Сабақтың мақсаты: Бөлшектер тақырыбын толық қайталау, бөлшектерді оқи алу, жазу және түрлерін білу.
Білімділік: Жай бөлшектерді ондыққа, ондық бөлшекті жай бөлшеккке айналдыру, жай бөлшектер мен ондық бөлшектерге байланысты амалдар қолдануды қайталау
Дамытушылық: Өз бетінше еңбектену белсенділіктерін арттыру.
Тәрбиелік: Оқушыларды дәлдікке, ұқыптылыққа, жылдамдылыққа, ептілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: ашық сабақ, қайталау сабағы
Сабақтың әдістері:
Сабақтың көрнекілігі: кеспелер, интербелсенді тақта
Сабақтың өту жоспары:
1. Ұйымдастыру бөлімі.
2. Жаңа сабақты түсіндіру.
3. Жаттығу жұмыстары.
4. Үйге тапсырма.
5. Бағалау.
Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі:
а) Сәлемдесу
ә) Оқушылар тізімін тексеру
1. «Ыстық үстел» (5 мин)
а) 55-47*9-34/19*24 ә) 91/13*80+240-500/15 б) 84-78*8+12/5*30
2. Егер есептеулерді дұрыс орындап, бір таңбалы сандарды кему ретімен орналастырсаңдар, онда бүгінгі күннің ашық сабақтың тақырыбы шығады. (7 мин)
1000/125 Ө 729/81 Б
55/5 Е 2*3 Ш
63/9 Л 2*1 Е
51/17 Т 48/12 К
7/7 Р
Тарихи мағлұмат
Рационал термині латын тіліндегі «ratio» деген сөзден шыққан. Ол қазақшаға аударғанда «бөлінді», «қатынас» деген мағынаны береді. Жалпы рационал сан ұғымы әртүрлі шамаларды – ұзындықты, салмақты, ауданды, перимеитрді және тағы сол сияқты өлшеу процесіне байланысты пайда болды.
Бөлшектердің пайда болуы шамаларды өлшеумен пайда болды. Ерте кезде адамдарға сауда – саттық және түрлі есептеу жұмыстарында бөлшектер мен үлестерді есептеу қажет болған. Алғашында математикада бөлшектерді «сынық сандар» деп атаған. Бөлшектер туралы түсініктің дамуында үш түрлі бөлшектер ұғымы қалыптасқан.
- Бірлік бөлшектер – алымдары 1 болатын бөлшектер.
- Жүйеленген бөлшектер. Жүйеленген бөлшектің алымы кез келген бүтін сан, бөлімі тек 10 санының немесе 60 санының дәрежелері ғана болған.
- Жалпы түрдегі бөлшек. Жалпы түрдегі бөлшектің алымы да, бөлімі де кез келген натурал сан болды.
Бөлшектердің мұндай әртүрлілігі есептеу және өлшеу жұмыстарында көптеген қиындықтар туғызды.Бөлшек ұғымының дамуы ғылым мен сауда-саттық жұмыстарында өркендеген елдерде: Мысырда, Вавилонда, Үндістанда және Римде қалыптасты. Ертеде әртүрлі елдер бөлшек сандарды белгілеуде өздерінің түрліше символдарын енгізді. Мысалы, мысырлықтар - ді
- белгісімен, -ні- - белгісімен және –ді -белгісімен көрсеткен. Ежелгі Үндістанда жай бөлшектерді жазуда оның бөлшек сызығын сызбай, алымын үстіне, бөлімін астына жазған. Мысалы, -ді түрінде жазған. Бөлшекті осы түрде жазу тәжік ғалымы әл-Насави (1030 жылдар) ғылыми жұмыстарында орын алған. Ежелден -ді жарты, -ді ширек, -ді бір жарым және т.с.с, деп атаған. Осылайша «жарты», «ширек» ұғымдары қалыптасқан.
Бөлшек сызығын уал-Хасара және итальяндық Леонардо Пизанский өздерінің жазба есептеулерінде пайдаланған. Леонардо Пизанский «бөлшек» деген сөзді енгізді.
I кезең. (15 минут)
1-топ: А) 1/2; 3/5; 2/5; бөлінділерін жай бөлшек түрінде жазыңдар
Ә) ; ; жай бөлшектерінің бөлімдерін 100-ге келтіріңдер.
Б) ; ; ; бөлшектерін ондық бөлшек түрінде жазыңдар.
В) 5,5; 0,75; 2,05; 0,125; 0,46 бөлшектерін жай бөлшек түрінде жазыңдар.
Г) және 0,7; 2,4 және ; және 0,6 бөлшектерін салыстырыңдар.
2-топ: А) 1/3; 2/7; 1/6; бөлінділерін жай бөлшек түрінде жазыңдар
Ә) ; ; жай бөлшектерінің бөлімдерін 100-ге келтіріңдер.
Б) ; ; ; ; бөлшектерін ондық бөлшек түрінде жазыңдар.
В) 6,1; 0,55; 3,09; 0,150; 0,84 бөлшектерін жай бөлшек түрінде жазыңдар.
Г) және 0,8; 3,2 және ; және 0,12 бөлшектерін салыстырыңдар.
3-топ: А) 1/4; 2/9; 5/7; бөлінділерін жай бөлшек түрінде жазыңдар
Ә) ; ; жай бөлшектерінің бөлімдерін 100-ге келтіріңдер.
Б) ; ; ; бөлшектерін ондық бөлшек түрінде жазыңдар.
В) 1,3; 0,35; 0,05; 5,125; 0,17 бөлшектерін жай бөлшек түрінде жазыңдар.
Г) және 0,2; 6,04 және ; және 0,1 бөлшектерін салыстырыңдар.
II кезең (8 мин)
1-топ: 2-топ: 3-топ:
III кезең. Рефлексия (3 мин)
Оқушыларға үй тапсырмасын орындауға нұсқау беру.
Үйге тапсырма
Бағалау.
