=120 120*6=720	23=8 33=27 43=64 53=125 63=216	2*2+3=7 7*2+3=17 17*2+3=37 37*2+3=77 77*2+3=157

Əyləncəli riyaziyyat
Düzgün cavablar:
Cavab: 5	Cavab: on iki və ya 12.	Cavab:cəmi. Rəqəmlər 0-9 rasındadır,hasili 0-a bərabərdir.	Cavab: 2sm. 240 səhifə 120 vərəqdir,bu da 2sm edir.	Cavab:5040. ƏKOB tapmaq lazımdır.

Ümumiləşmə və nəticə.

Əmsalın tərifini şagirdlərlə ümumiləşdirirəm. Riyazi ifadədəki ədədi vuruğa ƏMSAL deyilir.

Əmsalın tapılmasına aid şifahi suallar verirəm:

• 5a·2b ifadəsində əmsal neçədir?

• 10

• 7m·(-4n) ifadəsində əmsal neçədir?

• (-28)

• 1,4x·(-5y)·(-3z) ifadəsində əmsal neçədir?

• 21

• abc ifadəsində əmsal neçədir?

• 1.

Qiymətləndirmə və refleksiya

Qrup işlərinin qiymətləndirilməsinə əmkdaşlıq və vaxta qənaət də əlavə olunub yekun vurulur,qalib qrup elan olunur. (Əlavə olaraq tez hesablanması üçün exceldə tərtib etdiyim qiymətləndirmə cədvəlinə də ballar yazılır,yekun bal avtomatik cəmlənir). Qiymətləndirmə cədvəli belədir:

Meyar	UĞUR	QƏLƏBƏ	ZƏFƏR	LİDER
Rebus
Təqdimat(misal)
Söz bazası
Tətbiqetmə(yekun)
Əməkdaşlıq
Vaxta qənaət
Yekun

Qrup qiymətləndirməsindən sonra əvvəldən yazılmış 4səviyyədə qiymətləndirmə meyarları cədvəlinə uyğun olaraq 5-6 şagirdi fərdi qiymətləndirib gündəliklərində qeyd edirəm.

Standart	1.2.1. Tam ədədlər üzərində hesab əməllərini yerinə yetirir.
Səviyyə	I səviyyə	II səviyyə	II səviyyə	IV səviyyə
Meyar	Əmsal anlayışını anlayır	Verilmiş hasildə əmsalı çətinliklə təyin edir	Verilmiş hasildə əmsalı müəllimin köməkliyi ilə tapır	Verilmiş hasildə əmsalı sərbəst şəkildə təyin edir

Sonda şagirdlərə ev tapşırıqlarını verirəm. Tapşırıqlar 17 nömrəli slaydda verilib.

11

RİYAZİYYAT

23 yanvar 2014-cü il

Müəllif:Azərin Xanım

Motivasiya

3b

S=?

2a

S=2a·3b=2·3ab=6ab

Sadələşdirin:

• 1) 5x·(-3y)=
• 2) -6a·(-2b)=
• 3) 0,4m·3n=
• 4) -1

•  

-15xy

12ab

1,2mn

-2

 

IŞ VƏRƏQİ № 1

• 1) ab riyazi ifadəsinin əmsalı neçədir?
• 2) Sadələşdirib əmsalı tapın:

 

• 3x·(-2y)·2,5z -4a·(-3b)·2c 3m·n · k
• 3x·(-2y)·2,5z
• -4a·(-3b)·2c
• 3m·n · k
• Alınan ifadələrin əmsallarını toplayın.

• Əmsal sözünün hər hərfi ilə başlayan bir söz yazın.

1

-15

24

11

20

IŞ VƏRƏQİ № 2

• 1) -xy riyazi ifadəsinin əmsalı neçədir?
• 2) Sadələşdirib əmsalı tapın:

 

• -3a·4b·(-2c) 0,5m·5n·10k 10y·(-x)·2z
• -3a·4b·(-2c)
• 0,5m·5n·10k
• 10y·(-x)·2z
• Alınan ifadələrin əmsallarını toplayın.

• Əmsal sözünün hər hərfi ilə başlayan bir söz yazın.

-1

24

25

-48

1

IŞ VƏRƏQİ № 3

• 1) mn riyazi ifadəsinin əmsalı neçədir?
• 2) Sadələşdirib əmsalı tapın:

 

• 2,4m·5n·(-k) -2x·(-3y)·2,5z 7a·b·2c
• 2,4m·5n·(-k)
• -2x·(-3y)·2,5z
• 7a·b·2c
• Alınan ifadələrin əmsallarını toplayın.

• Əmsal sözünün hər hərfi ilə başlayan bir söz yazın.

1

-12

15

16

19

IŞ VƏRƏQİ № 4

• 1) -pq riyazi ifadəsinin əmsalı neçədir?
• 2) Sadələşdirib əmsalı tapın:

 

• -2m·(-5n)·6k 2a·(-1,5b)·2c -8y·x·(-2z)
• -2m·(-5n)·6k
• 2a·(-1,5b)·2c
• -8y·x·(-2z)
• Alınan ifadələrin əmsallarını toplayın.

• Əmsal sözünün hər hərfi ilə başlayan bir söz yazın.

-1

60

-6

36

90

ƏMSAL

Ə rik(13),əl(10),əməl(7) M aşın(12),misal(9),məsələ(7) S aat(12),soğan(6),say(5) A lma(13),ağac(9),alim(6) L imon(28),layihə(10),lampa(9)

TƏTBİQETMƏ

Ümumiləşmə və nəticə

Riyazi ifadədəki ədədi vuruğa ƏMSAL deyilir.

Əmsalı tapmaq üçün riyazi ifadəni sadələşdirmək,qruplaşdırma qanununu tətbiq edərək ədədi ədədə vurub sonra hərfləri yazmaq lazımdır .

Məsələn, 5ab*2c=(5*2)abc=10abc

Qiymətləndirmə və refleksiya

Meyar

UĞUR

Rebus

Təqdimat(misal)

QƏLƏBƏ

 

ZƏFƏR

 

 

Söz bazası

 

 

 

Tətbiqetmə(yekun)

LİDER

 

 

 

 

Əməkdaşlıq

 

 

Vaxta qənaət

 

 

 

 

Yekun

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qiymətləndirmə və refleksiya

Standart

1.2.1. Tam ədədlər üzərində hesab əməllərini yerinə yetirir.

Səviyyə

I səviyyə

Meyar

Əmsal anlayışını anlayır

II səviyyə

II səviyyə

Verilmiş hasildə əmsalı çətinliklə təyin edir

Verilmiş hasildə əmsalı müəllimin köməkliyi ilə tapır

IV səviyyə

Verilmiş hasildə əmsalı sərbəst şəkildə təyin edir

Ev tapşırığı

1, İzahlı lüğətdən və ya internetdən Əmsal sözünün mənasını axtarıb tapmaq.

2, Dərslik səh.98-dəki çalışmaları həll etmək.

Breyn Rinq

Tətbiqetmə

23 yanvar 2014-cü il

Ballar Fənnlər

10

Azərbaycan dili

Tarix

20

10

30

20

Coğrafiya

10

Biologiya

10

20

30

40

Məntiq

30

40

20

10

50

40

30

Əyləncəli riyaziyyat

20

10

50

10

20

40

30

50

40

30

20

50

40

30

50

40

50

50

MBMV

Coğrafiya - 10

Azərbaycan neçə ölkə ilə həmsərhəddir?

A) -2b·(-5a)

B) -3x·2z

C) 2x·2,5y

Coğrafiya -20

Zəlzələnin dağıdıcı təsirləri neçə ballıq sistemlə qiymətləndirilir?

A) -6m·2,5n

B) 1,5a·8b

MBMV

C) -3x·(-1,5y)

Coğrafiya - 30

Yer qabığı neçə qatdan təşkil olunub?

A) -1,5m·4n

B) 3a·(-2b)

C) -2x·(-1,5y)

Coğrafiya - 40

Nüvənin temperaturu nə qədərdir?

A) 25x·6y·(-8z)

B) -50a·(-14b)·5c

C) 25m·(-8n)·(-2k)

Coğrafiya - 50

Orta miqyaslı qlobusda ekvatorun uzunluğu neçə sm verilir?

A) 25

 

B)

 

C) -42

 

Azərbaycan dili - 20

İsmin neçə halı var?

A) -2x·4y

B) 3a·2b

C) 5m·(-4n)

Azərbaycan dili - 10

Dilimizdə cəmi neçə nitq hissəsi var?

A) -2k·(-3m)

B) 5x·(-2y)

C) 2a·(-5,5b)

Azərbaycan dili - 30

Sifətin neçə dərəcəsi var?

A) 1,5m·1,5n

B) 1,5x·(-2y)

C) -3a·2b

Azərbaycan dili - 40

Sayın mənaca neçə növü var?

A)

 

B)

 

C) -2

 

Azərbaycan dili - 50

«Sinifdəki uşaqlar yeni dərsi böyük maraqla dinləyirdilər.» cümləsində neçə sifət işlənib?

A) 1

 

B) -1

 

C) -1

 

Tarix - 10

Nil çayı ildə neçə dəfə daşaraq öz məcrasından çıxır?

A) -a·(-b)

B) 2n·1,5m

C) -2x·(-y)

Tarix - 20

Orxon yazısı e.ə. neçənci əsrə aiddir?

A) -5m·2n

B) -3,4x·1,2y

C) 2,5a·(-2b)

Tarix - 30

Midiya Aşşurların işğalından nə vaxt azad oldu?

A) -64k·(-5p)

B) -84a·8b

C) 75m·5n

Tarix - 40

E.ə. VII əsrdə baş vermiş hadisədən hazırda neçə əsr keçib?

A)

 

B)

 

C) -2,4m·

 

Tarix - 50

Hammurapinin qanunları neçə maddədən ibarətdir?

A) -12

 

B)

 

C) -

 

Məntiq - 10

Ardıcıllığı tamamlayın:

3, 5, 8, 13, ?

21

CAVAB

Məntiq - 20

Ardıcıllığı tamamlayın:

21,20,18,15,11,6,?

CAVAB

0

Məntiq - 30

Ardıcıllığı tamamlayın:

1,1,2,6,24,120,?

720

CAVAB

Məntiq - 40

Ardıcıllığı tamamlayın :

8,27,64,125,?

CAVAB

216

Məntiq - 50

Ardıcıllığı tamamlayın :

2,7,17,37,77,?

CAVAB

157

Əyləncəli

riyaziyyat - 10

Stolun üstü dördbucaqlı formasındadır. Onun bir bucağını kəsdilər. İndi stolun üstü neçə bucaqlıdır?

CAVAB

5

Əyləncəli

riyaziyyat - 20

Yeddinin üzərinə beş əlavə etdilər. Nəticə necə yazılmalıdır: on bir yoxsa onbir?

CAVAB

12

Əyləncəli

riyaziyyat - 30

Bütün rəqəmlərin cəmi böyükdür,

yoxsa hasili?

CAVAB

Cəmi

Əyləncəli

riyaziyyat - 40

60 vərəq 1sm qalınlığındadır. Kitab 240 səhifədirsə, qalınlığı nə qədər olar?

CAVAB

2 sm

Əyləncəli

riyaziyyat - 50

1;2;3;4;5;6;7;8;9 və 10 ədədlərinin

hər birinə qalıqsız bölünən ədəd hansıdır?

CAVAB

5040

Biologiya - 10

İnsanda neçə toxuma var?

A) -2a·3b

B) 3m·n

C) 2x·(-2y)

Biologiya - 20

Mitoz yolla bölünmə zamanı bir ana hüceyrədən neçə qız hüceyrə əmələ gəlir?

A) -3a·(-2b)

B) 0,5x·(-4y)

C) 2m·1,5n

Biologiya - 30

Obyektiv 20x, okulyar 10x olduğu halda mikroskopun böyütmə dərəcəsi neçə olar?

A) 40k·(-5m)

B) -20a·(-30b)

C) 10x·10y

Biologiya - 40

1. Canlılar aləmi neçə qrupa bölünür?

A) 1,5a·b·(-2c)

 

B) m·2n·(-1k)

 

C)-3x·(-1y)·(-z)

 

Biologiya - 50

İşıq mikroskopu cismi neçə dəfə böyüdür?

A) 5,25x·(-9z)

 

B)-10m·32n·(-10k)

 

C) 2a·(-12b)·c

 

DOĞRUDUR!

geri

Səhvdir !

GERİ