Тіл кемістігі бар балалармен ж?мыс

Тіл кемістігі бар балалармен жұмыс.

Даярлық тобындағы әр баланың ана-тілін білуіне байланысты сөйлеуі, өз ойын толық меңгеруі, шағын мазмұны қысқа ертегілерді әңгімелеуі, дыбыстарды бұрыс анық айтуға дағдыландыру қажет. Бес жастағы баланың сөздік қорында төрт мыңнан бес мыңға дейін сөз болуы тиіс. Әр түрлі себептерге байланысты бала тілі өз уақытында дұрыс қалыптаспайды.Тіл кемістігі әр түрлі денгейде болады. Бұндай балалар сөздерді байланыстырып сөйлей алмайды. Екі және үш буынды сөздерді анық айта алса, бес оданда көп буынды сөздерді мүлдем айта алмайды. Себебі дыбыстарды алмастырып алады. Кейбі балалардың сөйлеу тілі жақсы қалыптасқанымен сөздік қоры аз болады. Көбіне балаларда кездесетін жайт сөйлем құрау дағдысы төмен, дыбыстық талдауды жеткізе алмайтын да жағдайлары кездеседі.

Балалар тілі кемістігі көбіне сөйлеу жүйесінің сөздік қорына, сөйлем құрамына, дыбыстық айтылымына көбірек әсерін тигізеді. Жалпы тілдің дамымауы –тіл кемістігі деп есептеледі.

Қазіргі таңда ата-аналар бала тілінің кемістігін байқағанымен көп мән бере қоймайды. Көбіне әлі кішкентай әлі тілі шығады қате көзкараспен жүреді. Артикуляциялық аппаратының анатомиялық бұзылыстарының әсері болады. Көптеген жағдайда дыбыстардың айтуының қалыптасуына кедергі жасайтын « тіс және жақ сүйектерінің дұрыс қалыптаспауы, тіл асты желбезегінің қысқа болуы, таңдай жырықшалары.

Артикуляциалық жаттығулар

1. «Ат шауып келеді» тілді таңдайға жабыстырып баяу, жылдам кағу керек.

2. « Күрекше» жалпақ тілді ауыз қуысынан шығарып, төменгі ерінге салып 10-15 секунд ұстап тұру керек. Тілді қимылдатпай ұстап тұруын қадағалау керек.

3. «Кесте» ауыз кең ашық. Жалпақ тілді жоғары тіске қарай керіп 10-15 секунд ұстап тұру керек.

4. «Ине» ауыз ашық. Тілді жіңішкертіп ауыздан шығарып 10-15 секунд ұстап тұру керек.

5. «Төбешік» ауыз сәл ашық. Тілдің екі бүйірі жоғары азу тістерге тиіп тұр. Тілдің ұшы алдыңғы төменгі тістерге тірелген қалыпта ұстап тұру керек.

6. «Түтікше» жалпақ тілді ауыз қуысынан шығарып, бүйірлерін жоғары көтеріп, түтікшеге ұқсатып ұстап тұру керек.

7. «Сағат» жіңішке тілді ауыз қуысынан шығарып оңға, солға қимылдату керек.

8. «Саңырауқұлақ» ауызды кең ашып, тіл ұшын таңдайға жабыстырып ұстап тұру керек.

9. «Алтыбақан» тілді жіңішкертіп ұстап кезекпен мұрынға иекке қарай созу.

10. «Тәтті шырын» жалпақ тілмен жоғары ерінді жалап ауыз қуысына тереңірек кіргізіп ұстау.

11. «Жылан» ауызды ке4 ашып, тілді молырақ алға қарай жылжытып жіңішкертіп, қатайтып ұстап, сосын осы қалыпта ауыз қуысына ақырындап кіргізу.

12. «Сылақшы» ауыз сәл ашық. Тілді шығарып әуелі жоғары ерінді, сосын төменгі ерінді жалау.