Жез?аз?ан ескерткіштері сыр шертеді

Жезқазған ескерткіштері

сыр шертеді

Құрастырған:Жезқазған қаласындағы «№4 ЖББОМ»КММ қазақ тілі мен әдебиеті пән мұғалімі: Каражигитова Е.И.

• сурет

«Жезқазған ескерткіштері сыр шертеді» атты ғылыми жоба қаламыздың кішкентай, отаншыл ұландарына арналып құрастырған. Қойнауы қазынаға толы мәдени, рухани өлкеміздің ескерткіштері бізді қатты қызықтырады. Олар жайында мағұлматтар жинақтап, ақпараттарымызды жүйелеп, ғылыми жұмыстар байқауына ұсынып отырмын .

Кіші отанымыз Жезқазған қаласындағы ескерткіштердің зерттелу тарихын жүйелі баяндап, оның мәдени маңыздылығы терең талданған.  Жұмыстың әдісі: Атамекенімізге, туған өлкемізге деген шексіз сүйіспеншілік жалауын асқақтату.  

Тарих және мәдениет ескерткіштерінің жиынтығы мұражайлық, көрмелік маңызы бар заттар мен жылжымайтын ескерткіштерді қамтиды. Ортақ типологиялық белгілері бойынша ескерткіштерді негізгі 4 түрге бөледі: археологиялық ескерткіштер, тарихи ескерткіштер, сәулет өнері ескерткіштері, монументтік өнері ескерткіштері.

Мыс шаһары атанатын біздің туған жерімізде де ұрпаққа ұлағат болатын ескерткіштер көптеп тұрғызылған. Әсіресе, «Мәдени мұра» республикалық жобасы аясында олардың саны молайды. Осындай ұрпақтан ұрпаққа мирас болып қалатын жәдігерлерімізді тану, білу, бағалау олардың тарихи мәнімен жас ұрпақты таныстыру жұмысымның басты мақсаты болып табылады.

Жезқазған мұрағатының жазбалары құраса, мұнымен қатар қала тұрғындарымен жүргізілген «Сіз танитын бейне» атты сауалнамамыз бен қала қонақтарына арналған «Ескерткіштер елі» маршрутты анықтамалық жинағым жарыққа шықты.

Қала жайлы қаламыздың әкімі қызметін атқарған ел азаматы Қ.С.Балмағанбетовты сұқбатқа тартып,ойын сұраған болатынбыз. Ел ағасының: «Жезқазған қаласы өндірісімен ғана емес өнерімен де, көшелері мен ескерткіштерімен, білімімен де, өшпес рухымен де өміршең» - деген тұжырымды түйіні осы орайда орынды айтылған ой.

1974 жылы қазанда Кеңес Одағында теңдесі жоқ қуаты 200 мың металл беретін жаңа мыс қорыту зауыты қара мыс бере бастады. Кеніштердің қуаты жыл сайын 25 млн.тонна кен өндіру мүмкіндігіне жетті. Бұл туынды «Алғашқы құрылысшылар ескерткіші» суретші Леонид Пак пен сәулетші Кенжебай Тұрлыбаевтың үлкен еңбегінің жемісі. «Ғарышты бағындырушылар» ескерткіші қаламыздың ғарыш саласына қосқан үлесін елге паш еткендей. Авторлары: Леонид Пак пен сәулетшілер М.Сүлейменов, А.Комиссаров.

«Ғарыш» сәулеттік – көркемдік композициясы 1976 жылы Кеңес ғарышкерлерінің құрметіне қазіргі С.Сейфуллин бақжолының бойына орнатылған. Ескерткіш айналасына ғарышкерлер портреттерінің галереясы адамзаттың ғарышқа ұмтылуын бейнелейтін биік стелламен жарасымды үндестік тауып тұр. «Даңқ» орденінің толық иегерлері Ж.Үншібаев, В.Курьятовтордың бейнелерін сәтті пайдаланған. Жеңістің 20 жылдығына арналып 1965 жылы Гагарин көшесінің бойында «Жезқазғандық жауынгерлерге арналған» ескерткіш бой көтерді.

Отызыншы жылдары кінәсіз ел азаматтарын «халық жауы» деп ұстап, оққа байлаумен жалғасты. Сол заманның жазықсыз құрбандарына арналып 1998 жылы 31-мамырда «Наурыз» бағында ескерткіш орнатылды. Қара сымға шырмалған қаламұштары бейнесі «халық жауы» аталған зиялы қауымның мұқалған қаламын суреттесе керек.

Зерттеуімізге арқау болған келесі мұра - «Ауған соғысынан оралмаған Жезқазғандық жауынгерлерге арналған» ескерткіш.Қазақтың біртуар ақыны Сәкен Сейфуллиннің есімімен аталған бақжолының бойындағы «Сулпақ» дүкенінің алдындағы алаңға орнатылған белгі кешегі жауынгер жерлестеріміздің елжандылық қасиеттерін өскелең ұрпаққа сабақ етіп тұрғандай.

Зерттей келе, аталмыш жобаның мақсаты - қала тұрғындары мен қонақтарына қаланың ескерткіштері мен тарихы жайлы танымдық - ақпараттық анықтама беру, ескерткіштер тарихы жайлы, олардың шертетін сыры туралы деректер келтіру, жалпы жұртышылыққа жариялау болып табылады.

Назарларыңызға рақмет!