?азіргі заман?ы білім беру т?жырымдамасыны? ба?ыты-ізгілікті жеке т?л?аны ?алыптастыру. ?аза?стан Республикасыны? «Білім туралы » за?ында «Білім беру ж?йесіні? басты ма?саты-?лтты? жеке адамзатты? м?дени ??ндылы?тар негізінде жеке т?л?аны? ?алыптасуына ?ажетті жа?дай жасай отырып,оны? шы?армашылы? ?абілетін дамыту» деп атап к?рсетілген. Осы?ан орай мектеп м??алімдеріні? алдында о?ушы?а білім-білік да?дыларын игертіп ?ана ?оймай,?абылдауын, ойлауын, ?иялын, сезімдерін,ерік-жігерін,я?ни о?ушыны жан-жа?ты дамыту міндеттері т?р.Шы?армашылы? ?абілетті т?рбиелеуді? ал?ы шарттарына мына н?рселерді жат?ызу?а болады.
Дамыту ар?ылы ?зін, ?мірді, ?лемді танып білуге, ?о?ам
алдында?ы жауапкершілік ?асиеттерін сезіндіре білуінде жатыр.
?орыта айт?анда, о?ушы бойында шы?армашылы?ты дамытуда ?здіксіз ??лшыныс, о?у?а, білім алу?а деген ?мтылыс ?дайы ?шпей, к?ннен-к?нге дами т?суі ?ажет. Сонда ?ана о?ушы бойында білім н?ры тасып, сыныптан-сынып?а к?шкен сайын о?ушыны? ішкі д?ниесі, сырт?ы ортамен байланысы дамып, о?ушы д?ниетанымы арта т?сері аны?.
О?ушыларды? білімін ба?ылауды? ?р т?рлі формаларын пайдалану ?лгермеушілікті? алдын алу, ?р о?ушыны? жеке белсенді ж?мыс жасауын ?амтамасыз етеді.?р о?ушыны? білімін жеке ба?ылауда келесі мынандай ж?мыстар ат?арамын:
1. Ауызша ба?ылау ж?мыстарын ж?ргізу – б?л о?ушыларды? ойлау ?абілетін, зейінін, жеделдетіп есептеу білігін дамыту?а ы?пал етеді.Ауызша ж?мыс ж?ргізуді? к?бінесе мынандай т?рін ?олданамын: 4-5 о?ушыны та?та?а шы?арамын да олар?а тапсырма беремін. Дайындал?аннан кейін ?р о?ушы жеке – жеке ?з с?ра?тарына жауап береді, ал бас?а о?ушылар осы ж?мыс процесіне ?атысады, жауаптарын ?з м?мкіндіктерінше толы?тырып отырады. Осындай ж?мыс барысында к?птеген о?ушыларды? білімі тексеріліп, ба?аланады.Мысалы,
2. Математикалы? диктант – ?айталау?а берілген та?ырып бойынша с?ра?тар, б?нда ережелерді, формулаларды, алгоритімдерді, ?асиеттерді, я?ни теориялы? білімді ?аншалы?ты ме?гергенін ж?не оларды пайдалану білігі мен да?дысын тексеруге болады.Диктант?а енгізілген с?ра?, тапсырмалар ?ыс?а ж?не аны? болу керек. Мысалы:«Б?лшектерді? негізгі ?асиеті. Б?лшектерді ?ыс?арту» та?ырыбына арнал?ан с?ра?тар.
1.С?йлемді толы?тыры?дар: Егер б?лшекті? алымы мен б?лімін., онда о?ан те? б?лшек шы?ады.
2.10/20 б?лшегіні? алымы мен б?лімін 10 ?а б?ліп одан шы?атын те?дікті жазы?дар.
3.2/3б?лшегіні? алымы мен б?лімін беске к?бейтіп, одан шы??ан б?лшекті жазы?дар.
4.1/2 б?лшегіні? б?лімін 4, ал 5/6 б?лшегіні? б?лімін 30, санына келтірі?дер.
5. Екі ?ыс?артылмайтын д?рыс б?лшек жазы?дар
3.Тест – б?л белгілі бір кезе?де о?ушыны? дайынды?ыны? сапасын диагностикалау?а м?мкіндік береді. Мысалы 10-сынып. «Функцияны? ?асиеттері» та?ырыбы бойынша тест.
Білімді аны?тау?а берілген тапсырмалар б?л ар?ылы о?ушылар осы материалды ?алай ?лгергендерін тексере аламын.
А?и?ат с?йлемді та?дап алы?дар.
А.
?.
Б. График О
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Математиканы о?ытуда о?ушыларды? ?зіндік шы?армашылы? ізденістерін дамыту . »
№7 орта мектептің
математика пәнінің мұғалімі
Маңғытай Қадиша Ысқаққызы
Математиканы оқытуда оқушылардың өзіндік шығармашылық ізденістерін дамыту .
Сабақ беру – жай ғана шеберлік емес,
ол жаңадан жаңаны табатын өнер.
Ж. Аймауытов
Қазіргі заманғы білім беру тұжырымдамасының бағыты-ізгілікті жеке тұлғаны қалыптастыру. Қазақстан Республикасының «Білім туралы » заңында «Білім беру жүйесінің басты мақсаты-ұлттық жеке адамзаттық мәдени құндылықтар негізінде жеке тұлғаның қалыптасуына қажетті жағдай жасай отырып,оның шығармашылық қабілетін дамыту» деп атап көрсетілген. Осыған орай мектеп мұғалімдерінің алдында оқушыға білім-білік дағдыларын игертіп қана қоймай,қабылдауын, ойлауын, қиялын, сезімдерін,ерік-жігерін,яғни оқушыны жан-жақты дамыту міндеттері тұр.Шығармашылық қабілетті тәрбиелеудің алғы шарттарына мына нәрселерді жатқызуға болады.
- Оқушылардың шығармашылық қабілет деңгейін анықтау.
- Қызығушылық пен таным белсенділігін арттыру.
- Оқушы мүмкіндігіне сай шығармашылық тапсырмаларды жүйелі орындату.
- Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуды кезең бойынша сатылап дамыту.
- Мұғалім өз ісіне шығармашылықпен қарап, сабақты шығармашылықпен өткізу.
Осы мәселелер өз шешімін тапса, жан-жақты дамыған,шығармашыл жеке тұлғаны тәрбиелеу ісі өз мақсатына жетеді.
Сонымен бірге оқушыға талап қоя білу де үлкен өнер.
Менің оқушыға қойған талаптарым:
·қоршаған ортаны сезе білу, құбылыс себептерін іздене білу;
·ақыл парасатты игеріп, ойлау, сезім қабілеттерін арттыру;
·алдына мақсат қоя білу және жетуге ұмтылу;
·өзін — өзі талдауды, өзін — өзі бағалай білуді меңгеру;
·басқа адамдармен қарым-қатынас жасай білу, осы заманға сай технологияларды пайдалана білу (интернет, электронды пошта);
·қоршаған ортада өз орныңды, жеке рөліңді анықтай білу;
Ұстаз еңбегі – оқушы білімімен өлшенеді десек, ұстаз еңбегінің күрделілігі — әрбір оқушы жүрегіне жол таба білуінде. Әрбір баланың бойындағы қабілетті
Дамыту арқылы өзін, өмірді, әлемді танып білуге, қоғам
алдындағы жауапкершілік қасиеттерін сезіндіре білуінде жатыр. Қорыта айтқанда, оқушы бойында шығармашылықты дамытуда үздіксіз құлшыныс, оқуға, білім алуға деген ұмтылыс ұдайы өшпей, күннен-күнге дами түсуі қажет. Сонда ғана оқушы бойында білім нұры тасып, сыныптан-сыныпқа көшкен сайын оқушының ішкі дүниесі, сыртқы ортамен байланысы дамып, оқушы дүниетанымы арта түсері анық.
Оқушылардың білімін бақылаудың әр түрлі формаларын пайдалану үлгермеушіліктің алдын алу, әр оқушының жеке белсенді жұмыс жасауын қамтамасыз етеді.Әр оқушының білімін жеке бақылауда келесі мынандай жұмыстар атқарамын:
1. Ауызша бақылау жұмыстарын жүргізу – бұл оқушылардың ойлау қабілетін, зейінін, жеделдетіп есептеу білігін дамытуға ықпал етеді.Ауызша жұмыс жүргізудің көбінесе мынандай түрін қолданамын: 4-5 оқушыны тақтаға шығарамын да оларға тапсырма беремін. Дайындалғаннан кейін әр оқушы жеке – жеке өз сұрақтарына жауап береді, ал басқа оқушылар осы жұмыс процесіне қатысады, жауаптарын өз мүмкіндіктерінше толықтырып отырады. Осындай жұмыс барысында көптеген оқушылардың білімі тексеріліп, бағаланады.Мысалы,
2. Математикалық диктант– қайталауға берілген тақырып бойынша сұрақтар, бұнда ережелерді, формулаларды, алгоритімдерді, қасиеттерді, яғни теориялық білімді қаншалықты меңгергенін және оларды пайдалану білігі мен дағдысын тексеруге болады.Диктантқа енгізілген сұрақ, тапсырмалар қысқа және анық болу керек. Мысалы:«Бөлшектердің негізгі қасиеті. Бөлшектерді қысқарту» тақырыбына арналған сұрақтар.
1.Сөйлемді толықтырыңдар: Егер бөлшектің алымы мен бөлімін ... , онда оған тең бөлшек шығады.
2.10/20 бөлшегінің алымы мен бөлімін 10 ға бөліп одан шығатын теңдікті жазыңдар.
3.2/3бөлшегінің алымы мен бөлімін беске көбейтіп, одан шыққан бөлшекті жазыңдар.
4.1/2 бөлшегінің бөлімін 4, ал 5/6 бөлшегінің бөлімін 30, санына келтіріңдер.
5. Екі қысқартылмайтын дұрыс бөлшек жазыңдар
3.Тест – бұл белгілі бір кезеңде оқушының дайындығының сапасын диагностикалауға мүмкіндік береді. Мысалы 10-сынып. «Функцияның қасиеттері» тақырыбы бойынша тест.
Білімді анықтауға берілген тапсырмалар бұл арқылы оқушылар осы материалды қалай үлгергендерін тексере аламын.
Ақиқат сөйлемді таңдап алыңдар.
А.
Ә.
Б. График О𝗒 осіне қарағанда симметриялы,демек,функция – тақ,
Қай теңдік дұрыс.
А.
Ә.
Б.
Білімді қолдануға берілген тапсырмалар орындау арқылы есептер шығарудаолардың бірнеше жолдары бар екендігін түсіндіре білуінде.
4. Жазбаша бақылау жұмыстарын жүргізу оқушылардың математикадан білім, білік, дағдысын ағымды және қорытындылап тексеру үшін аса маңызды.Математика сабағында қызықты, ойын есептер шығаруға көп көңіл бөлемін.Қызықты есептер оқу материалының меңгерілуін және ойлау процесінің тиімділігін анықтайды.Мұндай есептер оқушының ойлау операцияларын дамытуға, математикалық түсініктерін қалыптастыруға жағдай жасайды.Қызықты есептер шығару көбінесе байқап көріп іздену процесімен жүреді. Ойша болжай білу әр жеке тұлғаның бойындағы тапқырлық пен аңғарымпаздықты байқатады. Тапқырлық – шығармашылықтың ерекше көрінісі, оны талдау, салыстыру, байланыстарды анықтау, тұжырымдау, ой қорыту нәтижесінде байқауға болады.
5. Өз бетімен жұмыс.Өз бетімен оқушының білім,білікті меңгеруі,оларды қабылдау тәсілдерін игеруі үшін мұғалімнің қатысуынсыз ұйымдастырылатын іс-әрекет.Өз бетімен жұмыс істей алатын оқушы,тек білім дағдысы ғана емес,сонымен бірге ойлау қабілеті,еркін сөйлеу мәдениеті,саяси сауаттылығы өзіне деген сенімділігі,пәнге деген қызығушылығы,шығармашылық қабілеті оянады.Сондықтан өз бетімен жұмыстың мақсаты айқын,оқушыға түсінікті болуы қажет.Өз бетімен жұмыс тапсырылғанда оның ауыр-жеңілдігі,қанша уақыт орындалатындығына назар аударған жөн.Өз бетімен жұмысты сабақтың кез келген уақытында беруге болады.
Қорыта келгенде осы жаңа технологиядан жеткен жетістігім оқушылар өздігінен білім алуға, шығармашылық жұмыс істеу қабілетін дамытуға бағыт ала алады. Сөздік қорларын молайтуға ойын, сөзін тиянақты жеткізуге, жинақы, дұрыс сөйлеуге, берілген сұрақтарға нақты, толық жауап беруге дағдыланады. Мұғалім сабаққа дейін жұмыс жасаса, ал сабақ кезінде оқушыларға тек бағыт- бағдар беруші ғана бола алады.
Жаңа технологияның тиімділігі осында деп түсінемін. Бүгінгі қоғамға, мектепке керегі де осылар деп ойлаймын.
Математика мамандарының іскерлігі,білім мен біліктілігі, ой ұшқырлығы өте қажет. Оның ішінде оқушының шығармашылық қабілетін дамыту орны ерекше. Баланы шығармашылыққа дамыту үшін психологиялық, педагогикалық алғы шарттарды негізге алған жөн:
- Сенің қолыңнан бәрі де келеді. Сен қабілеттісің-деп балаға сенім білдіру;
- Оқушының кішкентай жетістігін мадақтау;
- Белгілі адамдар,ұлы адамдар өмірінен қызықты оқиғаларды әңгімелеп қызықтыру;
- Мұғалімнің қолдап оқытуы, сезім күйлері;
- Шығармашылықпен айналысу үшін сабақ үстінде, мектепте жағдай туғызу;
- Білім дағдыларын жүйелеу;
- Оқушының өзін-өзі дамыту;
- Өзіне сын тұлғасынан қарау;
- Қабілетін жетілдіруге бағыттау;
- Пікір шектелмейтін еркін шығармашылыққа қалыптастыру.
Талапты күшейтемін деп қатігездікке салынып, шығармашылыққа үйрету кезеңінде оқушының көңіл-күйіне түрткі болатындай жағдай туғызбау керек. Мұғалім әрқашан баланың жетістігін мадақтап, көтермелеп,құптап отырса, оның өз-өзіне деген сенімі оянады, өзін еркін ұстайтын болады. Сонымен қатар, өтілетін сабақтың оқу материалын терең ұғына біледі, оқуға,білімге деген құштарлығы дами түседі.Осы психологиялық әсер оқушыны шығармашылыққа құлшындырады. Өз идеясын жүзеге асыруға бағытталған жаңа әдіс-тәсілдер іздейді, өз мүмкіндігін дамытады.Шығармашылық әрекеттерде баланың іздену жұмысы басты нысана болуы қажет. Оқу әрекеті баланың жалпы қабілетін дамытса,шығармашылық әрекет нақты жағдайды шешу барысында нәтижеге жеткізетін қабілеттерін дамытады. Қорыта айтқанда оқушы бойында шығармашылықты дамытудағы үздіксіз құлшыныс, оқуға, білімге деген ұмтылыс өшпей, күннен-күнге дами түсуі қажет. Сонда ғана оқушының ішкі дүниесі, сыртқы ортамен байланысы дамып,оқушы дүниетанымы арта түсері анық.
Елдің ертеңі білімнің тереңдігімен өлшенеді демекші.Үздіксіз өзгеріп тұрған әлем адамнан да қабілет пен қажеттіліктерді үздіксіз дамытуды талап етеді.Сондықтан білім беру саласының басты мақсаты оқушыларды өзгермелі өмірде қорықпай, еркін өмір сүруге, білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеге, өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыруға, аналитикалық ойлау қабілеттерін дамыту және олардың шынайы өмірде дара тұлға етіп қалыптасуына ықпал ету.
«Шәкірт – нығырлай беретін ыдыс емес, керісінше тұтандыруды талап ететін шырақ» демекші оқушылардың жеке шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту және оларды шынайы өмірдегі дара тұлға етіп дайындау мектептің басты мақсаттарының бірі.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1.Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңы –Астана ,2007.
2.Математика және Физика журналы 2015,№1
3.Қазақстан мектебі журналы 2011 ,№2,3
4.Әбдікәрімұлы Б,Мәлібеков М 5Білім берудегі ақпараттық технологиялар
