Мектепте м?мкіндігі шектеулі балалар?а инклюзивті білім беруде дефектологты? ролі

Мектепте м?мкіндігі шектеулі балалар?а инклюзивті білім беруде дефектологты? ролі/

Бектурганова ?арак?з Н?ржигитовна м??алім-дефектолог/

Алматы облысы, Панфилов ауданы,?ожбанбет би атында?ы ОМ

?азіргі жас ?рпа? бізді? болаша?ымыз. Б?л жас ?рпа?ты? ішінде ?арапайым балалар да, даму м?мкіндігі шектеулі балалар да бар.Ендеше б?л балаларды б?лмей, б?ріне бір к?з?араспен ?арап,оларды? болаша?ына жол ашу?а к?мектесейік.?рине б?ны же?іл деп айта алмаймын.

Біра? бір с?т даму м?мкіндігі шектеулі балаларды? орнында болып к?рейікші,бізге ?андай ауыр болса,олар?а бізден аса ауыр.Сонды?тан,даму м?мкіндігі шектеулі балаларды?, м?гедек баларды? толы? к?лемде ?мір с?руі ?шін бізді? е?бектенуіміз керек.

?азіргі уа?ытта даму м?мкіндігі шектеулі балалармен ж?мыс жасауда?ы ?зекті м?селе – инклюзивтік білім беру. Инклюзивтік білім м?гедек бала?а ?зіні? ???ы?тарын іске асыру?а м?мкіндік береді.К?шеде ?зіні? жасында?ы балалармен ойнап ж?рген мектепке дейінгі жаста?ы бала?а жа?ын жердегі мектепке емес,ерекше жа?дайда?ы мектепке баратыны ж?нінде ?алай т?сіндіруге болады.Инклюзивті білім беру системасыны? ?зі инклюзивтік ?о?амны? дамуыны? тиімді механизмі болып табылады. Инклюзивті білім беру системасын дамыта отырып,біз инклюзивтік ?о?ам,я?ни ?рбір адам ?шін ?о?амды дамыту?а жол ашамыз.Инклюзивті білім м?мкіндігі шектеулі балалар?а балаба?ша,мектеп,институт,мектепке дейінгі ж?не мектеп ?міріне толы? к?лемде ?атысуына м?мкіндік береді. Инклюзивті білім беру м?мкіндігі шектеулі балаларды те?дікке, те? ???ылы??а ынтыландыру ?орына ие.

Инклюзивті білім беру ж?йесіні? ма?саты:

? ?о?амны? к?з –?арасын ?згерту

? Жолдастарымен тіл табыса білуге ?йрету

? Толы? білім алуды ?йымдастыру

? ?орша?ан орта?а бейімдеу

? Дені сау балалармен те? ?стау

? ?з-?зіне сенімін арттыру

Ж?зеге асу жолдары:

? Коррекционды сыныптар

? Техникалы? ??ралдар мен жабды?тар

? Педагогикалы?- психологиялы? консилиум

? Дефектолог ж?мысы

? Логопед ж?мысы

? Педагогикалы?-психологиялы? коррекциалы? кабинет

Инклюзивті білім беру пайдасын белгілететін фактілер, ол атал?ан ба?ытта білім беруде жалпы білім беретін мектеп м??алімдері:

? Саба? ?стінде берілген тапсырманы т?сіндіртуге

? О?ушыларды? сел?осты?ына

? Саба? ?стінде сыныпта тынышты?ты орнату барысында ?аталды? таныту?а

? Жатты?улармен, соны? ішінде ?атемен ж?мыс, о?у д?птерлерімен ж?мыс жасау ж?не бас?а да «отыратын ж?мыстар» жасату?а

? Бір мезгілде жа?а материалды ?лкен м?лшерде т?сіндіруге

? Ба?алау?а байланысты стресс?а

? О?ушыларды «?абілеттілік пен м?мкіндіктеріне» байланысты топ?а б?луге

? Ынталандырушы ?дістемесін жиі ?олдану?а

? Стандартты? тестілеуге

жол бермеу ?ажет.

М?мкіндігі шектеулі балаларды о?ытуда жалпы білім беретін мектептегі дефектологты? ат?аратын ролі туралы айта кететін болса?, дефектолог – м??алімні? к?мегі ?те ма?ызды.Дефектолог – м??алім п?ндік материалдарды ме?герту ?шін т?зету- дамыту саба?тарын ?ткізеді,о?у материалын алдын – ала ме?геруді ?ада?алайды.

Дефектолагты? ма?саты:

1. М?мкіндігі шектеулі балалар?а уа?тылы к?мек к?рсету.

2. О?ушыларды? д?ниетанымды? де?гейін байыту, ?орша?ан орта ??былыстары мен заттар туралы т?сініктерін ?алыптастыру.

3. К?мек беруді? ?дістері мен т?рлерін ?олдануы жайында ата- аналармен байланыста болу.

Міндеті:

1. Дамуында ауыт?ушылы?ы бар балаларды о?ыту, т?рбиелеу, т?зеу ж?ніндегі шешімдерді жас ерекшелігіне байланысты ?олдану.

2. М?мкіндігі шектеулі балалар?а ерте коррекциялы? к?мек к?рсету.

К?тілетін н?тиже:

1. Психофизиологиялы? м?мкіндігі дамиды.

2. О?уда?ы ?иынды?тары жойылады, ?з ойларын жеткізе алады.

3. ?леуметтік – адамгершілік ?асиеттері дамиды, жа?ымды мінез- ??лы? ?алыптасады.?мірге ??штарлы?ы артады.

Барлы? бала те? д?режеде ж?не ?з м?мкіндігінше білім алуы тиіс.Инклюзивті білім беру даму м?мкіндігі шектеулі балалар?а ?орша?ан орта мен жалпы ?о?ам алдында те? ???ылы болу?а ?олдау к?рсетеді.Мектеп тек білім беру ?ызметін ?ана ат?армай, бала ?мірінде т?рбие беруді? де негізгі саласы болып табылуы тиіс.М?мкіндігі шектеулі балаларды? ?леуметтік – т?рмысты? ?мірге бейімделуін толы? ?алыптастырып, ?о?ам ?міріне толы??анды енуіне м?мкіндік беретін адамгершілік ?асиеттерін ?алыптастыруымыз керек. Жалпы білім беретін мектепте даму м?мкіндігі шектеулі балалар?а ?олайлы жа?дай жасалуы тиіс.Бала?а аяушылы?, м?сіркеушілік факторлары керек емес,ол балалар?а адамгершілік, е?бекс?йгіштік, ?мірге ??щтарлы?, ?орша?ан ортаны с?ю,адамдар?а ?шпенділікпен емес,махаббатпен ?арап,тіл табыса алу?а ?йретуіміз ?ажет.Бас?а дені сау балалар ?ол жеткізе алатын м?мкіндік ол балаларды? да ?олынан келетінін баса т?сіндіруіміз ?ажет.Ал осы жа?дайларды басты назар?а алып, т?зету к?мегін беретін дефектолог-м??алім жалпы білім беретін мектепті? м??алімдеріне н?с?аушы болуы керек. Инклюзивті білім беру барлы? балаларды? білім алуын ?амтамасыз ететін жалпы білім беру ?рдісіні? дамуы. Сонды?тан да м??алім – дефектолог м?мкіндігі шектеулі балаларды? ?алыптасуына,?з бетімен ?мір с?руіне ба?ыт – ба?дар беруі тиіс.Алдымен баланы? даму ерекшелігін аны?тайтын аллад ар?ылы ойыны?, ?иялы мен зейініні? т?ра?тылы?ын аны?тау ?ажет. Ол ?шін жалпы білім беретін мектептер ПМПК ?орытындысы бойынша к?рсетілген,баланы? де?гейіне ?арай же?ілдетілген ба?дарламамен т?рбиелеуі ж?не о?ытуы тиіс.Жалпы білім беретін мектептер, сол мектепті? арнайы педагогтары о?ытатан білімі мен т?рбие ?рдісі м?мкіндігі шектеулі балалар ?шін «?мірлік орнын толтыруды?» т?рбие институты болуы керек.Оны о?у?а,жазу?а,есепке,е?бектенуге,м?дени т?ртіп ережелерін ?йреніп,?рт?рлі ?рекетке икемділігін ?алыптастыру ма?ызды болып саналады. ?рбір педагог, ата-ана,жалпы адамдар даму м?мкіндігі шектеулі балалар?а к?мектесіп,оларды? ?мірде ?з орнын табуына жа?дай жасауы керек.Б?л балалар ?шін білім мазм?нын дидактикалы? ойындар,т?рлі к?рнекі ??ралдар ар?ылы ?алыптастыру ?те ма?ызды болыпсаналады.
Баланы? танымын ал?аш?ы к?ннен бастап дамыту ??ралы да, аллада о?у мен білімні?, т?рбиені? негізін ?алыптастыратын да ойын ?рекеті болып саналады. ?ай ?алымды алмайы? ?здеріні? ойын туралы е?бектерінде: «Ойын баланы? жетекші ?рекеті» деген сипаттама береді, ?йткені ойын баланы а?ыл-ой жа?ынан да, дене жа?ынан да ал?а жетелеп, дамытады, баланы? ойын ?рбітіп, бойын ?сіреді. Баланы? а?ыл – ойын ж?йелеу, ойлау ?абілетін жетілдіру, д?лдікке ?йрету, шынды??а т?рбиелеу ма?сатында компьютерлік сауаттылы??а баулу-б?гінгі к?н талабы. Со?ан с?йкес т?рлі компьютерлік ойындар бар.

Даму м?мкіндігі шектеулі балалармен ?йымдастырыл?ан ойын т?рлері, балаларды? с?йлеу тіліні? ?алыптасуына зор ы?палын тигізеді. ?орыта айт?анда жас н?рестені? дені сау болса, отбасына зор ?уаныш пен ба?ыт ?келеді. Елімізде ?ркениетті ?о?ам ??ру ?шін т?рбиелі, дені сау азаматтарды к?п болып т?рбиелеуіміз керек.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Мектепте м?мкіндігі шектеулі балалар?а инклюзивті білім беруде дефектологты? ролі»

Мектепте мүмкіндігі шектеулі балаларға инклюзивті білім беруде дефектологтың ролі

Бектурганова Қаракөз Нұржигитовна

мұғалім-дефектолог

Алматы облысы, Панфилов ауданы,Қожбанбет би атындағы ОМ

Қазіргі жас ұрпақ біздің болашағымыз. Бұл жас ұрпақтың ішінде қарапайым балалар да, даму мүмкіндігі шектеулі балалар да бар.Ендеше бұл балаларды бөлмей, бәріне бір көзқараспен қарап,олардың болашағына жол ашуға көмектесейік.Әрине бұны жеңіл деп айта алмаймын.

Бірақ бір сәт даму мүмкіндігі шектеулі балалардың орнында болып көрейікші,бізге қандай ауыр болса,оларға бізден аса ауыр.Сондықтан,даму мүмкіндігі шектеулі балалардың, мүгедек балардың толық көлемде өмір сүруі үшін біздің еңбектенуіміз керек.

Қазіргі уақытта даму мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс жасаудағы өзекті мәселе – инклюзивтік білім беру. Инклюзивтік білім мүгедек балаға өзінің құқықтарын іске асыруға мүмкіндік береді.Көшеде өзінің жасындағы балалармен ойнап жүрген мектепке дейінгі жастағы балаға жақын жердегі мектепке емес,ерекше жағдайдағы мектепке баратыны жөнінде қалай түсіндіруге болады.Инклюзивті білім беру системасының өзі инклюзивтік қоғамның дамуының тиімді механизмі болып табылады. Инклюзивті білім беру системасын дамыта отырып,біз инклюзивтік қоғам,яғни әрбір адам үшін қоғамды дамытуға жол ашамыз.Инклюзивті білім мүмкіндігі шектеулі балаларға балабақша,мектеп,институт,мектепке дейінгі және мектеп өміріне толық көлемде қатысуына мүмкіндік береді. Инклюзивті білім беру мүмкіндігі шектеулі балаларды теңдікке, тең құқылыққа ынтыландыру қорына ие.

Инклюзивті білім беру жүйесінің мақсаты:

● Қоғамның көз –қарасын өзгерту

● Жолдастарымен тіл табыса білуге үйрету

● Толық білім алуды ұйымдастыру

● Қоршаған ортаға бейімдеу

● Дені сау балалармен тең ұстау

● Өз-өзіне сенімін арттыру

Жүзеге асу жолдары:

● Коррекционды сыныптар

● Техникалық құралдар мен жабдықтар

● Педагогикалық- психологиялық консилиум

● Дефектолог жұмысы

● Логопед жұмысы

● Педагогикалық-психологиялық коррекциалық кабинет

Инклюзивті білім беру пайдасын белгілететін фактілер, ол аталған бағытта білім беруде жалпы білім беретін мектеп мұғалімдері:

● Сабақ үстінде берілген тапсырманы түсіндіртуге

● Оқушылардың селқостығына

● Сабақ үстінде сыныпта тыныштықты орнату барысында қаталдық танытуға

● Жаттығулармен, соның ішінде қатемен жұмыс, оқу дәптерлерімен жұмыс жасау және басқа да «отыратын жұмыстар» жасатуға

● Бір мезгілде жаңа материалды үлкен мөлшерде түсіндіруге

● Бағалауға байланысты стрессқа

● Оқушыларды «қабілеттілік пен мүмкіндіктеріне» байланысты топқа бөлуге

● Ынталандырушы әдістемесін жиі қолдануға

● Стандарттық тестілеуге

жол бермеу қажет.

Мүмкіндігі шектеулі балаларды оқытуда жалпы білім беретін мектептегі дефектологтың атқаратын ролі туралы айта кететін болсақ, дефектолог – мұғалімнің көмегі өте маңызды.Дефектолог – мұғалім пәндік материалдарды меңгерту үшін түзету- дамыту сабақтарын өткізеді,оқу материалын алдын – ала меңгеруді қадағалайды.

Дефектолагтың мақсаты:

1. Мүмкіндігі шектеулі балаларға уақтылы көмек көрсету.

2. Оқушылардың дүниетанымдық деңгейін байыту, қоршаған орта құбылыстары мен заттар туралы түсініктерін қалыптастыру.

3. Көмек берудің әдістері мен түрлерін қолдануы жайында ата- аналармен байланыста болу.

Міндеті:

1. Дамуында ауытқушылығы бар балаларды оқыту, тәрбиелеу, түзеу жөніндегі шешімдерді жас ерекшелігіне байланысты қолдану.

2. Мүмкіндігі шектеулі балаларға ерте коррекциялық көмек көрсету.

Күтілетін нәтиже:

1. Психофизиологиялық мүмкіндігі дамиды.

2. Оқудағы қиындықтары жойылады, өз ойларын жеткізе алады.

3. Әлеуметтік – адамгершілік қасиеттері дамиды, жағымды мінез- құлық қалыптасады.Өмірге құштарлығы артады.

Барлық бала тең дәрежеде және өз мүмкіндігінше білім алуы тиіс.Инклюзивті білім беру даму мүмкіндігі шектеулі балаларға қоршаған орта мен жалпы қоғам алдында тең құқылы болуға қолдау көрсетеді.Мектеп тек білім беру қызметін ғана атқармай, бала өмірінде тәрбие берудің де негізгі саласы болып табылуы тиіс.Мүмкіндігі шектеулі балалардың әлеуметтік – тұрмыстық өмірге бейімделуін толық қалыптастырып, қоғам өміріне толыққанды енуіне мүмкіндік беретін адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруымыз керек. Жалпы білім беретін мектепте даму мүмкіндігі шектеулі балаларға қолайлы жағдай жасалуы тиіс.Балаға аяушылық, мүсіркеушілік факторлары керек емес,ол балаларға адамгершілік, еңбексүйгіштік, өмірге құщтарлық, қоршаған ортаны сүю,адамдарға өшпенділікпен емес,махаббатпен қарап,тіл табыса алуға үйретуіміз қажет.Басқа дені сау балалар қол жеткізе алатын мүмкіндік ол балалардың да қолынан келетінін баса түсіндіруіміз қажет.Ал осы жағдайларды басты назарға алып, түзету көмегін беретін дефектолог-мұғалім жалпы білім беретін мектептің мұғалімдеріне нұсқаушы болуы керек. Инклюзивті білім беру барлық балалардың білім алуын қамтамасыз ететін жалпы білім беру үрдісінің дамуы. Сондықтан да мұғалім – дефектолог мүмкіндігі шектеулі балалардың қалыптасуына,өз бетімен өмір сүруіне бағыт – бағдар беруі тиіс.Алдымен баланың даму ерекшелігін анықтайтын аллад арқылы ойының, қиялы мен зейінінің тұрақтылығын анықтау қажет. Ол үшін жалпы білім беретін мектептер ПМПК қорытындысы бойынша көрсетілген,баланың деңгейіне қарай жеңілдетілген бағдарламамен тәрбиелеуі және оқытуы тиіс.Жалпы білім беретін мектептер, сол мектептің арнайы педагогтары оқытатан білімі мен тәрбие үрдісі мүмкіндігі шектеулі балалар үшін «Өмірлік орнын толтырудың» тәрбие институты болуы керек.Оны оқуға,жазуға,есепке,еңбектенуге,мәдени тәртіп ережелерін үйреніп,әртүрлі әрекетке икемділігін қалыптастыру маңызды болып саналады. Әрбір педагог, ата-ана,жалпы адамдар даму мүмкіндігі шектеулі балаларға көмектесіп,олардың өмірде өз орнын табуына жағдай жасауы керек.Бұл балалар үшін білім мазмұнын дидактикалық ойындар,түрлі көрнекі құралдар арқылы қалыптастыру өте маңызды болыпсаналады.
Баланың танымын алғашқы күннен бастап дамыту құралы да, аллада оқу мен білімнің, тәрбиенің негізін қалыптастыратын да ойын әрекеті болып саналады. Қай ғалымды алмайық өздерінің ойын туралы еңбектерінде: «Ойын баланың жетекші әрекеті» деген сипаттама береді, өйткені ойын баланы ақыл-ой жағынан да, дене жағынан да алға жетелеп, дамытады, баланың ойын өрбітіп, бойын өсіреді. Баланың ақыл – ойын жүйелеу, ойлау қабілетін жетілдіру, дәлдікке үйрету, шындыққа тәрбиелеу мақсатында компьютерлік сауаттылыққа баулу-бүгінгі күн талабы. Соған сәйкес түрлі компьютерлік ойындар бар.

Даму мүмкіндігі шектеулі балалармен ұйымдастырылған ойын түрлері, балалардың сөйлеу тілінің қалыптасуына зор ықпалын тигізеді. Қорыта айтқанда жас нәрестенің дені сау болса, отбасына зор қуаныш пен бақыт әкеледі. Елімізде өркениетті қоғам құру үшін тәрбиелі, дені сау азаматтарды көп болып тәрбиелеуіміз керек.