Махамбет өлеңдерінің тарихи мәні, халақтың арман-тілегін жырлауы, «Мұнар күн» өлеңіндегі ақынның сыры, қайғысы, эллегиялық сарын; сабақ барысында қатысушылар бір-біріне сұрақ қойып, айтқандарын дәлелдейді; диалогтік оқыту арқылы сөйлеу дағдыларын дамытады
Күтілетін нәтиже
Өлең-жырларының жанрлық ерекшеліктері, бейнелеу тәсілдері, ішкі ырғақтары мен теңеулерін түсінеді. Оқушылар диалог арқылы бір-біріне сұрақ қою, сөйлесу арқылы білімдерін кеңейтеді.
Түйінді идея
Отанын, елін, жерін құрметтеу, қорған болу
Әдіс-тәсілдер
«Түртіп алу», «Бес жолды өлең», «Шындық дедекторы» т.б.
Сабақтың мақсаты: 1. Ақынның өмір жолы мен шығармашылығы жайлы қазақ әдебиетіндегі алатын орнын айту. 2. Өмірде барлық нәрсені жеңетін білім екенін айта отырып, ізденімпаздықпен білімнің тереңіне үңіле білеуге тәрбиелеу. 3. Сөйлеу мәдениетін, ойын жүйелі жеткізу қабілетін дамыту.
Сабақтың түрі: Әдеби танымдық сабақ
Сабақтың типі: Дағды мен шығармашылықты қалыптастыру
Сабақтың әдіс-тәсілі: Дамыта оқыту, сұрақ-жауап, ой қозғау, талдау, т.б.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта.
Мәшһүр Жүсіп Көпеев жайлы не білеміз? 1885 жылы Павлодар облысы Баянауыл ауданында дүниеге келді. Ауқатты отбасынан шықты. Баянауылда Шорманның Мұсасы салдырған медреседен білім алды. Араб, парсы, шағатай тілдерін жетік меңгереді. Білімді жас, бала оқытумен айналысады. Ел аралап Қазақстаң барлық өлкелерінен тарих, әдебиет үлгілерін, этнографиялық материалдар жинайды. 1931 жылы дүниеден озады. Кеңестік дәуірде ұлтшылдық, діншілдік айып тағып, ұзақ уақыт жарияланбай, Қазақстан тәуелсіздікке қолы жеткесін өлеңдерді 3 томдық кітап болып басылды. Ел арасындағы әңгіме «Мәшһүр» атану себебі: Мұса өзі салдырған медресеге келіп, шәкірттердің оқуын қадағалайтын болса керек. Бұл жолы Мұса көп шәкірттің ішінен Құранды ерекше зеректікпен оқитын кішкене Жүсіпке назар аударады. Жүсіп көп шәкірттің ішінен Құранды ерекше зеректікпен оқып береді, оған танданған Мұса Жүсіпке: «Сен өзін Мәшһүр болайын деп тұрсың - ау» деген екен. Содан бастап Жүсіп Мәшһүр атанып кетіптіміс. Өзіндік іздену сұрақтары Көпеевтің тарихи адамдамен кездесуі. Ә. Қоңыратбаевтың Көпеев туралы жазған пікірі . Мәшһүр Жүсіптің ғылым, білім жайлы ойы . «Тірлікте көп жасағандықтан көрген бір тамашамыз» жинағына енген соқыр, керең, жалаңаш туралы жазған өлеңінің адамға берер тәлімі қандай? . Мәшһүр Жүсіп және Шығыс классикасы Жүсіптің тарихшы, шежірешілігі Қазанда шыққан үш кітабы . Мәшһүр Жүсіптің діни-архаикалық өлендерінің негізгі идеясы неде?
Шығармашылық тапсырмалар
Ақын өлеңіндегі ойды ашып бер Әркімнің өз пайдасы ойлағаны, Тереңге түсіп жатыр бойлағаны. «Бостандық» деген сөзді жоқ қылам деп, Аш бөрі бізді жеуден тоймағаны.
Топтық жұмыс
«Әй жігіттер, естерінде болсын, шайтан» толғауындағы сөздерді қазіргі заманға лайықтап эссе жаз Ғылым-білімге арнаған ойында ақын былай деген еді: «Әркім өз жанын тірілткісі келсе ғұмырын білімге арнасын.» Осы сөз төңірегіндегі өз ойыңды ортаға сал Ақын айтқан ой толғаныс Ақымақтың тізгіні-құлағы! Ақылдының тізгіні-көңілі! Ақымық не нәрсе естісе, естігенін қанағат қылады. Қатықтай қатып, сүттей ұйып жүре береді. Ақылды не нәрсе естісе, естуіне қанағат қылмайды, ақылына салып, көңілінің дауалауына тоқтайды.
Сабақты бекіту сұрақтары:
Жүсіптің Шортанбай зарымен үндес келетін қандай өлеңін білесіндер? Көпеевтің прозалық эсселерінің өзіндік ерекшеліктері неде? Эссе деген не? Ақын мұрағатындағы еңбектерінің саны Қазақ әдебиетіне қосқан үлесі
Үйге тапсырма: «Мен адаммын» тақырыбында өлең жазу
Пәні:
Қазақ әдебиеті
Сабақ тақырыбы:
«Сұратқан хан ақымақ па, сұраған сен ақымақ па»
Сілтеме
Қазақ әдебиеті оқулығының әдістемесі
Сабақтың жабдығы
Тақта, суреттер, кеспе қағаздар
Жалпы мақсаттар
Оқушыларды Жиренше шешен туралы аңыздаздармен таныстыру, түсінік беру
Міндеттері: 1. Аңыз әңгімені оқыта отырып, сөйлесу тілін дамыту, сұрақ қоя білуге, жауап бере білуге үйрету; 2. Ауызекі сөйлеу дағдысын қалыптастыру, мәтінді дұрыс түсініп оқуға, практикалық жұмыс арқылы тілін дамыту; 3. Әңгіме арқылы ұлы адамдар ете отырып,адам бойындағы жақсы қасиеттерді, ақылдылығы мен тапқырлығын оқушы бойына дарыту; Сабақтың түрі: қорытынды сабақ Өткізу әдісі: Ұжымдық, СТО технологиясы
Оқыту нәтижесі
Топқа бөлу
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1-топ, қыс айында дүниеге келген 2-топ, көктем айындағыла 3-топ, жаз айындағылар 4-топ болып бөлінеді.
Ынтымақтастақ атмосферасы
- Шеңбердің бір жақсы жері – онда бұрыш болмайды, сондықтан да Бақыт, Қуаныш, Махаббат, Достық адасып қалмайды. Олар міндетті түрде өздерін күткен барлық мейрімді адамдарға келеді. Ұға білсең мені сен, Бақытыммен бөлісем. Жүрек сөзін жалғаймын, Бәрін саған арнаймын!
Қызығушылықты ояту
Аңыз әңгімелер дегеніміз не? Қандай аңыз кейіпкерлерін білесіз? Өткен тақырыбымыз не? Әңгіменің негізгі кейіпкерлері кімдер? 2. Категориялы топтастыру. 1-топ. Жиренше - Ол кім? – Ол не істейді? 2-топ. Хан – Ол кім? - Ол не істейді? 3- топ. Қарашаш - Ол кім? - Ол не істейді? (Әр топ осы сұрақтар төңірегінде өз білгендерің топтастырады.)
Мағынаны тану
Сергіту сәті
Орнымыздан тұрайық, Алақанды созайық. Оңға қарай иіліп, Бір отырып, бір тұрып, Сәл тынығып алайық.
Оқушылар денелерін жатықтырады
Ой толғаныс
«Сәйкестендіру» әдісі Ердің еңбек шығарар. (Оқу, білім, өнер туралы) Өнер алды –қызыл тіл. (Еңбек) Нар тәуекел – ер ісі (Отан, туған жер, халық туралы) Көп түкірсе – көл (Достық, жолдастық туралы) Жігітті – жолдасынан таны. (Ерлік, батырлық туралы) Шығармашылық тапсырма «Мақал – сөздің мәйегі» шағын шығарма. II. Мағынаны тану: Жаңа сабақ тақырыбы: «Сұратқан хан ақымақ па, сұраған сен ақымақ па?» Аңыз әңгімесі. I топ. «Хан мен Жиреншені көз алдыңызға елестете отырып, суретін салу» II топ. «Ішке және сыртқа»
(Әңгімедегі ұнамды, ұнамсыз жерлерін бөліп жазу.)
III топ. Жиренше мен ханға мінездеме беру. III. Толғаныс.IV. «5 минуттық эссе» I топ: - Қаңбақтың адамша сөйлеуі шындық па, әлде... II топ: - «Сұратқан хан ақымақ па, сұраған сен ақмақ па?» деген сөзге ханның ренжуі мумкін бе еді? III топ: - Хан Жиреншені не үшін ертіп жүрген? V. Синквэйн I топ. «Хан» II топ. «Қарашаш» III топ. «Жиренше»
Үй тапсырмасы
Жиренше мен Қарашаш туралы тағы да басқа аңыз әңгімелер ізденіп оқу.
