Коррекциялы? /т?зете-дамыта о?ыту/ ж?мысыны? негізгі ма?саты мен міндеттері

Дайындаған: Белхаирова А.М.

“ Бала кемістігінің даму деңгейі неғұрлым төмен болса, соғұрлым мұғалімнің білім деңгейі жоғары болуы керек”

неміс педагог-дефектологі П.Шуман

Қазіргі таңда қоғамда болып жатқан әлеуметтік мәселелер: отбасылық, экологиялық, экономикалық дағдарыстар жүйке жүйелері бұзылған, психикалық ауытқулары бар әр түрлі жастағы балалардың көбеюіне әкеліп соқтыруда.

Ел өмірінің қай кезеңіне көз жіберсек те, балалар тағдыры кімді болса да бейтарап қалдырмай, өзекті мәселенің бірі болғаны белгілі.

Үлгермеуші оқушыларды анықтауда дұрыс диагностика жүргізу, оларды табысты және нәтижелі оқытуға, ал болашақта әлеуметтік ортаға бейімделіп кетуіне жағдай тудыратын арнайы сыныптар мен топтарға орналастыру-қазіргі уақыттағы аса маңызды әлеуметтік және педагогикалық мәселе болып табылады. Жас ұрпақты оқыту-тәрбиелеу жұмысын қазіргі заман талабына сай стандартқа енгізуді оқушылармен жеке дифференциалды жұмыс істеу нәтижесінде қол жеткізуге болады. Бұл мәселені шешуге бағытталған әдістердің бірі дәстүрлі оқыту әдістерін интеграциялық және дифференциалды әдістерді сабақтастырып жүргізу болып табылады.

Оқытудың бұл жаңа әдіс тәсілдері Түзете-дамытушылық оқытудың концепциясында айқын көрініс тауып, арнайы сыныптар жұмысына еңгізілді.

Жалпы орта білім беретін мектептерде үлгерімі төмен оқушылардың 50 % психикалық дамуы тежелген (ПДТ) балалар және аутизм, жүйке жүйесі бұзылған, ақыл ой белсенділігі төмен балалар құрайды.

Психикалық даму тежелісі (ПДТ) дегеніміз ғылымда психика дамуының уақытша артта қалуы деп түсіндіріледі.

Мұдай балалар мектепте және үй жағдайында ерекше қадағалауды қажет етеді. Бұл балалармен жұмыс істеу арнайы біліммен қатар бұл балалармен жұмыс істеудің нақты жолдарын білуді, оларды танып білумен қатар, оларға арнайы түзеу жұмыстарын ұйымдастырып, мұғалімге және ата-анаға бағыт-бағдар бере білу керек. Қазіргі уақытта ПДТ балаларды этимологиялық қағида негізінде жіктеу қолданылуда.

Түзете-дамыта оқыту бағдарлмасы нені қарастырады?

• Жалпы білім беру циклы сабақтарында, сондай-ақ арнайы оқыту кезінде әр баламен жеке жұмыс жүргізу:
• Түрліше әдіс- тәсілдермен қажудың алдын алу, яғни, ақыл-ой мен тәжірибелік жұмыстарды алмастырып отыру;
• Қызықты және әсемделген дидактикалық заттарды дайындау, көрнекіліктің түрліше әдіс-тәсілдерін қолдану;
• Баланың білім алу іскерлігін барынша белсенді етіп, олардың сөйлеуін дамытатын және оқу іскерлігіне қажетті дағдыны қалыптастыру әдістерін қолдану;
• Оқу бағдарламасының нақты бір бөлігін меңгеру, қоршаған орта жайлы түсініктерін қалыптастыру.

• Балаларды оқып, жазып, санап үйрету
• оқу іс-әрекетінің негізгі біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру, сөйлеу және жүріс-тұрыс мәдениетін дамыту, жеке гигиена мен салауатты өмір негіздерін үйрету;

- тиімді әдіс-тәсілдерде қолдана отырып, оқушылардың психологиялық сауығуына ықпал ету, жеке тұлға қызығушылығын арттыру және оның дамуындағы әртүрлі қиыншылықтарды түзеу;

- балалардың танымы мен белсенділігін, зияткерлік қабілеттерін, өз бетімен білім алу дағдыларына жағдай жасау;

- ата-аналармен, мұғалімдермен, әлеуметтік жұмыскерлермен байланыс жасау;

- мүмкіндігі шектеулі оқушылардың қазіргі экономикалық жағдайында өз орнын таба алуына жағдай жасау.

Оқушының психикалық, тұлғалық дамуындағы ауытқуды болдырмау,

-жеке тұлға қалыптастыру, оқу дағдысы мен біліктілігін дамыту;

-педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балаларға коррекциялық түзету сабақтарын, танымдық өрісінің дамуына бағытталған жеке сабақтар жүргізу;

• ПМПК-мамандарымен, дефектолог, логопед, психолог, әлеуметтік педагог мамандармен бірлесе отырып жұмыстану арқылы түзеу жұмыстарын тиімді ұйымдастыру;
• жеке, топтық сабақтар нысанында түзету-дамыту жұмыстарын жүргізу;
• отбасы жағдайында даму мүмкіндіктері шектеулі балаларды тәрбиелеу мәселелері бойынша ата-аналарға (немесе оларды аустыратын тұлғаларға) ақыл-кеңестер беру, оқыту;
• оқушының психикалық дамуында кездесетін сәтсіздіктердің алдын алу, диагностика бойынша алдын-ала болжау;
• сөйлеу, интеллект, көру, есту және есте сақтау қабілеті, тірек қозғалыстары аппараты, эмоциялық еріктік саласы бұзылған, оқуда немесе қарым-қатынас жасауда, мінез-құлқында қиыншылықтары бар балалар мен жасөспірімдерді психологиялық-педагогикалық түзеу және оңалту түрінде кешенді психологиялық-педагогикалық көмек көрсету.

Түзете-дамыта оқыту сыныптарына әртүрлі биологиялық, әлеуметтік себептер салдарынан ( орталық нерв жүйесінің) функциональді жетілмеуі;

• соматикалық әлсіздік, педагогикалық қараусыз, оқуда қиындық көретін балалар;
• оқу материалын меңгеруде тұрақты қиындық туғызатын церебральді- органикалық негізінде психикалық дамуы тежелген балалар қабылданады;
• білім спасына мемлекет тарапынан реформалар жүргізілгенімен, оқу нәтижесінің болмауы;
• оқушылардың өздігінен білім алу дағдысының болмауы;
• сабаққа қазығушылығының төмендігі;
• оқушылардың және оқытушылардың бірлескен шығармашылық еңбегінің болмауы;

• баланың оқу процесіне ынтасын жоғарылату;
• интеллектуалдық, сөйлеу, психоэмоционалдық даму үрдісін дамуы;
• дамуы шектелген баланың әлеуметтік жағдайда өз орнын табу және психологиялық денсаулығын дамыту;
• оқушылардың жалпы даму деңгейін көтеру және ауытқуларын түзету;
• соматикалық және психикалық қалпын нығайту;
• балалардың ой-өрісін байыту, оқушыға оқу материалын саналы түрде қабылдауына мүмкіндік беретін орта қалыптастыру;
• баланың мектеп жағдайында сәтті бейімделуін қамтамасыз ететін әлеуметтік-адамгершілік мінез-құлқын қалыптастыру;
• оқушының сөздік қорын, тіл байлығын арттыру, сйлеу тілін жетілдіру,
• түрлі танымдық процестерін дамыту арқылы оқушы тұлғасын дамыту;
• оқу материалын толықтай игеруі.

Түсіндіру әдісі

Практикалық әдіс

Мәтінмен жұмыс

әдісі

Кітаппен жұмыс әдісі

Ойын терапиясы

әдісі

Эвристикалық әдіс

Натуралды әдіс

Көрнекілік әдісі

Интерактивті әдіс

Ойын терапиясы

Ойын терапиясы –күрделі жұмыс. Түзете-дамыта оқыту барысында ең тиімді және көп көлемді, міндетті түрде қолданылатын әдіс түрі.Бала психикасын дәрісіз емдеу, көңіл-күйіне, өзіне, қоршаған ортаға қарым-қатынасын өзгерту, пәнге қызығушылығын арттыру, іскерлік, белсенділік және сөздік қоры мен тіл байлығын дамытудың жолы, тиімді әдісі .

зейін әркеті

ойлау әрекеті

таным әркеті

есте сақтау

белсенділік әрекеті

салыстыру, топтастыру, жинақтау

Мінез-құлық әрекеті

Адамгершілік, бауырмалдық

Жолдастық, сыйластық

Түзету сыныбы мұғалімі міндетті түрде оқушыларының пән бойынша білім сапасын, жазба жұмыстары бойынша білім сапасын және оқушылардың жалпы оқу үлгерім сапасын анықтап, мониторинг жасап отыруы тиіс.Салыстырмалы түрдегі мониторинг көрсеткіші оқушының оқу материалын қаншалықты дәрежеде меңгергендігін, мұғалім назары алдағы уақыта неде болуына және өткен оқу материалының қай бөлімін, қай оқушымен қаншалықты түрде жұмыс жасау керектігіне және алдағы уақытта оқу барысының нәтижелігіне болжау жасауына ықпал етеді.

Сонымен бірге түзету сыныбы мұғалімінің жинақ папкасында бұл диаграмма түріндегі салыстырмалы көрсеткіштер ең кемінде 5 жылға дейін сақталуы керек.

Түзету сыныбының салыстырмалы білім көрсеткіші

Түзету сыныбының бақылау және диктант бойынша салыстырмалы білім көрсеткіші

• “ Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік және медика-педагогикалық тұрғыдан қолдау” туралы заң.
• Жалпы білім беретін мектептердегі түзету сыныптары туралы жалпы ережелер жиынтығы /Положение о классах коррекционно-развив.обучения/
• Үстемақыға еңгізілген өзгерістер туралы үкімет қаулысы. /Постановление правительства РК о внесении дополнений к заработной платы/
• Арнайы оқу жоспары жиынтығы / Типовой учебный план коррекционной школы для детей с ЗПР/
• Түзете-дамыта оқыту сыныбының ашылуы туралы бұйрық.
• Түзете-дамыта оқыту сыныбының оқу жылына арналған оқу жүктемесі.
• Аймақтық психологиялық-дәрігерлік-педагогикалық кеңес қорытындысы.
• Тақырыптық күнтізбелік жоспар
• Тәрбие-тәлімдік жоспар
• Түзету сыныбында оқитын оқушылар туралы толық мәлімет.
• Түзету сыныбы оқушыларымен жұмыстанатын мұғалідер туралы толық мәлімет.
• Сынып тізімі және ата-аналардың арызы
• Сабақ кестесі
• Оқушылардың педагогикалық-психологиялық тұрғыдан мінездемесі.
• Оқушылардың оқу үлгерімі туралы мәтіндік және салыстырмалы мониторингтік есебі .

Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақ қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздың қолында”

Н.Ә.Назарбаев

“ Жас та берілген тәрбие, жас қайыңды игендей”,- дейді, олай болса құрметті әріптестер”теңізге” тамшыдай тамып, жәрдеміміз тиіп жатса, біз ешнәрседен аянбай қиын да, қызыққа толы ұстаздық жолда ерінбей еңбек етіп, еңбегіміздің жемісін көре берейік.