Ш.Құдайбердіұлы «Қалқаман-Мамыр» дастанындағы өзек болған тарихи шындық, кейіпкерлер бейнесі

Уақыты:

Қазақ әдебиеті

Мұғалім:

Сынып:

19.12.2015ж

Кашкенова С.Н

8

Сабақ тақырыбы:

Ш.Құдайбердіұлы «Қалқаман-Мамыр» дастанындағы өзек болған тарихи шындық, кейіпкерлер бейнесі.

Жалпы мақсат:

Білімділік. «Қалқаман - Мамыр» дастанының мазмұнымен танысып, композициялық және әдеби теориялық талдау жасау. Дастанның маңыздылығын, ұлттық ерекшеліктерін талдау. Тақырып пен идеяны ажырата білу.
Тәрбиелік. Халқымыздың салт-дәстүрлерін дәріптеу, дәстүрімізді күнделікті тұрмыста қолдана білуге үйрету. Ұлттық ерекшелік пен құндылықтарымызды қадір тұту, бойына сіңіру.
Дамытушылық. Ой тастап, бағыт бере отырып, ғылыми негізде ізденушілікті дамыту. Сөйлеу мәдениетін жетілдіру, сөздік қорларын байыту.

Сілтеме:

Таныстырылым, флипчарт, маркер,үлестірме материалдары

Оқу нәтижесі:

Әр оқушының өзіндік ой-қиялына ерік бере отырып,

оқушыларды шығармашылықпен жұмыс істеуіне жағдай жасау.

Оқыту әдістері:

Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер, оқытуда АКТ-ны пай-далану, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау,СТО,СКТ, Блум таксаномиясы, ақылдың алты қалпағы.

І Мотивация кезеңі

Оқушыларға психологиялық ахуал туғызу

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

1.Сәлем –сөздің анасы. Оқушылармен амандасу.Бағдаршам түсімен әр елдің амандасу тәсілін жасату.

2.Геометриялық фигуралар арқылы сыныпты екі топқа бөлу.

3.Оқушылар назарына Ш.Құдайбердиевтің сөзінде жазылған, Тамара Асардың орындауындағы «Бұл ән, бұрынғы әннен өзгерек» атты әнді тыңдату.

4. Бағалау парақшаларын топ басшыларына үлестіру.

1.Әр елдің амандасу тәсілі арқылы амандасады.

2.Таңдаған фигуралары арқылы топтарға бөлінеді.

3.Оқушылардың сабаққа деген ынтасы артады.

4. Топ басшылары бағалау парақшасына әр тапсырма сайын бағалап отырады.

ІІ Қажетті білімдер мен әрекет тәсілдерін өзектендіру.

І Білу. «Жылдар сөйлейді» хронологиялық кесте арқылы Шәкәрім өміріне көз жүгірту.

1858ж-ақын Абай ауданы, Шыңғыстау бөктерінде дүниеге келген.

1878ж-20 жасында өз елінде Ысқақтың орнына бір сайлауда болыс болады.

1881ж-болыстықты Абайдың ақылымен Оспанға өткізеді.

1888ж-Қалқаман-Мамыр поэмасын жазады.

1891ж-Еңлік-Кебек поэмасын жазады.

1905ж-Меккеге қажылыққа барады.

1909ж- ел ортасын тастап, Шыңғыстаудың қойнауындағы Шақпақ деген жерде шығармашылықпен айналысты.

1912ж-жазған өлеңдері «Қазақ айнасы» деген атпенСемейде кітап болып басылып шыққан.

ІІ Түсіну. 1.Мазмұнын ашу.

І топ. Жырдың тарихы.

ІІ топ. Жырдың дауы.

2.Білім мен дәстүр сыны.

(жеті қалташаға жеті сұрақ)

1-топшама

1.Мамырды неге еркекшора дейді?

2.Жеті қазынаға нелер жатады?

2-топшама

1.Қалқаман мен Мамыр алғаш қай жерде кездесіп сөйлеседі?

2.Жеті қат көкті ата?

3-топшама

1.Мамыр дүниеден қалай озды?

2.Жеті атаны ата?

4-топшама

1.Әнет баба Қалқаманға қандай үкім шығары?

2.Жеті жұтты ата?

5-топшама

1.Қалқаман Бұхараға кімдерді паналап кетті?

2.Жеті күнді ата?

6-топшама

1.Бұл поэмада қандай соғыс сөз болды?

2.Жеті жоқты ата?

7-топшама

1.Көкенай кім?

2.Жеті жетімді ата?

Жылдар бойынша Шәкәрім өмірбаянын баяндайды.

Екі топ өз түсініктерін баяндайды.

Оқушылар сұрақтарға таңдап жауап береді.

Оқушылар жыр мазмұнына шолу жасайды.

ІІІ Білімді өздігінен қолдану,талдау.

ІІІ Қолдану. 1.Поэзия минутында.

Қалқаман мен Мамырдың кездесуі.

2.Буриме әдісі

І топ

--------------------жүреді екен,

--------------------біледі екен.

--------------------іштен жанып,

--------------------күледі екен.

ІІ топ

-------------------қалмақ,

-------------------алмақ.

-------------------жеңіп,

-------------------бармақ.

ІV Талдау.

1.Композициялық талдау жасау.
І. Пролог – алғы сөз. Тобықты руының таратылуы. Сырда болуы.
ІІ. Экспозиция – сюжеттің басталуы. 
Қалқаман мен Мамырдың бір-біріне ғашық болуы.
ІІІ. Сюжеттік байланыстар.
А) Мамырдың бастаңғы жасауы.
Ә) Қыздың Қалқаманды жеке шақыруы.
ІV. Оқиғаның дамуы 
А) Қалқаманның Мамырды  алып қашуы. 
V.  Шиеленіс 
Ә) Мамырдың өлімі.
VІ. Кульминация – шарықтау шегі.
Көкенай шарты.
VІІ. Шешімі.
А) Қалқаманды оққа байлау.
Ә) Қалқаманның елден кетуі.
VІІІ. Эпилог.

2.Әдеби-теориялық талдау жасау.
1. Авторы –
2. Тақырыбы –
3. Жанр түрі –

4. Негізгі идеясы –

5. Шумақ саны –
6. Тармақ саны –
7. Буын саны –
8. Ұйқас түрі –

3.Кейіпкерлер әлеміне талдау.

Шығарма кейіпкерлеріне 5жолды өлең құрастыра отырып, мінездеме беру.

1.Кім? Зат есім 1 сөз

2. Қандай? Сын есім 2 сөз

3. Не істеді? Етістік 3 сөз

4. Сөз тіркесі. 3 сөз

5. Зат есім. Синоним 1 сөз

Оқушылар образды сомдайды.

Оқушылар дастаннан 1 шумақтың сәйкестігін табады.

Оқушылар поэмаға композициялық, теориялық талдау жасайды.

ІVБілімді жалпылау және жүйелеу.

VЖинақтау. Екі түрлі түсініктеме күнделігі.

Біздің пікіріміз.......

- Қалқаман мен Мамырдың қосылуы дұрыс па? 
-Бұрыс па? 

Мұғалім сөзі: Адам үшін -еңбегім,

Өмірден барлық тергенім.

Қалағанын қалап ал,

Мұрам сол, жастар, бергенім!- дейді Шәкәрім. Яғни ол қай еңбегін де жалпы адамзатқа-сіз бен бізге һәм болашаққа арнаған. Сол бай мұраны кәдемізге жарата алайық!

VІ Бағалау.

Оқушылар өз ойларын қорытындылайды.

Топ басшылары өз тобының мүшелерін бағалайды.

Кері байланыс

«Ақылдың алты қалпағы» оқушылардан кері байланыс алу.

Оқушылар өз ұсыныстарын айтады.