Урок по белорусской легенде "Благодарность домовенка"

АЦЭНАЧНЫ ЛІСТ

АЦЭНАЧНЫ ЛІСТ

АЦЭНАЧНЫ ЛІСТ

АЦЭНАЧНЫ ЛІСТ

Самааналіз

урока беларускай літаратуры ў 5 “А” класе

па казцы У. Караткевіча “Нямоглы бацька”

“Насіце на руках бацькоў…”

Урок па вызначанай тэме апошні (2-ая гадзіна), звязаны з папярэднім урокам і засноўваецца на атрыманых раней ведах. Таму від урока выбраны як урок-асэнсаванне, што дае магчымасць вучням, абапіраючыся на раней атрыманыя веды вырашаць праблемныя пытанні, выказваць свае адносіны да падзей і герояў, дапамагае зразумець ідэю твора.

У 5 “А” класе 20 чалавекі, на ўроку прысутнічалі , па беларускай літаратуры усе вучні маюць па выніках 1 чвэрці адзнакі не ніжэй 6 балаў, працэнт якасці ведаў складае – 95, а сярэдні бал – . На дастаткова высокім узроўні працуюць вучні і па іншых прадметах. Сярэдні бал па класу па выніках 1 чвэрці складае – 7, 5.

У час падрыхтоўкі да ўрока кіравалася дыягностыкай агульнаадукацыйных спецыяльных уменняў. Пры падборы заданняў улічвала асаблівасці вучэбна-пазнавальнай дзейнасці: хуткасць успрымання матэрыялу, формы ўспрыняцця – вербальныя, візуальныя, узровень матывацыі. Акрэслены мэты:

1. Спрыяць спасціжэнню аўтарскай пазіцыі, маральнай высновы казкі, яе гуманістычнага пафасу; удасканальваць навыкі аналізу мастацкага твора, засяроджваючы ўвагу на прычынна-выніковых сувязях учынкаў і характараў персанажаў.

2. Развіваць аналітыка-сінтэтычнае мысленне школьнікаў, творчую актыўнасць, самастойнасць меркаванняў, удасканальваць навыкі вуснага маўлення, уменне працаваць у групе.

3. Садзейнічаць выхаванню павагі да старэйшага пакалення, любові да бацькоў.

Дзеля дасягнення пастаўленых мэт выкарастана наступная структура ўрока:

• Матывацыйна-арганізацыйны этап (актуалізацыя ведаў і мэтавызначэнне)

• Падрыхтоўка да асноўнага этапа ўрока (літаратуразнаўчая размінка)

• Асноўны этап (гутарка, самаканструкцыя (асацыятыўны рад), сацыяканструкцыя (праца па абмеркаванні ў групах)

• Вызначэнне ідэі твора праз зварот да народных выслоўяў, іх супастаўленне, выключэнне лішняга і эпіграфа

• Творчая работа

• Рэфлексія

• Падвядзенне вынікаў работы

• Інфармацыя аб дамашнім заданні

Матывацыйна-арганізацыйны этап прадугледжваў падрыхтоўку вучняў да ўрока, настройваў на ўключэнне ў працу.

Літаратуразнаўчая размінка садзейнічала актуалізацыі набытых раней ведаў, стварэнню праблемнай сітуацыі, якая ў далейшым дапамагла ахарактарызаваць вобразы персанажаў, заходзячы з іх адносін да ключавога слова закон.

У асноўнай частцы ўрока, акрамя гутаркі і самаканструкцыі (стварэння асацыятыўнага рада эпітэтаў-азначэнняў да слова закон) , дзеля эфектыўнасці ўрока далейшае абмеркаванне-аналіз я правяла "следам за аўтарам" па тэхналогіі калектыўнага асэнсавання. У дадзенай дыдактычнай мадэлі ўвесь працэс навучання ажыццяўляецца на аснове праблемных сітуацый, якія вырашаюцца ў чатыры этапы: увядзенне ў сітуацыю, праца па абмеркаванні ў мікрагрупах, абарона сваёй пазіцыі і вызначэнне новай праблемы. На гэтым этапе вучні працавалі у мікрагрупах. Такая форма садзейнічала, на маю думку, актывізацыі пазнавальнай дзейнасці вучняў, развіццю навыкаў самастойнай працы, сама- і ўзаемакантролю.

Вучням удалося ( не ўдалося) вызначыць ідэю твора і на этапе рэфлексіі сфармуляваць новы закон у выглядзе сінквейна, закон, які, як і твор У. Караткевіча, вучыць павазе да старэйшага пакалення, любові да бацькоў.

Для таго, каб даць вучням магчымасць паразважаць пра іх адносіны да сваіх бацькоў, яны атрымалі заданне творчага характару. Такія віды работы садзейнічаюць развіццю творчых здольнасцей вучняў.

Лагічным заключэннем урока стала праблемнае пытанне “Як вы зразумелі, чаму ўпала асіна” і зварот настаўніка да вучняў, які закрануў і маральную і эмацыянальную сферы.

Добразычлівая атмасфера падтрымлівала сітуацыю поспеху. Чаргаванне форм работы, метадаў, складанасці заданняў, рацыянальнае выкарыстанне часу на кожным этапе ўрока, выкарыстанне мультымедыйнай прэзентацыі, афармленне кабінета забяспечыі высокую працаздольнасць пяцікласнікаў і садзейнічалі рэалізацыі пастаўленых мэт.

Беларуская літаратура 6 клас

Легенда “Дамавікова ўдзячнасць”

Мэты:

1. Праз асэнсаванне старажытнагрэчаскіх міфаў дапамагчы зразумець уяўленні і ідэалы старажытнага свету; садзейнічаць спасціжэнню аўтарскай пазіцыі, маральнай высновы легенды, яе гуманістычнага пафасу; стварыць умовы для удасканальвання навыкаў аналізу мастацкага твора, засяроджваючы ўвагу на прычынна-выніковых сувязях учынкаў і характараў персанажаў.

2. Спыяць развівіццю аналітыка-сінтэтычнага мыслення школьнікаў, творчай актыўнасці, самастойнасці меркаванняў, удасканальваць навыкі вуснага маўлення.

3. Сфарміраваць уяўленне пра фальклор як каштоўную культурную спадчыну, веру ў дабро і справядлівасць.

Абсталяванне:

Мультымедыйная ўстаноўка для дэманстрацыі слайдаў. Карткі з імёнамі герояў, карткі для франтальнага апытвання, ацэначныя лісты. Падручнікі, сшыткі.

Эпіграф: “Нават самы люты звер за дабро дабром плоціць”

Народ

ХОД УРОКА

І Арганізац.-матывацыйны момант. Увядзенне ў тэму

Слова настаўніка.

- Дарагія сябры! Вучні і госці! Шчыра вітаю Вас і запрашаю далучыцца да падарожжа ў самую незвычайную краіну – краіну ВНТ. У кожнага народа як і кожнага чалавека ёсць дзяцінства і ёсць сталасць. Міфалогія- дзяцінства народа і чалавецтва. Дзяцінства вабіць нас сваёй непаўторнасцю, непасрэднасцю, імкненнем рабіць дабро.

ІІ Асноўная частка

- Над якой тэмай мы працавалі на мінулым занятку?

Давайце ўзгадаем, што такое міфалогія?(Сукупнасць легенд і вераванняў)

Што такое міф? Чаму людзі прыдумвалі міфы? ( Паведамленне, якое перадае ўяўленні чалавека пра свет, яго месца ў ім. Беларусы да 988 года былі язычнкамі-верылі ў мноства міфічных істот, багоў, пакланяліся ім , задабрывалі іх, таму і складалі пра іх гісторыі )

Ці ёсць у нас, беларусаў свая міфалогія?(Сустракаюцца такія міфічныя істоты як Лесавік, вадзянік, палявік, ваўкалак і г.д.)

Давайце ўспомнім, якія міфічныя істоты дапамагалі нашым продкам у жыцці.

- Наш сённяшні занятак таксама прысвечаны міфалогіі, а яго тэму можна сфармуляваць так “ Тварыце дабро на зямлі!”

Зыходзячы з тэмы занятка, якія задачы мы будзем вырашаць? ( знаходзць адказы на пытанні і вырашыць праблемы, узнятыя ў творы. Вучыцца характарызаваць герояў легенды паводле іх паводзін і ўчынкаў, пастарацца зразумець аўтарскую пазіцыю; узбагаціць свой слоўнікавы запас; развіваць уменне працаваць у калектыве, з павагай адносячыся да кожнага яго члена, вучыцца рабіць дабро)

- Зараз літаратуразнаўчы тэст. Калі вы правільна адкажыце на пытанні, то ў вертыкальным слупку атрымаеце ключавое слова.

1. Літаратуразнаўчы тэст

1.Фальклорнае фантастычнае апавяданне, звязанае з гістарычнымі падзеямі. ( Легенда)

2.Трапнае народнае выслоўе з павучальным зместам. (Прыказка)

3. Трапнае выслоўе , якое дае вобразную ацэнку падзеям, учынкам, чалавечым якасцям. (Прымаўка)

4. Вусная народная творчасць. ( Фальклор)

5. Міфалагічны дух, які жыў у вадзе. ( Вадзянік)

6. Як звалі лесавіка, які жыў у пушчы? ( Пушчавік)

7. Вуснае мастацкае апавяданне з элементамі выдумкі і фантазіі. ( Казка)

- Якое слова вы атрымалі ў выдзеленым вертыкальным слупку? (Дамавік)

- Дамавік? Які ён? (Першасная асацыяцыя. Пры дапамозе сцікераў вучні характарызуюць дамавіка: Міфічная істота, добры, разумны, чалавекападобны, чалавекалюбівы, уважлівы, знаходлівы, помслівы, клапатлівы, парадкалюбівы, ласкавы, дбайны, кемлівы, фантастычны, чарадзейны, нерэальны, казачны, гаспадарлівы, працалюбівы )

2. Выступленні вучняў

Вучні паведамляюць пра знешні выгляд дамавіка. Дэманстрацыя малюнкаў

Дамавік (Дамавы, Дамавой, Хатнік, Гаспадар, Падпечнік, Хоплік)

Беларус не толькі ўяўляе сабе Дамавіка ў вобразе змяі, але нават і па паходжанні лічыць яго амаль што змяёю... Трэба пеўня, які заспявае на трэці дзень пасля выхаду з яйка, трымаць сем гадоў. За гэты час ён знясе зносак (маленькае яйка велічынёй з галубінае), які трэба зашыць у мяшэчак і насіць яго пад левай пахаю шэсць месяцаў. Праз гэты тэрмін з яго вылупіцца змеяня, якое, уласна, і ёсць Дамавік. У знак падзякі за прытулак ён будзе чалавеку, што насіў яго, прыносіць дастатак у гаспадарцы.

Дамавік звычайна жыве ў клеці (у каморы, па некаторых звестках - у падпеччы) і вылазіць адтуль толькі на Дзяды для ўдзелу ў агульнай вячэры. Пры гэтым яму аказваюць усялякую пашану: дарога з клеці да стала высцілаецца белым палатном, стравы прапануюцца самыя лепшыя, пераважна малако.

[Дамавік]. Гэта чалавекападобная істота, чорная, пакрытая валасамі. Месца жыхарства яго ў доме вызначаецца па-рознаму: на печы, пад печкаю, пад падлогаю, у хлявах і іншых забудовах, дзе размяшчаецца скаціна. У апошнім выпадку дамавы дух змешваецца з Хлеўнікам. Пры апякунстве Дамавіка ў доме ўсё ідзе спраўней; у адваротным выпадку ён стараецца шкодзіць гаспадару: уночы б'е посуд, кідае качэргі, нават спрабуе душыць гаспадара, калі той спіць; у доме ўсё не ладзіцца і, галоўным чынам, не вядзецца скаціна. Дзейнасць сваю Дамавік праяўляе выключна ўночы і пераважна ў хлявах, дзе ён ці песціць коней, ці, наадварот, мучыць іх, заезджвае. Каб абясшкодзіць Дамавога, застрэльваюць у першы дзень каляд, 25 снежня, ці ў дзень Новага года, да абедні сароку ці варону і, зачапіўшы вяровачкай за горла, вешаюць яе ў хляве. Іншыя пякуць на поўню хлеб і ад першай булкі (бахонкі, кулідкі) адразаюць акраец, соляць яго і ўночы ідуць з ім у хлеў, дзе гаспадар гаворыць: «Дамавік дамавы! Прымі ад мяне хлеб-соль, любі маіх коней і жалуй! І я буду цябе любіць і жалаваць!» І кладзе дзе-небудзь пад страхой.

3.Чытанне легенды (чытае загаддзя падрыхтаваны вучань ці чытанне па ланцужку)

4.Аналіз казкі

- Чаму легенда носіць такую назву? Хто такія дамавікі?

- Дзе пасяляюцца дамавікі?

- Як звычайна адносяцца да дамавікоў?

- Выяву якой жывёлы мае дамавік у легендзе?

- Вакол якіх персанажаў твора разгортваюцца асноўныя падзеі легенды “Дамавкова ўдзячнасць”?

- Расстаўце герояў па вуглах фігуры.

Сям'я

Гадзюка Вуж

-Што вам вядома пра вужоў?

-Чым адрозніваецца ад вужоў гадзюка?

-Ці жывуць у нашай мясцовасці гадзюкі? Якія спосабы абароны ад гадзюк ёсць у арсенале чалавека без зброі?

-Што стала вырашэннем непаразуменння паміж героямі ? Пра якое непаразуменне ідзе гаворка?

-ДАБРО ( дапісваю)

-Так, ДАБРО дапамагло героям вырашыць усе непаразуменні . Да чаго яно абавязвае? (“ рабіць добрыя ўчынкі, памятаць дабро, зробленае для цябе іншымі”)

1. Самаканструкцыя. Асацыятыўны рад да слова “ДАБРО”

- Наступнае заданне. Прадоўжыце (вусна) шэраг азначэнняў-эпітэтаў . Як вы думаеце, якое слова ў гэтым ланцужку самае значнае? (Выбраць такое слова вельмі цяжка, бо ў дачыненні да таго, як трэба паводзіць сябе з жывымі істотамі, падыходзяць усе эпітэты)

Дабро якое яно? ЛЮДСКОЕ, СВЕТЛАЕ, БЕСКАРЫСНАЕ, НЕАБХОДНАЕ

4. Сацыяканструкцыя. Праца па абмеркаванні праблем, узнятых у творы:

- Адносіны герояў казкі да дабра, якога прытрымліваліся не ўсе, дапамагаюць нам зразумець матывы паводзін і характар персанажаў. Далей вы будзеце знаходзіць адказы на наступныя пытанні.

5.Вусныя адказы вучняў

-Чаму не прыняў дапамогі ад гадзюкі вуж?

-Чаму нас вучыць дадзеная легенда?

-Чым адрозніваецца легенда ад падання?

6. Вызначэнне ідэі твора

- На СЛАЙДЗЕ вы бачыце выслоўі. Што іх аб'ядноўвае? Чаму? Растлумачце (Тэма іх – дабро, узаемаадносіны паміж усімі жывымі істотамі).

• Добрага ніколі не замнога.

• Зло дабра не любіць.

• Хто ліхога не бачыў, той добрага шанаваць не ўмее

• Гора прысыпляе, а дабро абуджае.

• На добрае пытанне добрае і адпавяданне.

• Добрая слава людзей збірае, а дрэнная – разганяе.

• За добрае добрым плаціць трэба.

• Звяртаючыся да гэтых выслоўяў і эпіграфа (чые гэта словы?) паспрабуйце сфармуляваць ідэю твора (У жаданні рабць дабро, умелым выкананні гэтай місіі – сцвярджальная ідэя твора)

Фізкультхвілінка Музыкальная «Хто я? Дзед барадзед…»

III Творчая работа

- Хто выконвае місію дабра ў легендзе “Дамавікова ўдзячнасць?” (Відэа-замалёўка пра дамавіка)

- Дома вы падрыхтавалі невялікае пісьмовае эсэ « Неверагодныя прыгоды дамавікоў ». Давайце паслухаем, што ў вас атрымалася.

IV Рэфлексія

У пачатку занятка пры дапамозе сцікераў вы давалі першасную характарыстыку дамавіку. У працэсе работы над легендай вы пашырылі, углыбілі свае веды, уяўленні пра гэту міфічную істоту. Паспрабуем сфармуляваць вобраз дамавіка ў выглядзе сінквейна. Схему сінквейна вы можаце ўбачыць на слайдзе.

1.Тэма – назоўнік

2. Два азначэнні – прыметнікі

3. Тры дзеянні – дзеясловы

4. Сказ з чатырох слоў

5. Асацыяцыя - назоўнік

1.Дамавік.

2.Мудры і добры.

3.Даглядае, ахоўвае і любіць

4.Усё жывое плоціць за дабро дабром.

5.Абаронца

V Падвяденне вынікаў работы, выстаўленне адзнак

• На кожным стале ляжаць ацэначныя лісты. Пастаўце, калі ласка, сабе адзнакі і здайце іх разам са сшыткамі.

VI Дамашняе заданне

• Дзякуй за працу. Спадзяюся, што ісціны, вынесеныя вамі з занятка, дапамогуць вам у жыцці і ў сэрцы кожнага з вас распаліцца агеньчык пяшчоты, ласкі і дабрыні ў адносінах да тых, хто знаходзіцца побач.

Народная легенда «Дамавікова ўдзячнасць»

• Праз асэнсаванне легенды дапамагчы зразумець вучням уяўленні і ідэалы старажытнага свету; садзейнічаць спасціжэнню аўтарскай пазіцыі, маральнай высновы легенды, яе гуманістычнага пафасу; стварыць умовы для удасканальвання навыкаў аналізу мастацкага твора, засяроджваючы ўвагу на прычынна-выніковых сувязях учынкаў і характараў персанажаў.
• Спыяць развіццю аналітыка-сінтэтычнага мыслення школьнікаў, творчай актыўнасці, самастойнасці меркаванняў, удасканальваць навыкі вуснага маўлення.
• Сфарміраваць уяўленне пра фальклор як каштоўную культурную спадчыну, веру ў дабро і справядлівасць.

« Нават самы люты звер за дабро дабром плоціць »

Народ

Ключ:

1.Леген д а

2.Прык а зка

3. Пры м аўка

4. Ф а льклор

5. В адзянік

6. Пушчав і к

7. К азка

Дамавік, які ён ?

Вуж і гадзюка

Дабро , якое яно?

Дабро , якое яно? ЛЮДСКОЕ, СВЕТЛАЕ, БЕСКАРЫСНАЕ, НЕАБХОДНАЕ

Фізкультхвілінка

Творчая праца

Народныя выслоўі:

• Добрага …
• Зло дабра ...
• Хто ліхога не бачыў, …
• Гора прысыпляе, ...
• На добрае пытанне ...
• Добрая слава людзей збірае, ...
• За добрае ...

Народныя выслоўі:

• Добрага ніколі не замнога.
• Зло дабра ...
• Хто ліхога не бачыў, …
• Гора прысыпляе, ...
• На добрае пытанне ...
• Добрая слава людзей збірае, ...
• За добрае ...

Народныя выслоўі:

• Добрага ніколі не замнога.
• Зло дабра не любіць.
• Хто ліхога не бачыў, …
• Гора прысыпляе, ...
• На добрае пытанне ...
• Добрая слава людзей збірае, ...
• За добрае ...

Народныя выслоўі:

• Добрага ніколі не замнога.
• Зло дабра не любіць.
• Хто ліхога не бачыў, той добрага шанаваць не ўмее.
• Гора прысыпляе, ...
• На добрае пытанне ...
• Добрая слава людзей збірае, ...
• За добрае ...

Народныя выслоўі:

• Добрага ніколі не замнога.
• Зло дабра не любіць.
• Хто ліхога не бачыў, той добрага шанаваць не ўмее.
• Гора прысыпляе, а дабро абуджае.
• На добрае пытанне ...
• Добрая слава людзей збірае, ...
• За добрае ...

Народныя выслоўі:

• Добрага ніколі не замнога.
• Зло дабра не любіць.
• Хто ліхога не бачыў, той добрага шанаваць не ўмее.
• Гора прысыпляе, а дабро абуджае.
• На добрае пытанне добрае і апавяданне.
• Добрая слава людзей збірае, ...
• За добрае ...

Народныя выслоўі:

• Добрага ніколі не замнога.
• Зло дабра не любіць.
• Хто ліхога не бачыў, той добрага шанаваць не ўмее.
• Гора прысыпляе, а дабро абуджае.
• На добрае пытанне добрае і апавяданне
• Добрая слава людзей збірае, а дрэнная – разганяе.
• За добрае ...

Народныя выслоўі:

• Добрага ніколі не замнога.
• Зло дабра не любіць.
• Хто ліхога не бачыў, той добрага шанаваць не ўмее.
• Гора прысыпляе, а дабро абуджае.
• На добрае пытанне добрае і адпавяданне.
• Добрая слава людзей збірае, а дрэнная – разганяе.
• За добрае добрым плаціць трэба.

У жаданні рабць дабро, умелым выкананні гэтай місіі – сцвярджальная ідэя твора

Дамавік

Схема сінквейна

1.Тэма – назоўнік

2. Два азначэнні – прыметнікі

3. Тры дзеянні – дзеясловы

4. Сказ з чатырох слоў

5. Асацыяцыя - назоўнік

Дзякуй за ўвагу!