"Сөзжасамды қайталауға арналған жаттығулар"

Қазақ тілі

Уақыты:

Сынып 5

Сабақтың атауы

Сөзжасамды қайталауға арналған тапсырмалар

Сабақтың жабдығы

Тақта,суреттер,кеспе қағаздар

Жалпымақсаттар

Білімділік: Сөзжасам туралы мағлұмат беру, сөзжасамның жасалу жолдарынан алған білімдерін пысықтау, мысалдар арқылы дәлелдей білуге үйрету
Дамытушылық: Оқушылардың алған білімдерін кеңейтіп, жаңа дағдысын қалыптастыру, өз бетінше сөзжасамның жасалу жолдарын ажырата білуге дағыдыландыру, есте ұстау, ойлану қасиеттерін дамыту
Тәрбиелік: Ұйымшылдыққа, достыққа, жылдамдыққа, тілдік - эстетикалық сезімге тәрбиелеу
Сабақ түрі – Түрлендірілген аралас сабақ
Әдіс - тәсілдері: Сұрақ - жауап, түсіндіру, сын - тұрғысынан ойлау технологиясының элементтері (семантикалық карта, Инсерт кестесі)
Сабақ көрнекілігі: кеспе қағаздар, слайд, сызбалар, буклет
Пәнаралық байланыс - әдебиет, биология, математика, информатика

Оқыту  нәтижесі

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.

Ынтымақтастық атмосферасы

– Балалар, бүгін біз бірінші рет шаттық шеңберіне жиналайық! Шеңберге тұрайық, достарымызбен қол ұстасайық! Барлығымыз жақсы көңіл-күйде бір-бірімізге тілегімізді айтайық! Бір-бірімізге қарап күлкімізді сыйлайық!

Қол алысып, қәне, біз,

Достасайық бәріміз.

Айтарым бар сендерге,

Тез тұрыңдар шеңберге.

Қандай жақсы бір тұру,

Достарменен бір жүру!

Қандай жақсы дос болу!

Қызығушылықты ояту

1. МИҒА ШАБУЫЛ сұрақтарға жауап беру
1. Дара және күрделі сөздердің арақатынасы қандай?
2. Жасалу жолына қарай күрделі сөздердің қандай түрлері бар?
3. Біріккен сөздер деген не?
4. Кіріккен сөздер деген не?
5. Қос сөздің қандай түрлері бар?
6. Қысқарған сөздердің емлесін түсіндіріңіз.
7. Тіркесті сөздердің емлесін айтыңыздар.
8. Үндестік заңына бағынбайтын септік жалғауы
9. Жуан, жіңішке буындарға бірдей жалғана беретін және бір ғана дыбыстан тұратын жалғау қай септікі?
10. Көптік жалғауы жалғанбайтын сөздер бола ма?
11. Тәуелдік жалғауының синонимі
2. Схема
Септік жалғаулары
АТАУ
Барлығыңа үлгі болар, қарақтар,
Байсалды да, ақылды да Марат бар.
ІЛІК Жеке басым ең алдымен Мараттың
Жасы үлкенді сыйлағанын жараттым.
БАРЫС
Сенбейсің бе, күнделікті парақта:
Талай бестік қойылыпты Маратқа.
ТАБЫС
Батыл емес дей алмайсың Маратты,
Сол үйретті ауылдағы бар атты.
ЖАТЫС
Алғыссыз күн болған емес Маратта,
Жетеді онда ынта, жігер, талап та.
ШЫҒЫС
Қай өнер де табылады Мараттан,
Ән салғанда жұртты аузына қаратқан.
КӨМЕКТЕС
Міне, сондай жақсы бала Маратпен
Дос бола алмай жүргендер де бар, әттең!
(Қ. Мырзалиев)
4. Кім тапқыр. Тиісті орынға септік жалғауларын қойыңыз
(оқулықпен жұмыс)
Бала жүгірді. Асқар... компьютері. Су... сылдыры. Әкесі... қарады. Екі ай... созылды. Сурет... көрді. Інісі... кездестірді. Тау... өседі. Күз... жауады. Анасын... бар. Беті... сүйді. Кірпіш... қалады. Үй... шықты. Былтыр... білемін. Балта... шапты. Сөз... жеңді. Гүлнұр... бірге істеді. Көл... шомылды. Кітап... алды.

Мағынаны тану

Кім жылдам? (Өлеңдерден жіктік жалғауын табу)
Мен Арғын деген арыспын,
Азуы кере қарыспын.
Сен бұзау терісі шөндіксің,
Мен өгіз терісі талыспын. (Бұқар жырау)
Сен бір жапанға біткен шынарсың,
Қазаң жетіп сынарсың.
Мен бір қалың қара тоғаймын,
Табылуға оңаймын. (Тілекші би)
Ақ басты Алатаудың Жамбылымын,
Өлеңнің ұлы сүре даңғылымын.
Көктемгі қызғалдақтай қызық заман,
Қайта туып жасарған балғынымын. (Жамбыл)
ӨЗДІК ЖҰМЫС. Қай сөздер жіктеледі
Заңгер, құжат, заң, зейнетақы, зейнеткер, ғарыш, ғарышкер, үйрек, бүркіт, бүркітші, қой, жылқышы, ар, тілек, тілекші, Арман, Қанат, Сәуле.
Семантикалық карта №1 Тиісті сөздерді орнына қою.
Жіктік жалғау Көптік жалғау Септік жалғау Тәуелдік жалғау Жұрнақ
Схема
Ойланыңыз, ізденіңіз, табыңыз. Сөздердің құрамын, грамматикалық мағыналарын сатылай кешенді талдау
Биыл Құнанбайдың өз ауылдары да, жақын ағайындары да күзеуді елден ерекше ерте алды. Оқулықтағы жаттығуларды,топтарда орындау.

Сергіту сәті

Көбелек те ,гүл де бір 
Қызыл-жасыл күллі өңір
Аспан төрі ақша бұлт,
Бау-бақшада барша жұрт.
Саңқылдаған саз әні,
Көлде құстың базары.

Оқушылар денелерін жатықтырады

Ой толғаныс

І деңгей.1-тапсырма.

Сөз тіркесінің құрамындағы сөздерді тура және ауыспалы мағынаны білдіруіне қарай топтап жазу.

а) Жақсы сөз,жақсы адам,жақсы бала,жақсы ат

ә) Терең сай,терең білім,терең құдық,терең сезім

б) Долы ауыл,долы күш,долы жел,долы адам

в) Әкемнің көзі,қазынаның көзі,терезенің көзі,бұлақтың көзі.

2-тапсырма.Сөздерді орфография ережесіне сай жаз.

Бүгін,сөсіз,келемекен,тайақ,Ешшан,жаш шағында,бүрсігүні,жұмышшы.

ІІ деңгей. 3-тапсырма.Тиісті ұ,ү,ы,і әріптерін қою.

Ұз...н, құр...қ, б...рс...г...ні, күн...зг... ыст...қ, ...нт...мақ, сөзін мақ...лдау,үск...р...кт...ң соғу..., б...лай қарай кетті.

4-тапсырма.Қайсысы мақал,қайсысы мәтел? Мақал-мәтелдің жалғасын тап.

1)Кәрі түлкі қақпанға түспес.Еңбек етсең емерсің.Айдағаны бес ешкі,ысқырығы жер жарады.Әке – асқар тау,ана – етегіндегі бұлақ,бала – жағасындағы құрақ.Екі қораз ен қораға сыймас.

2) Мақал-мәтелді жалғастыр. «Жылы –жылы сөйлесең, ...», «Білгенің бір тоғыз ...»

ІІІ деңгей.5-тапсырма.Тұрақты тіркестердің мағынасын тап.

Бетінен оты шығу ...(ұялу), ит терісін басына қаптау ...(ұрысу).

Көз ілмеу ... (ұйықтамау), тас бауыр ...(мейрімсіз), ит өлген жер ...(алыс).

6-тапсырма.Тест тапсырмасы бойынша жұмыс.

(Парақшаларға алдын-ала жазылған тест тапсырмалары таратылады.)

1) Ауа өкпеден кедергісіз шығып,үннен ғана тұратын дыбыстарды ... дыбыстар дейміз.

а) дауыссыз ә) дауысты б) екпін в) буын,дауыссыз

2) Дауыстыдан басталып,дауыссызға аяқталған буынды ... буын деп атаймыз.

а) ашық ә) тұйық б) бітеу в) ашық,бітеу

3) Қайсысы артық?

өнеркәсіп,ата-ана,Айдар,тасбақа

1. Тасымалдаудың қайсысы дұрыс?

а)а-ра,о-ю,а-лақан ә) еле-уіш,ара-лас,қа-ра б) АҚ-Ш,Б-Ұ-Ұ в) 1995-жыл,ХХ-ғасыр,25-кг

5) Қатаң дауыссыз қайсысы?

а) б,в,г,д ә) р,л,м,н б) п,ф,к,қ в) а,о,ү,ұ.

Үй тапсырмасы

Оқулықтағы тапсырмаларды орындау

Күнделіктеріне жазады

 Бағалау

Бағалау парақшаларын тарату

Парақшаларды толтырады

Кері байланыс