kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Рационал ифодалар шакл алмаштириш.

Нажмите, чтобы узнать подробности

 І   Мавзу:             Рационал ифодалар шакл алмаштириш.

ІІ. Илмий ма?сад.  

      1)Ў?увчиларни айириш, кўпайтириш ва даражага кўтариш   

         амаллари ёрдамида мисоллар ечишга ўргатиш.

  2)Хаётда ?ўллай билиш.

ІІІ.  Ривожлантирувчи ма?сад:

  1. Ў?увчиларни муста?ил  фикрлашга ўргатиш.

    IV.  Дарснинг тарбиявий ма?сади:

    Каттага ?урмат кичикка иззатда бўлишга тарбиялаш.

    V. Дарснинг услуби: Аралаш дарс.

    VI. Дарснинг жи?ози:  Карточкалар  ва тест тар?атмалар.

    VII. Дарснинг бориши:  

  2. Дарсни ташкил этиш.

  3. Ў?увчиларни дарсга тайёргарлиги.

  4. Уй вазифасини текшириш.

                Рационал ифодалар шакл алмаштириш.

    1.рационал ифодалар. Аввалги бобда кўшиш, айириш, кўпайтириш ва даражага кўтариш  амаллари ёрдамида тузилган, таркибида ўзгарувчи ?атнашган ифодаларни ?арадик. Бундай ифодаларни бутун ифодалар деб атаган эдик.

  5. < >    бутун ифодалар.  

    ифодани ?ўшиш, айириш кўпайтиришбўлиш амаллари ёрдамида тузилган.  Бу ифодаларнинг ?ар бирида ю?орида ?айд этилган амаллардан таш?ари ўрганувчанли ифодага бўлиш ?ам ?атнашмо?да.Бундай ифодалар каср ифодалар дейилади.

    Бутун ифодаларни кўпхад кўринишига кўринишига келтириш мумкин. Улар таркибидаги ўзгарувчиларнинг ?ар ?андай ?ийматларида бажарилади. Каср ифодалар эса ўзгарувчиларнинг баъзи ?ийматларида маънога эга бўлмаслиги мумкин.

    Масалан     ифодани а= 0 бўлганда маънога эга эмас, а нинг бош?а ?ийматларида эса бу ифодада маънога эга  каср маънога эга бўлиши учун тенгсизлик бажарилиши зарур.

    Ўзгарувчиларнинг ифода маънога эга бўладиган барча ?ийматлари т?плами шу ифодага ўзгарувчиларнинг ?обул ?иладиган ?ийматлари тўплами(???Т) дейилади.

     кўриниши ифода к?ринишдаги ифода рационал каср деб аталади, бу ерда а билан b -  рационал ифодалар, b нинг таркибида ўзгарувчилар мавжуд.

    Масалан    рационал касрлар

    1. Рационал касрларни ?ис?артириш. Натурал а,b ва с сонлари учун.

      айният бажарилади. Бу тенглик рационал  касрларучун ?ам тў?ри.

      а,b ва с  рационал ифодалар учун

      айният бажарилади. Бу ерда  (1) айниятни исботлаймиз.

       бўлсин. У ?олда  бундан  бўлганлиги учун тенгликдан касрнинг таърифига мувофи?. Демак

  6. айният рационал касрларнинг асосий хоссаси дейилади.

    Таъриф.  Таркибидаги ўзгарувчиларнинг барча ?обул ?иладиган ?ийматлари тўпламида тў?ри бўладиган тенглик айният дейилади. Ифодани унга айнан тенг ифода билан алмаштириш ифодани  айнан алмаштириш дейилади.

  7. айният ифодани унга айнан тенг бўлган ифода билан алмаштиришга имкон беради, яъни ушбу айниятдан фойдаланиб касрни с кўпайтувчига ?исўартиришга имкон беради.

    1 мисол  касрларни ?ис?артирамиз.

    Ечилиши а )              касрларни ?ис?артирамиз.

                       б)

    2 мисол    касрни     бўлгани учун, берилган касрнинг сурат ва махраджини 5у2  га кўпайтириш (касрнинг асосий хоссасига асосан):

         Касрнинг  ?уйидаги хоссасини ?араб чи?амиз:

  8. Агар каср сурати (ёки махражи) нинг ишораси ўзгарса, у ?олда касрнинг ?ам ишораси ўзгаради.

    яъни касрнинг ишораси ўзгарганда, унинг сурати (ёки махражи) нинг ишораси ўзгаради.

    3. мисол          касрни ?ис?артирамиз.

    Ечилиши.

    470, 471,474   мисоллар бажариш.

    “Се?рли квадратлар ўйини”.

    VIIІМустахкамлаш.

    Мустахкамлаш учун саволлар:

    1.?андай ифода каср ифода деб аталади?

    2. Ўзгарувчининг ?обул ?иладиган ?ийматлари деб нимага айтилади?

    3. Касрни ?ис?артиришни мисол келтириб тушунтиринг.

    ІХ. Ў?увчиларни ба?олаш.

    Х. Уйга вазифа.  № 475.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Рационал ифодалар шакл алмаштириш.»



І Мавзу: Рационал ифодалар шакл алмаштириш.


ІІ. Илмий мақсад.

1)Ўқувчиларни айириш, кўпайтириш ва даражага кўтариш

амаллари ёрдамида мисоллар ечишга ўргатиш.

2)Хаётда қўллай билиш.

ІІІ. Ривожлантирувчи мақсад:

  1. Ўқувчиларни мустақил фикрлашга ўргатиш.

IV. Дарснинг тарбиявий мақсади:

Каттага ҳурмат кичикка иззатда бўлишга тарбиялаш.

V. Дарснинг услуби: Аралаш дарс.

VI. Дарснинг жиҳози: Карточкалар ва тест тарқатмалар.

VII. Дарснинг бориши:


  1. Дарсни ташкил этиш.

  2. Ўқувчиларни дарсга тайёргарлиги.

  3. Уй вазифасини текшириш.

Рационал ифодалар шакл алмаштириш.


1.рационал ифодалар. Аввалги бобда кўшиш , айириш, кўпайтириш ва даражага кўтариш амаллари ёрдамида тузилган, таркибида ўзгарувчи қатнашган ифодаларни қарадик. Бундай ифодаларни бутун ифодалар деб атаган эдик.

  1. Масалан, бутун ифодалар.



Бутун ифодалардан фарқли



ифодани қўшиш , айириш кўпайтиришбўлиш амаллари ёрдамида тузилган. Бу ифодаларнинг ҳар бирида юқорида қайд этилган амаллардан ташқари ўрганувчанли ифодага бўлиш ҳам қатнашмоқда.Бундай ифодалар каср ифодалар дейилади.



Бутун ифодаларни кўпхад кўринишига кўринишига келтириш мумкин. Улар таркибидаги ўзгарувчиларнинг ҳар қандай қийматларида бажарилади. Каср ифодалар эса ўзгарувчиларнинг баъзи қийматларида маънога эга бўлмаслиги мумкин.


Масалан ифодани а= 0 бўлганда маънога эга эмас, а нинг бошқа қийматларида эса бу ифодада маънога эга каср маънога эга бўлиши учун тенгсизлик бажарилиши зарур.


Ўзгарувчиларнинг ифода маънога эга бўладиган барча қийматлари тқплами шу ифодага ўзгарувчиларнинг қобул қиладиган қийматлари тўплами(ҚҚҚТ) дейилади.




кўриниши ифода кқринишдаги ифода рационал каср деб аталади, бу ерда а билан b - рационал ифодалар, b нинг таркибида ўзгарувчилар мавжуд.



Масалан рационал касрлар

    1. Рационал касрларни қисқартириш. Натурал а,b ва с сонлари учун.








айният бажарилади. Бу тенглик рационал касрларучун ҳам тўғри.

а,b ва с рационал ифодалар учун


айният бажарилади. Бу ерда (1) айниятни исботлаймиз.

бўлсин. У ҳолда бундан бўлганлиги учун тенгликдан касрнинг таърифига мувофиқ . Демак

  1. айният рационал касрларнинг асосий хоссаси дейилади.


Таъриф. Таркибидаги ўзгарувчиларнинг барча қобул қиладиган қийматлари тўпламида тўғри бўладиган тенглик айният дейилади. Ифодани унга айнан тенг ифода билан алмаштириш ифодани айнан алмаштириш дейилади.

  1. айният ифодани унга айнан тенг бўлган ифода билан алмаштиришга имкон беради, яъни ушбу айниятдан фойдаланиб касрни с кўпайтувчига қисўартиришга имкон беради.


1 мисол касрларни қисқартирамиз.




Ечилиши а ) касрларни қисқартирамиз.


б)




2 мисол касрни бўлгани учун , берилган касрнинг сурат ва махраджини 5у2 га кўпайтириш (касрнинг асосий хоссасига асосан):



Касрнинг қуйидаги хоссасини қараб чиқамиз:

  • Агар каср сурати (ёки махражи) нинг ишораси ўзгарса, у ҳолда касрнинг ҳам ишораси ўзгаради.


яъни касрнинг ишораси ўзгарганда, унинг сурати (ёки махражи) нинг ишораси ўзгаради.


3. мисол касрни қисқартирамиз.

Ечилиши.



470, 471,474 мисоллар бажариш.

Сеҳрли квадратлар ўйини”.










VIIІ. Мустахкамлаш.


Мустахкамлаш учун саволлар:


1.Қандай ифода каср ифода деб аталади?

2. Ўзгарувчининг қобул қиладиган қийматлари деб нимага айтилади?

3. Касрни қисқартиришни мисол келтириб тушунтиринг.


ІХ. Ўқувчиларни баҳолаш.

Х. Уйга вазифа. № 475.


Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Математика

Категория: Планирование

Целевая аудитория: 7 класс.
Урок соответствует ФГОС

Скачать
Рационал ифодалар шакл алмаштириш.

Автор: ?уралов Ботирали Нишаналиевич

Дата: 09.01.2016

Номер свидетельства: 274112


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

Распродажа видеоуроков!
2000 руб.
2500 руб.
1580 руб.
1980 руб.
1810 руб.
2260 руб.
2130 руб.
2660 руб.
ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства