Арифметикалық ортаның қасеттері

Сабақтың мақсаты:

• Білімділік: Бірнеше санның арифметикалық ортасын табу ұғымымен таныстыру, берілгендер қатары бойынша элементар статистикалық түсініктерді, ең үлкен және ең кіші мәндер, мода туралы ұғымдар қалыптастыру.
• Дамытушылық: Оқушылардың ой өрісін дамыту. Өздігімен жұмыс жасау, іздену, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
• Тәрбиелік: Оқушыларды ұйымшылдыққа, ұқыптылыққа, дәлдікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту

сабағы.

Сабақтың типі: Біліктілік пен дағдыны

игеру және қалыптастыру

сабағы.

Сабақтың әдісі: Деңгейлеп-саралап оқыту.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі. (Сынып оқушыларының зейінін жинақтап, сабаққа ынтасын аудару)

ІІ. “Алғашқы қадам” (Үй жұмысын тексеру)

ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту.

ІҮ. Деңгейлік тапсырмалар.

Ү. Бекіту сұрақтары.

ҮІ. Бағалау.

ҮІІ. Үйге тапсырма беру.

Есеп.

Сыныпта 7 қыз бала оқиды. Олардың бойлары: 1,2м; 1,1м; 1,1м; 1,2м; 1,28м; 1,32м; 1,2м. Қыз балалардың орташа бойын табайық.

Шешуі: (1,2+1,1+1,1+1,2+1,28+1,32+1,2):7 =1,2

Жауабы: қыз балалардың орташа бойы 1,2м.

Бірнеше санның арифметикалық ортасы деп _____________________________________________________________________________________________________ айтады.

Бірнеше санның арифметикалық ортасын табу

үшін:

• Осы сандардың қосындысының мәнін табады;
• Қосындысының мәнін қосылғыштардың санына бөледі.

Түнде – 0 0 С.

Таңертең – 2 0 С.

Күндіз – 7 0 С.

Кеште – 5 0 С.

Шешуі:

Жауабы:

1,2м; 1,1м; 1,1м; 1,2м; 1,28м; 1,2м

0 0 С; 2 0 С; 7 0 С;5 0 С

Берілгендер қатарының ең үлкен мәні деп ________________________________ айтамыз.

Берілгендер қатарының ең кіші мәні деп ________________________________ айтамыз.

Бе рілгендер қатарынан ең үлкен, ең кіші мәнді тап: 25; 47; 167; 5; 54; 89.

Ең үлкен мәні:

Ең кіші мәні:

Ең үлкен және ең кіші мәндерінің айырымы ауытқу өзгерісі деп аталады.

Мысал:

3 0 С; 5 0 С; 15 0 С; 1 0 С; 0 0 С; 12 0 С; 4 0 С; 7 0 С.

Ауытқу өзгерісі - ?

Шешуі: 1) ең үлкен мәні 15 0 С;

2) Ең кіші мәні 0 0 С;

3) 15 0 С - 0 0 С = 15 0 С

Жауабы:

Ең үлкен және ең кіші мәндерінің айырымы ауытқу өзгерісі деп аталады.

Мысал:

3 0 С; 5 0 С; 15 0 С; 1 0 С; 0 0 С; 12 0 С; 4 0 С; 7 0 С.

Ауытқу өзгерісі - ?

Шешуі: 1) ең үлкен мәні 15 0 С;

2) Ең кіші мәні 0 0 С;

3) 15 0 С - 0 0 С = 15 0 С

Жауабы:

Ең үлкен және ең кіші мәндерінің айырымы ауытқу өзгерісі деп аталады.

Мысал:

3 0 С; 5 0 С; 15 0 С; 1 0 С; 0 0 С; 12 0 С; 4 0 С; 7 0 С.

Ауытқу өзгерісі - ?

Шешуі: 1) ең үлкен мәні 15 0 С;

2) Ең кіші мәні 0 0 С;

3) 15 0 С - 0 0 С = 15 0 С

Жауабы: ауытқу өзгерсі 15 0 С.

Ауытқу өзгерісін анықтау үшін:

1)

2)

3)

Берілгендер қатарында ең көп қайталанатын сан немесе шама мода деп аталады.

Мысал: 5; 26; 31; 5; 63; 77; 5.

Мода: 5

Ескерту!

Берілгендер қатарында мода болмауы мүмкін немесе моданың саны 1 – ден артық болуы мүмкін.

І деңгей. №888; 893. (5 ұпай)

ІІ деңгей. №889; 891. (10 ұпай)

ІІІ деңгей. №892; 894. (15 ұпай)

• Бірнеше санның арифметикалық ортасын қалай табуға болады?
• Ауытқу өзгерісін қалай есептейміз?
• Берілгендер қатарының 3 немесе одан да көп модасы болуы мүмкін бе?

§ 45. №890; 895.