Осы кезге дейін сендер көпмүшелер және алгебралық бөлшектерге амалдар қолдану ережесімен танысып, қысқаша көбейту формулалары көмегімен рационал өрнектерді түрлендіруді орындадыңдар. Бұл тарауда жаңа амал, яғни квадрат түбір шығару амалымен және оның қасиеттерімен танысасыңдар. Осы қасиеттерді қолданып, түбірі бар өрнектермен әр түрлі түрлендірулер орындауға болады.
І. Көбейткішті түбір белгісінің алдына шығару.
Мұндай түрлендіруді көбейткішті түбір белгісінің алдына шығару деп аталады.
1- мысал: , мұндағы
Сонымен, көбейткішті квадрат түбір белгісінің алдына шығару үшін түбір белгісінің ішіндегі өрнекті ең болмағанда бір көбейткішінен түбір шығаруға болатындай көбейтіндіге жіктеу керек.
ІІ. Көбейткішті түбір белгісінің ішіне енгізу.
өрнегіндегі түбір алдындағы көбейткішті түбір белгісінің ішіне енгізу керек.
Мұндай түрлендіру көбейткішті түбір белгісінің ішіне енгізу деп аталады.
Көбейткішті түбір белгісінің ішіне енгізу иррационал сандарды салыстыру кезінде қолданылады.
2- мысал: және сандарын салыстырайық.
ІІІ. Бөлшектің бөлімін иррационалдықтан босату.
Бөлшектің бөлімін иррационалдықтан босату дегеніміз – берілген бөлшекті түрлендіру арқылы бөлімі рационал сан болатын бөлшекке келтіру.
3- мысал:
Егер бөлшектің бөлімінде квадрат түбірлері бар өрнектердің қосындысы мен айырымы болса, онда бөлшектің алымы мен бөлімін «бөлімінің түйіндес өрнегіне» көбейтеміз.
Мысалы: және түйіндес өрнектер.
4- мысал: бөлшегінің бөлімін иррационалдықтан босатайық.
У. Сабақты бекіту.
І деңгейдегі есептер
Көбейткішті түбір белгісінің алдына шығарыңдар:
№ 70
№ 71
ІІ деңгейдегі есептер
Өрнектің мәнін табыңдар
№ 84.
№ 85
ІІІ деңгейдегі есептер
№ 94. Егер болса, онда көбейткіштерді түбір беогісінің ішіне енгізіңдер:
Әр топтың топбасшысының бағалау парағына қарап оқушыларды бағалау.
С.Есқараев атындағы №27 орта мектебі
Тақырыбы: Квадрат түбірлері бар
өрнектерді түрлендіру
Пәні: Алгебра
Сыныбы: 8 сынып
Пән мұғалімі: Ақжігітова Аманкүл Әбдірейқызы
Күні: 24.10.2014ж
Жосалы кенті, 2014-2015 оқу жылы
Бекітемін: ___________
«___»__________ 2015ж
Мектеп директорының
оқу ісі жөніндегі орынбасары:
Д.Қауысов
Тақырыбы: Рационал сандарды көбейту
Мақсаты:
1. білімділік:Оқушылардың тақырып бойынша алған білімдерін тереңдетіп, жинақтап жүйелеу. Таңбалары әр түрлі, таңбалары бірдей сандарды көбейтіп, көбейтіндіні таба білуге үйрету;
2. дамытушылық: Оқушылардың логикалық ойлау қабілеті мен дағдыларын жетілдіру,
белсенділіктерін, математикаға деген қызығушылықтарын арттыру.
3. тәрбиелік: Оқушыларды оқуға, саналы сезімге, жауапкершілікке, өз бетінше
еңбектенуге тәрбиелеу. Сабақтың әдісі: баяндау, түсіндірмелі әдіс
Сабақтың түрі: аралас
Сабақатың типі: жаңа материалдарды меңгерту
Көрнекілігі: семантикалық карта, тест парақтары, слайдтар
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі.
Сыныпты 2 топқа бөлемін.
1-топ - «Үшбұрыштар»тобы
2-топ - «Шеңбер» тобы
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. қайталау
«Кім жылдам?» сұрақ – жауап
1.Екі теріс санның қосындысы қалай табылады?
2.Таңбалары әр түрлі санды қалай қосамыз?
3.Таңбалары әр түрлі сандарды азайту қалай орындалады?
4.Таңбалары бірдей сандарды азайту қалай орындалады?
5.Пропорция дегеніміз не?
6.Қарама-қарсы сандардың қосындысы неге тең?
7.Қандай сандар натурал сандар деп аталады?
8.Рационал сандарды қосудың қасиеттерін ата?
9.Қандай сандар рационал сандар деп аталады?
10.Оң және теріс сандар координаталық түзуде қалай кескінделеді?
ІІІ. Жаңа сабаққа даярлық.
Тірек схемалары бойынша сұраққа жауап алу
ІУ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Рационал сандарға амалдар қолдану ережесі натурал сандарға қолданылатын қасиеттер сақталатындай етіп беріледі.
І.Теріс санның оң санға көбейтіндісінің мәні теріс санды береді.
Мысалы: (-4)*3=12
Таңбалары әртүрлі рационал сандарды көбейту үшін:
Көбейткіштің модулін көбейту керек;
Шыққан санның алдына «-» таңбасын қою керек.
Таңбалары әртүрлі екі рационал санды көбейту.(-) * (+) = (-)
Мысалы: (-1,5) * 20 = -(1,5*20) =-30
0,3 * (- 1,2) = -(0,3*1,2) =-0,36
(-2/3) * 9/14 = -(2/3*9/14)= - 3/7
Таңбалары бірдей рационал сандарды көбейту үшін көбейткіштердің модульдерін көбейту керек