М?мкіндігі шектеулі балалар

Баяндама. ?алмырзаева Ажар Муса?ызы

Дифектолог

Та?ырыбы: М?мкіндігі шектеулі балалар?а тіл дамыту да?дыларын ?алыптастыру.

М?мкіндігі шектеулі балаларды о?ыту ж?не т?рбиелеу білім беру ж?йесіні? б?лінбес бір б?лігі болып табылады. Б?л орайда ?Р ?кіметіні? 2011-2020 жылдар?а арнал?ан ба?дарламасы іске асырылуда. М?нда білім саласы мамандарына арнал?ан міндеттер барысында а?ыл-ойы ?алыпты дамитын балалармен ?атар м?мкіндігі шектеулі балаларды? да білім алуына барлы? жа?дайды жасау керектігі ж?ктелген.

?аза?стан Республикасында ?лемдік білім ке?істігіне кіру ?шін Мемлекет тарапынан к?птеген шаралар енгізіліп жатыр.
Б?гінгі к?ні білім саласында ?з шешімін таппай отыр?ан м?селелер жеткілікті. Инклюзивті білім беруді дамыту ба?ыттары 2011 - 2020 жылдар?а арнал?ан мемлекеттік дамыту ба?дарламасында шешімін тапты. [ 3.23]

«?аза?стан республикасыны? 2011-2020 жылдары білім беру ж?йесін дамыту ба?дарламасында» к?рсетілгендей ?Р білім беру саясатыны? ??зырлы міндеті – білім беру сапасын к?теру болып табылады. Басты міндеттерді? бірі халы?ты? барлы? сатыда?ылары ?шін сапалы білім алуды? ?олжетімдігін ?амтамасыз етуді ?арастырады. Осы т?жырымдарды? барлы?ы м?мкіндігі шектеулі балалар?а да ?атысты ж?не 2002 жылы жары? к?рген «Кемтар балаларды ?леуметтік ж?не медициналы?-педагогикалы? т?зету ар?ылы ?олдау туралы» за?ында бекітілген. Осы за?ды ж?зеге асыру ба?ытында республикада ана тілінде о?ытуды? психологиялы? ж?не педагогикалы? теориясы мен практикасын дамытуды? жа?ымды нышандары жасалуда [1, 2].

?о?амда?ы м?гедектерді? жа?дайы, олар бастан ?ткеруге м?жб?р ?иынды?тар туралы пікірталастар жиі орын алып келеді. Алайда ересек м?гедектерді? ?з ???ы?тарын іске асыруына байланысты м?гедектік проблемалары жиі іске алынып жатады, ал кемтар балаларды? жа?дайына тиісті к??іл б?лінбейді. Б?л кемтар балаларды психологиялы? бейімдеу ж?не ?о?ам?а кіріктіру м?селелерінен бастап, оларды? т?л?а ретінде ?ажетсіздігіне дейінгі салада?ы проблемалар саныны? к?птігіне ?арамастан орын алуда. Б?л баланы? адамзатты? ар - ожданын кемсітетін, оны? даму?а ж?не тіпті ?мір с?руге ???ы?ын іске асыруына кедергі келтіретін ?р т?рлі кемсітуші к?ріністер болып табылады.
Осы ма?сатты ж?зеге асыруда біз о?ушыны? де?гейіне м?н бермейміз, н?тижесінде к?птеген о?ушылар осы де?гейге жетпей ?алу салдарынан ?лгермеушілер ?атарына жатады.
Мектептегі ?лгермеушілікті? негізгі себебі мектептегі білім беру ж?йесіні? баланы? интеллектуалды? ж?йесіне с?йкес келмеуі. Ал біз болса?, білім беру ба?дарламаларын к?рделендіру ?стіндеміз. Баланы? ме?геру де?гейін, оны? жас ерекшелігін назар?а алмай, бір жа?ынан баланы? жа?а ба?дарламамен о?уы ?иын?а со?атынын т?сіне отырып, оны беделді мектепке, мы?ты м??алімге беруге тырысамыз. ?азіргі уа?ытта арнаулы білім берудегі на?ты прогресске бірнеше факторлар : м?гедек о?ушылар?а ?атысты ?мітті? азды?ы, жо?ты?ы, инклюзивті білім беруге мектептерді? дайын еместігі кедергі келтіруде.
Арнаулы білім беруді кез келген білім беру реформаларыны? ба?дарламаларына енгізу, жоспарлау кезінде м?гедек балаларды? на?ты м?мкіндіктерін ескеру, білім сапасын жа?сарту ж?не оны алу?а ?ол жеткізуді ?амтамасыз ету, арнаулы за?дарды ?зірлеу, ерекше білім алу ?ажеттіліктері бар адамдарды? санаттарыны? ???ы?тарын ?амтамасыз ету осыны? барлы?ы жа?дайды ед?уір ?згертіп, барлы? адамдарды? білім идеяларын іске асыру ?шін ал?ышарттар жасап, ?йден о?ыту м?селесін ?ата? ?ада?алау ?ол?а алынып отыр.
Елімізді? Білім за?ында барлы? бала жалпы орта біліммен ?амтылуы жазылса да, ?кінішке орай м?мкіндігі шектеулі балаларды о?ыту ?зекті м?селе болып отыр.
[1. 27]
М?мкіндіктері шектеулі балалар?а білім мен т?рбие берудегі ?ылымны? н?тижеге ?ол жеткізуді? бірі жа?а технологияны игеріп, компьютерді пайдалану.
Компьютерді пайдалануда мынадай дидактикалы? м?мкіндіктерді к?руге болады ; логикалы? ойлау ж?йесін ?алыптастыру?а, шы?армашылы? е?бек етуіне жа?дай жасайды. Электронды? о?улы?тарда теориялы? та?ырыптар ке?інен беріліп т?сіндіріледі.
«Б?ріне бірдей м?мкіндік » принципін ?станатын инклюзивтік білім беруді? енгізіле баста?анына к?п бола ?ой?ан жо?.
Б?л термин к?біне « Сапалы білім барлы?ы ?шін » т?сінігімен бірге ?олданылады. Я?ни, жалпы білім беретін мектептерде м?мкіндіктері шектеулі бала мен бас?а да ?леуметтік ?ор?алатын топтар?а жататын о?ушылар?а ?згелермен те?дей білім беру, со?ан жа?дай жасау. ?азіргі кезде ?аза?станда м?мкіндігі шектеулі балалар к?бінде арнайы мектеп - интернаттарда білім алады. Жалпы мектептердегі м??алімдер кемтар бала сынып?а келген кезде оны ?андай о?улы?тармен о?ытап,?андай ?дістемелік ??ралдарды пайдаланады соны білмейді. Б?л м?селені? артынан туындайтын м?селе - кадр жеткіліксіздігі. Шынды?ында олар о?шаулан?ан ?о?амды? ?мірге аса бейім емес. М?селені? б?лай ?алыптасуына б?гінгі ?о?амны? да кін?сі бар. ?йткені біз м?мкіндігі шектеулі жандар?а м?сіркей ?араудан арыла алмай келеміз. Жалпы білім беретін орта мектептерде оларды? о?ып, білім алуына жа?дай жасау енді - енді ?ол?а алына бастады.
Инклюзивті білім беруді? негізі мектептегі барлы? бала?а оларды? ерекшелітерінен тыс сапалы білім беру болып табылады. [3. 23].

Баланы? шынды?ты тану?а а?ыл - ой сезімі е? алдымен та?данудан басталады. Та?дану баланы? ?рбір н?рсені?, ??былысты?, о?и?аны? м?н - жайын танып, оларды тере?ірек т?сінуіне жетелейді, оны? ізденімпазды? ?рекетін тудырады. А?ыл - ой сезімі адамны? кез келген ?рекеттегі рухтандырушылы? ма?ызы зор к??іл - к?й болып табылады. Ал сондай а?ыл - ой сезімі кейбір балада жетілмей артта ?алып ?ояды. Оны? себебі негізіне т??ым ?уалаушылы?, ортаны? экологиялы? ?сері, отбасыны? ?леуметтік жа?дайы. М?ндай аурулар?а ?шырау салдарынан жапа шеккен балалар, дене кемістіктеріне а?ыл - ой кемшілігі ?осылып, а?ыл - есі то?ырап ?ал?ан балалар, та?ы да бас?а себептермен кеміс болып ?ал?андар жатады. Сонымен б?л топ?а дені сау, біра? т?рмыс жа?дайыны? ауыр болу себептерінен бір ?алыпты дамымай ?ал?ан балаларды да ?осамыз. М?ндай ж?йттер негізінен ?леуметтік жа?дайлар?а байланысты. [5. 15]

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«М?мкіндігі шектеулі балалар»

Баяндама. Қалмырзаева Ажар Мусақызы

Дифектолог

Тақырыбы: Мүмкіндігі шектеулі балаларға тіл дамыту дағдыларын қалыптастыру.

Мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту және тәрбиелеу білім беру жүйесінің бөлінбес бір бөлігі болып табылады. Бұл орайда ҚР Үкіметінің 2011-2020 жылдарға арналған бағдарламасы іске асырылуда. Мұнда білім саласы мамандарына арналған міндеттер барысында ақыл-ойы қалыпты дамитын балалармен қатар мүмкіндігі шектеулі балалардың да білім алуына барлық жағдайды жасау керектігі жүктелген.

Қазақстан Республикасында әлемдік білім кеңістігіне кіру үшін Мемлекет тарапынан көптеген шаралар енгізіліп жатыр.
Бүгінгі күні білім саласында өз шешімін таппай отырған мәселелер жеткілікті . Инклюзивті білім беруді дамыту бағыттары 2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік дамыту бағдарламасында шешімін тапты. [ 3.23]

«Қазақстан республикасының 2011-2020 жылдары білім беру жүйесін дамыту бағдарламасында» көрсетілгендей ҚР білім беру саясатының құзырлы міндеті – білім беру сапасын көтеру болып табылады. Басты міндеттердің бірі халықтың барлық сатыдағылары үшін сапалы білім алудың қолжетімдігін қамтамасыз етуді қарастырады. Осы тұжырымдардың барлығы мүмкіндігі шектеулі балаларға да қатысты және 2002 жылы жарық көрген «Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзету арқылы қолдау туралы» заңында бекітілген. Осы заңды жүзеге асыру бағытында республикада ана тілінде оқытудың психологиялық және педагогикалық теориясы мен практикасын дамытудың жағымды нышандары жасалуда [1, 2].

Қоғамдағы мүгедектердің жағдайы, олар бастан өткеруге мәжбүр қиындықтар туралы пікірталастар жиі орын алып келеді. Алайда ересек мүгедектердің өз құқықтарын іске асыруына байланысты мүгедектік проблемалары жиі іске алынып жатады, ал кемтар балалардың жағдайына тиісті көңіл бөлінбейді. Бұл кемтар балаларды психологиялық бейімдеу және қоғамға кіріктіру мәселелерінен бастап, олардың тұлға ретінде қажетсіздігіне дейінгі саладағы проблемалар санының көптігіне қарамастан орын алуда. Бұл баланың адамзаттық ар - ожданын кемсітетін , оның дамуға және тіпті өмір сүруге құқығын іске асыруына кедергі келтіретін әр түрлі кемсітуші көріністер болып табылады.
Осы мақсатты жүзеге асыруда біз оқушының деңгейіне мән бермейміз , нәтижесінде көптеген оқушылар осы деңгейге жетпей қалу салдарынан үлгермеушілер қатарына жатады.
Мектептегі үлгермеушіліктің негізгі себебі мектептегі білім беру жүйесінің баланың интеллектуалдық жүйесіне сәйкес келмеуі. Ал біз болсақ, білім беру бағдарламаларын күрделендіру үстіндеміз. Баланың меңгеру деңгейін , оның жас ерекшелігін назарға алмай, бір жағынан баланың жаңа бағдарламамен оқуы қиынға соғатынын түсіне отырып, оны беделді мектепке , мықты мұғалімге беруге тырысамыз. Қазіргі уақытта арнаулы білім берудегі нақты прогресске бірнеше факторлар : мүгедек оқушыларға қатысты үміттің аздығы, жоқтығы , инклюзивті білім беруге мектептердің дайын еместігі кедергі келтіруде.
Арнаулы білім беруді кез келген білім беру реформаларының бағдарламаларына енгізу, жоспарлау кезінде мүгедек балалардың нақты мүмкіндіктерін ескеру, білім сапасын жақсарту және оны алуға қол жеткізуді қамтамасыз ету, арнаулы заңдарды әзірлеу, ерекше білім алу қажеттіліктері бар адамдардың санаттарының құқықтарын қамтамасыз ету осының барлығы жағдайды едәуір өзгертіп, барлық адамдардың білім идеяларын іске асыру үшін алғышарттар жасап, үйден оқыту мәселесін қатаң қадағалау қолға алынып отыр.
Еліміздің Білім заңында барлық бала жалпы орта біліммен қамтылуы жазылса да, өкінішке орай мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту өзекті мәселе болып отыр.
[1. 27]
Мүмкіндіктері шектеулі балаларға білім мен тәрбие берудегі ғылымның нәтижеге қол жеткізудің бірі жаңа технологияны игеріп, компьютерді пайдалану.
Компьютерді пайдалануда мынадай дидактикалық мүмкіндіктерді көруге болады ; логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға , шығармашылық еңбек етуіне жағдай жасайды. Электрондық оқулықтарда теориялық тақырыптар кеңінен беріліп түсіндіріледі.
«Бәріне бірдей мүмкіндік » принципін ұстанатын инклюзивтік білім берудің енгізіле бастағанына көп бола қойған жоқ.
Бұл термин көбіне « Сапалы білім барлығы үшін » түсінігімен бірге қолданылады. Яғни, жалпы білім беретін мектептерде мүмкіндіктері шектеулі бала мен басқа да әлеуметтік қорғалатын топтарға жататын оқушыларға өзгелермен теңдей білім беру, соған жағдай жасау. Қазіргі кезде Қазақстанда мүмкіндігі шектеулі балалар көбінде арнайы мектеп - интернаттарда білім алады. Жалпы мектептердегі мұғалімдер кемтар бала сыныпқа келген кезде оны қандай оқулықтармен оқытап,қандай әдістемелік құралдарды пайдаланады соны білмейді. Бұл мәселенің артынан туындайтын мәселе - кадр жеткіліксіздігі. Шындығында олар оқшауланған қоғамдық өмірге аса бейім емес. Мәселенің бұлай қалыптасуына бүгінгі қоғамның да кінәсі бар. Өйткені біз мүмкіндігі шектеулі жандарға мүсіркей қараудан арыла алмай келеміз. Жалпы білім беретін орта мектептерде олардың оқып, білім алуына жағдай жасау енді - енді қолға алына бастады.
Инклюзивті білім берудің негізі мектептегі барлық балаға олардың ерекшелітерінен тыс сапалы білім беру болып табылады. [3. 23] .

Баланың шындықты тануға ақыл - ой сезімі ең алдымен таңданудан басталады . Таңдану баланың әрбір нәрсенің, құбылыстың, оқиғаның мән - жайын танып, оларды тереңірек түсінуіне жетелейді, оның ізденімпаздық әрекетін тудырады. Ақыл - ой сезімі адамның кез келген әрекеттегі рухтандырушылық маңызы зор көңіл - күй болып табылады. Ал сондай ақыл - ой сезімі кейбір балада жетілмей артта қалып қояды. Оның себебі негізіне тұқым қуалаушылық, ортаның экологиялық әсері , отбасының әлеуметтік жағдайы . Мұндай ауруларға ұшырау салдарынан жапа шеккен балалар, дене кемістіктеріне ақыл - ой кемшілігі қосылып, ақыл - есі тоқырап қалған балалар, тағы да басқа себептермен кеміс болып қалғандар жатады. Сонымен бұл топқа дені сау, бірақ тұрмыс жағдайының ауыр болу себептерінен бір қалыпты дамымай қалған балаларды да қосамыз. Мұндай жәйттер негізінен әлеуметтік жағдайларға байланысты. [5. 15]