"Tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish"

Кattaqo`rg`on shahar

Xalq ta`limi bo`limiga qarashli

16-umumiy o’rta ta’lim maktabining

ONA TILI VA ADABIYOT FANI o`qituvchisi

Uraqova Muyassarning

“ KESIM ” mavzusida

5-“G”sinfida o`tkazgan

SINF ONA TILI FANI

Mavzu: KESIM

a) Ta`limiy maqsad: o’quvchilarga kesim haqida bilim, malaka, ko`nikma berish;

b)Tarbiyaviy maqsad:o’quvchilarni insonparvarlik ruhida tarbiyalash, muomala madaniyatiga o’rgatish;

d) Rivojlantiruvchi maqsad-o’quvchilar so’z boyligini oshirish, nutqini rivojlantirish, mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):

Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;

Kommunikativ kompetensiya:

– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.

Dars jarayoni

1.Tashkiliy qism 4 minut

2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut

3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut

4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut

5.O’quvchilarni baholash 3 minut

6. Uyga vazifa 2 minut

I.Tashkiliy qism:

A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;

B) O’quvchilar bilan salomlashish.

C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.

D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;

E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;

II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH

1. Gap bo'lagi tushunchasini izohlang.

2. Kim?, qayerga?, nima uchun?, nima qildi? so'roqlariga javob bo'luvchi bo'laklar ishtirok etgan gap tuzing.

III. YANGI MAVZU BAYONI.

KESIM

1-topshiriq. O'qidim, ko'rding, aytdi so'zlari ishtirok etgan uchta gap yozing. Yuqoridagi so'zlarning gapdagi o'rnini va qaysi shaxsda ekanligini aniqlang.

2-topshiriq. O'quvchisiman, o'quvchisisan, o'quvchisidir so'zlari ishtirok etgan uchta gap yozing. So'zlarning shaxsi o'zgarishi bilan gapning qaysi qismi o'zgarayotganligini bayon qiling.

Shaxs-son ma'nolarini ifodalab, nima qil (-di, -yapti va boshq.j?, nima bo'I (-di, -yapti va boshq.)?, kimdir?, nimadir?, qayerdir? so'roqlariga javob bo'luvchi mustaqil so'zlar gapda kesim vazifasini bajaradi.

Kesim gapning mazmuniy markazidir. U boshqa bo'laklarsiz ham gap bo'la oladi. Masalan: Yaxshimisiz? Keldi.

118-mashq. Nuqtalar o'rniga gap mazmuniga mos kesimlarni qo'ying, so'ng ularni daftaringizga ko'chiring.

1. Bahor kelishi bilan qaldirg'ochlar... . 2. Dalalarda boychechak, chuchmoma, binafshalar... . 3.0'lkamizga Navro'zi olam... . 4.Nuroniy onaxonlar doshqozonda sumalak... . 5. Bolalar raqsga..., qo'shiq,.. .

119-mashq. Gaplarni o'qing, tagiga chizilgan so'zlarning nima sababdan kesim hisoblanishini tushuntirib bering? Sizning orangizda ham shunday odobli qizlar bormi?

- Odobli qiz o'rnidan turganida eng awal joyini yig'adi. - deb gap boshladi Sanam, - undan keyin yuz-qo'lini vuvadi, undan keyin hovli supuradi.

-Barakalla, qizim, ko'p odobli ekansan.

-Nonushtaga o'tirishganda kattalardan oldin qo'l uzatmavdi.

-Barakalla, qizim, ofarin!

-Undan keyin... yana aytaveraymi. bobojon? Yana avtaversam. odobli qiz kiyimlarini hamisha ozoda tutadi... aka-ukalarini sizlab chaqiradi. (X To 'xtaboyev)

120-mashq.Himoya qilamiz, sayraydi, o'qiysizmi, ketmoqchiman so'z­lari ishtirokida gaplar tuzing.

121-mashq. Boshqotirmani to'g'ri yechsangiz, o'zbek xalq maqollari dan birini topasiz. Gapning kesimiga diqqat qiling.

T	o'	d	i	e
g'	r	g	r	i
i	o'	t	o'	z
z	a	a	d	i

IV. MUSTAHKAMLASH

Savol va topshiriqlar

1.Gapning mazmuniy markazi tushunchasini izohlang.

2.Quyidagi fe'llarga mos shaxs qo'shimchalarini qo'shing. Farqini ayting.

Birlik Ko'plik

1. shaxs bora... bordi... bora... bordi...

2. shaxs bora... bordi... bora... bordi...

3. shaxs bora... bordi... bora... bordi...

“Savolli koptokchalar”o`yini orqali mavzu mustahkamlanadi.

1. Kesimga ta`rif bering.

2. Gapning bosh bo`laklari qaysilar?

3. Kesimning o`zi ham gap bo`la oladimi?

4. Gapning mazmuniy markazi qaysi?

V. O`quvchilarni baholash:

VI. UYGA VAZIFA:

122-mashq. Uyga topshiriq. «Dam olish kunida» mavzusida kichik hikoya yozing. Undagi gaplarda ishlatilgan kesimlarni izohlang.