"С?з таптары.Зат есім"

Саба?ты? та?ырыбы: С?з таптары.Зат есім

Саба?ты? ма?саты:1. Зат есімні? септелуі ж?йесін ж?не септік жал?ауларыны? емлесін ме?герту, с?йлеу кезінде септік жал?ауларын д?рыс ?олдана білуге ?йрету.
2. О?ушыларды? сауатты жазу да?дыларын жетілдіру, с?здік ?орын байыту, байланыстырып с?йлеу да?дысын одан ?рі дамыту.
3. О?ушыларды? тап?ырлы??а, е?бекшілдікке, ана тілін ?адірлеуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: Аралас саба?, Л.А.Т?кеева – Бект?р?анова «Ж?йелі о?ыту ж?не о?ушыларды? ?зін – ?зі бас?аруы.»
Саба?ты? к?рнекілігі: Интерактивті та?та, суреттер, ма?ал – м?телдер.
Саба?ты? барысы:

I. ?йымдастыру кезе?і.
– Балалар, б?гінгісаба?ымыз?а ?она?тар келіп отыр. Олар ?стаздар. Ендеше б?гінгі келген ?она?тар?а ?зімізді? білімдерімізді к?рсетейік.
?аза? тілі – ?з тілім, ана тілім,
Абай, М?хтар с?йлеген дара тілім.
?астерлейді ?л – ?ызы? м??гі сені,
Болаша?ым, ба?ытым, дана тілім, – дей келе ?аза? тілі саба?ымызды жал?астырамыз.
? й тапсырмасын с?рау, бекіту.

Негізгі зат есім

Жалпы есім жал?ы есім

Зат есім

Туынды зат есім зат есімні? к?пше т?рі Зат есімні? жекеше т?рі

1. Жалпы, жал?ы есім дегеніміз не?

2. Негізгі зат есімдегеніміз не?

3. Туынды зат есім дегеніміз не?

4. Зат есімні? жекеше т?рі дегеніміз не?

5. Зат есімні? к?пше т?рі дегеніміз не?

Жа?а саба?.

1. Та?тада : ЗТСМН?СПТЛУ АЕІІЕЕІ

Ендеше б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы: Зат есімні? септелуі.

1. 2. Ертегі:

«Ерте – ерте ертеде, ешкі ж?ні б?ртеде, зат есімжерінде, ?аза? тілі елінде Септік деген шал болыпты. Елде ж?т болып, ашаршылы? жайлапты. Б?л ашаршылы? Септік шалды? ?йіне де келіп жетіпті. Атауатты ?лы ?айтыс бол?анда шал а?аш?а атты? ?ылын керіп, тиегіні? орнына ?ойыпты да, ?нсіз егіліпті. Ай ?ткен со? Ілік деген ?лы ?лгенде та?ы бір ішек та?ып, «нені? зияны, кімні? к?зі тиді екен?» – деп егіледі.

Ай ?ткен со? Барыс атты ?лы д?ниеден ?теді. Сонда шал та?ы ?шінші ішек та?ып «кімге айтып жылайын неге ?ана ?лді екен?» – деп жо?тау айтады. Табыс атты ?лы ?лгенде «нені айтып, кімді ?ана ?ар?айын?» – дейді. Жатыс атты ?лы да ашты?тан ?лгенде а?аш?а бесінші ішек та?ылып, «неде, кімде екен себебі? – деп жылайды. Шы?ыс ?лы да ?айтыс болады, алтыншы ішек та?ылып «неден ?айтыс болды?, кімнен сені с?раймын? » – деп егіледі. К?мектесі де сол ашаршылы?тан ?айтыс бол?анда «кіммен ?мірс?рмекпін, немен енді ш??ылданамын?» – деп жо?тау айтып егіледі. Содан 7 ішек, 7 тиек та?ылып «жетіген» аспабы пайда болыпты. Осы аспап ар?ылы Шал м??ын халы??а жеткізген деседі.

Септік жал?аулары дегеніміз не?
?аза? тілінде неше септік бар?
Зат есімні? септелуі дегеніміз не?
Кім септіктерді атайды, с?ра?ын, жал?ауын.

3. Кесте септіктер 3 слайд.

Септіктерді? аты

С?ра?тары

Жал?аулары

Атау септік

Кім? Не?

Ілік септік

Кімні?? Нені??

-ны?, -ні?, -ды?, -ді?, -ты?, -ті?

Барыс септік

Кімге? Неге? ?айда?

-?а, ге, -?а, -ке

Табыс септік

Кімді? Нені?

-ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті

Жатыс септік

Кімде? Неде?

-да, -де, -та, -те

Шы?ыс септік

Кімнен? Неден?

-нан, -нен, -дан, -ден, -тан, -тен

К?мектес септік

Кіммен? Немен?

-мен, -бен, -пен

1. 4. Тапсырма: «К?белектерді ?з г?ліне ?ондыр.»

?шып ж?рген жеті к?белек, ?р?айсысында септік с?ра?тары жазыл?ан. Жеті г?лді? ?р?айсысында септік аттары жазыл?ан к?белектерді ?ондыруымыз керек.

1. 5. 10 – жатты?у. Ше?бер, ата ?арлы?аш с?здерін септе.

А.с. ата ше?бер ?арлы?аш

І.с. атаны? ше?берді? ?арлы?ашты?

Б.с. ата?а ше?берге ?арлы?аш?а

Т.с. атаны ше?берді ?арлы?ашты

Ж.с. атада ше?берде ?арлы?ашты

Ш.с. атадан ше?берден ?арлы?аштан

К.с. атамен ше?бермен ?арлы?ашпен

6. Ендігі тапсырмамыз ма?алдарды жал?астыру, жал?ауларын д?рыс тауып жазу.

1. К?ш – білімде, білім – кітап…

2. Кітап – адам… досы.

3. Ту?ан жер… туы? тік.

4. Жау?а жаны?ды берсе? де,

Сыры?… берме.

1. К?лді? к?ркі – ??ра?,

Тауды? к?ркі – …

1. Отан от… да ысты?

2. Бойы?мен ма?танба,

Ойы?… ма?тан.

1. 8. Сергіту с?ті:

О??а, о??а т?зу т?р,

Сол?а, сол?а т?зу т?р

Ал?а ?арай бір адым

Жо?ары, т?мен ?арайы?,

Орнымызды табайы?.

1. 9. ?зін – ?зі ба?ылап, ба?алау. (Тест с?ра?тарына жауап беру.)

1«?ке» с?зі ?ай септікте т?р?анын тап

А) А.с. С) Б.с.

В) І.с. Д) Ж.с.

1. Ілік септігінде т?р?ан с?зді белгіле

А) О?ушы С) О?ушыны?

В) О?ушы?а Д) О?ушы?а

3.Барыс септігіні? с?ра?ын белгіле

А) Кімге? Неге? ?айда? С) Кімге, Кімді? Нені?

В) Кімдерге? Кімді? Нені? Д) Кіммен? Немен?

4.Табыс септігіні? жал?ауын белгіле

А) -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті С) да, -де, -та, -те

В) -да, -де, -та, -те Д) -мен, -бен, -пен

5.Жатыс септігінде т?р?ан с?зді белгіле

А) к?ктемде С) мектеппен

В) дала?а Д) мектептен

6.Шы?ыс септігінде т?р?ан с?зді табы?ыз

А) саба??а С) саба?тан

В) саба?ты Д) саба?пен

7.К?мектес септігіні? с?ра?тарын ата

А) А.с. С) Б.с.

В) І.с. Д) Ж.с.

Жауаптары: 1. А

2.в

3.а

4.а

5.а

6.в

7.д

1. 11.

2. Саба?ты ?орытындылау: Жеті септік та?па?тар.

Септік жал?ауын ме?герген баланы? да?дысы ?штала т?седі, тілі ш?барланбайды. С?йлеу кезінде септік жал?ауын д?рыс ?олданады. С?здік ?орымызды молайтып, байланыстырып с?йлеуге да?дылануымыз керек. Ана тілімізді ш?барламай с?йлейік. Ана тіліміз бізді? ?аза? тіліміз.

1. ?й тапсырмасы: 11 – жатты?у, 91 – бет. ?ле?ді т?сініп о?у, септеулі зат есемдерді тауып жазу.

1. О?ушыларды? білімін ба?алау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«"С?з таптары.Зат есім" »

Сабақтың тақырыбы: Сөз таптары.Зат есім

Сабақтың мақсаты:1. Зат есімнің септелуі жүйесін және септік жалғауларының емлесін меңгерту, сөйлеу кезінде септік жалғауларын дұрыс қолдана білуге үйрету.
2. Оқушылардың сауатты жазу дағдыларын жетілдіру, сөздік қорын байыту, байланыстырып сөйлеу дағдысын одан әрі дамыту.
3. Оқушылардың тапқырлыққа, еңбекшілдікке, ана тілін қадірлеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ, Л.А.Төкеева – Бектұрғанова «Жүйелі оқыту және оқушылардың өзін – өзі басқаруы.»
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, суреттер, мақал – мәтелдер.
Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі.
– Балалар, бүгінгісабағымызға қонақтар келіп отыр. Олар ұстаздар. Ендеше бүгінгі келген қонақтарға өзіміздің білімдерімізді көрсетейік.
Қазақ тілі – өз тілім, ана тілім,
Абай, Мұхтар сөйлеген дара тілім.
Қастерлейді ұл – қызың мәңгі сені,
Болашағым, бақытым, дана тілім, – дей келе қазақ тілі сабағымызды жалғастырамыз.
Ү й тапсырмасын сұрау, бекіту.

Негізгі зат есім

Жалпы есім жалқы есім

Зат есім

Туынды зат есім зат есімнің көпше түрі Зат есімнің жекеше түрі

Жалпы, жалқы есім дегеніміз не?
Негізгі зат есімдегеніміз не?
Туынды зат есім дегеніміз не?
Зат есімнің жекеше түрі дегеніміз не?
Зат есімнің көпше түрі дегеніміз не?

Жаңа сабақ.

Тақтада : ЗТСМНҢСПТЛУ АЕІІЕЕІ

Ендеше бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Зат есімнің септелуі.

2. Ертегі:

«Ерте – ерте ертеде, ешкі жүні бөртеде, зат есімжерінде, қазақ тілі елінде Септік деген шал болыпты. Елде жұт болып, ашаршылық жайлапты. Бұл ашаршылық Септік шалдың үйіне де келіп жетіпті. Атауатты ұлы қайтыс болғанда шал ағашқа аттың қылын керіп, тиегінің орнына қойыпты да, үнсіз егіліпті. Ай өткен соң Ілік деген ұлы өлгенде тағы бір ішек тағып, «ненің зияны, кімнің көзі тиді екен?» – деп егіледі.

Ай өткен соң Барыс атты ұлы дүниеден өтеді. Сонда шал тағы үшінші ішек тағып «кімге айтып жылайын неге ғана өлді екен?» – деп жоқтау айтады. Табыс атты ұлы өлгенде «нені айтып, кімді ғана қарғайын?» – дейді. Жатыс атты ұлы да аштықтан өлгенде ағашқа бесінші ішек тағылып, «неде, кімде екен себебі? – деп жылайды. Шығыс ұлы да қайтыс болады, алтыншы ішек тағылып «неден қайтыс болдың, кімнен сені сұраймын? » – деп егіледі. Көмектесі де сол ашаршылықтан қайтыс болғанда «кіммен өмірсүрмекпін, немен енді шұғылданамын?» – деп жоқтау айтып егіледі. Содан 7 ішек, 7 тиек тағылып «жетіген» аспабы пайда болыпты. Осы аспап арқылы Шал мұңын халыққа жеткізген деседі.

Септік жалғаулары дегеніміз не?
Қазақ тілінде неше септік бар?
Зат есімнің септелуі дегеніміз не?
Кім септіктерді атайды, сұрағын, жалғауын.

3. Кесте септіктер 3 слайд.

Септіктердің аты	Сұрақтары	Жалғаулары
Атау септік	Кім? Не?
Ілік септік	Кімнің? Ненің?	-ның, -нің, -дың, -дің, -тың, -тің
Барыс септік	Кімге? Неге? Қайда?	-ға, ге, -қа, -ке
Табыс септік	Кімді? Нені?	-ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті
Жатыс септік	Кімде? Неде?	-да, -де, -та, -те
Шығыс септік	Кімнен? Неден?	-нан, -нен, -дан, -ден, -тан, -тен
Көмектес септік	Кіммен? Немен?	-мен, -бен, -пен

4. Тапсырма: «Көбелектерді өз гүліне қондыр.»

Ұшып жүрген жеті көбелек, әрқайсысында септік сұрақтары жазылған. Жеті гүлдің әрқайсысында септік аттары жазылған көбелектерді қондыруымыз керек.

5. 10 – жаттығу. Шеңбер, ата қарлығаш сөздерін септе.

А.с. ата шеңбер қарлығаш

І.с. атаның шеңбердің қарлығаштың

Б.с. атаға шеңберге қарлығашқа

Т.с. атаны шеңберді қарлығашты

Ж.с. атада шеңберде қарлығашты

Ш.с. атадан шеңберден қарлығаштан

К.с. атамен шеңбермен қарлығашпен

6. Ендігі тапсырмамыз мақалдарды жалғастыру, жалғауларын дұрыс тауып жазу.

Күш – білімде, білім – кітап…
Кітап – адам… досы.
Туған жер… туың тік.
Жауға жаныңды берсең де,

Сырың… берме.

Көлдің көркі – құрақ,

Таудың көркі – …

Отан от… да ыстық
Бойыңмен мақтанба,

Ойың… мақтан.

8. Сергіту сәті:

Оңға, оңға түзу тұр,

Солға, солға түзу тұр

Алға қарай бір адым

Жоғары, төмен қарайық,

Орнымызды табайық.

9. Өзін – өзі бақылап, бағалау. (Тест сұрақтарына жауап беру.)

1«Әке» сөзі қай септікте тұрғанын тап

А) А.с. С) Б.с.

В) І.с. Д) Ж.с.

Ілік септігінде тұрған сөзді белгіле

А) Оқушы С) Оқушының

В) Оқушыға Д) Оқушыға

3.Барыс септігінің сұрағын белгіле

А) Кімге? Неге? Қайда? С) Кімге, Кімді? Нені?

В) Кімдерге? Кімді? Нені? Д) Кіммен? Немен?

4.Табыс септігінің жалғауын белгіле

А) -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті С) да, -де, -та, -те

В) -да, -де, -та, -те Д) -мен, -бен, -пен

5.Жатыс септігінде тұрған сөзді белгіле

А) көктемде С) мектеппен

В) далаға Д) мектептен

6.Шығыс септігінде тұрған сөзді табыңыз

А) сабаққа С) сабақтан

В) сабақты Д) сабақпен

7.Көмектес септігінің сұрақтарын ата

А) А.с. С) Б.с.

В) І.с. Д) Ж.с.

Жауаптары: 1. А

2.в

3.а

4.а

5.а

6.в

7.д

11.
Сабақты қорытындылау: Жеті септік тақпақтар.

Септік жалғауын меңгерген баланың дағдысы ұштала түседі, тілі шұбарланбайды. Сөйлеу кезінде септік жалғауын дұрыс қолданады. Сөздік қорымызды молайтып, байланыстырып сөйлеуге дағдылануымыз керек. Ана тілімізді шұбарламай сөйлейік. Ана тіліміз біздің қазақ тіліміз.