Ш?к?рім ??дайберді?лыны? ?мірі мен шы?армашылы?ы, «?ал?аман-Мамыр» поэмасы.

10.12.2014 жыл

?дебиет

8-сынып

Саба?ты? та?ырыбы:

Ш?к?рім ??дайберді?лыны? ?мірі мен шы?армашылы?ы, «?ал?аман-Мамыр» поэмасы.

Сілтеме:

«?дебиет» п?ні о?улы?ы.

Жалпы ма?саты:

Ш. ??дайберді?лыны? ?мірімен ж?не шы?армашылы?ымен танысу, поэма мазм?нын талдау ар?ылы жырда?ы салт-д?ст?рлер к?рінісін ??ыну;
Негізгі ма?саттары:
о?ушыны ?з бетімен ізденуге ба?ыттау;
ал?ан білімін сараптау;
дербес ж?не топты? ж?мыс?а ж?мылдыру;
?зін-?зі, бірін-бірі ба?алау?а машы?тандыру;
К?тілетін н?тиже:
о?ушылар а?ынны? ?мірімен танысады;
а?ынны? ?мірі, ?ле?дері, поэмалары, аудармалары туралы м?ліметтерді топтастыра алады;
поэма кейіпкерлері туралы м?лімет алады;
поэмада с?з болатын салт-д?ст?рлер жайлы біледі.

Жа?ымды психологиялы? ахуал ?алыптастыру:

О?ушылар ше?бер бойына жиналып, бір-біріні? есімдерін айтып, содан кейін есімдеріні? бас ?рпіне байланысты тілектерін білдірді. Мысалы, А?жайы?, сен аман бол, ?ани, сен ?скенде ?алым бол т.с.с.

Тапсырмалар:

?орытындылау:

1-тапсырма.

Ауызша с?ра?тар ?оямын:

1. Ш?к?рім ??дайберді?лы кім, ?ай жылы, ?ай жерде ?мірге келген?

2. Ш?к?рім ?зіне кімді ?лгі т?т?ан?

3. ?андай ?ндерін білесі?дер?

К?тілетін жауап:

1. Ш. ??дайберді?лы 1858 жылы ?азіргі Шы?ыс ?аза?стан облысы Абай ауданы ?арауыл ауылында д?ниеге келген. Ол на?ыл с?зші,

сазгер, дастан жаз?ан, аудармашы, мысалшы, а?ын.

2. Абайды ?лгі т?т?ан. Абайды? ке?есі бойынша «?ал?аман-Мамыр» поэмасын жаз?ан. Ол Абайдан кейінгі екінші реалист а?ын.

3. «Б?л ?н б?рын?ы ?ннен ?згерек» т.б.

2-тапсырма.

«Топтастыру» стратегиясы

?а?аз ?иындыларына жазыл?ан а?ынны? ?ле?дері, е?бектері, аудармаларыны? та?ырыптарын жазып, ?здеріне сыни т?р?ыда ойлана отырып, топтастырту ж?не біреуі туралы толы? м?лімет алу. Жазылатын та?ырыптар:

«Жасты? туралы», «К?рілік туралы», «?мір», «С?н?ойлар», «Ыза?орлар», «??марлы?», «Т?рік, ?ыр?ыз, ??м хандар шежіресі», «М?сылманды? шарты», «Том а?айды? лашы?ы», «Ассархаддон патша», «?ш сауал», «Боран», «Дубровский».

К?тілетін жауап:

?ле?дері: «Жасты? туралы», «К?рілік туралы», «?мір», «С?н?ойлар», «Ыза?орлар», «??марлы?».

Кітабы мен е?бектері: «Т?рік, ?ыр?ыз, ??м хандар шежіресі», «М?сылманды? шарты»

Аудармалары:

«Том а?айды? лашы?ы», «Ассархаддон патша», «?ш сауал», «Боран», «Дубровский»

3-тапсырма.

«Кім жылдам?» ойыны.

І топ: 1. ?нет баба, М?мбетейлерді а?ын кім деп таныстырады, оларды? ?ал?аман мен Мамыр?а ?андай туыс?анды? ?атысы бар?

2. Дастанда Мамыр бейнесі ?алай суреттеледі?

ІІ топ: 1. Жыр желісі бойынша осы екі жасты жа?ындастыратын ?андай тосын о?и?а болады?

2. Баста??ы деген не?

ІІІ топ: 1. ?ал?аман мен Мамырды? ?осылуына ?андай кедергілер болды?

2. Жырда?ы ?нет баба ?андай адам?

К?тілетін жауап:

1. М?мбетей мен Кішік а?айынды бірге ту?ан адамдар, Кішіктен ?нет, ?йтеке тарайды. Ал М?мбетейден – Мамырды? ?кесі. ?йтекеден – ?ал?аман ту?ан. Сонда ?ал?аман мен Мамырды? ?келері – немере а?айынды кісілер.

2. Мамыр – М?мбетейден тара?ан байды? ?ызы. ?зі ?те с?лу ?рі а?ылды. ?кесі оны еркелетіп ?сіреді. ?ыз киімін кимей, ?зін ер баламын деп есептеп ж?реді. Байды? Мамырдан бас?а баласы жо?. Сонды?тан ел байды? к??іліне ?арап, оны ?ыз деп айта алмай ж?реді. Ел ??да т?суге бата алмайды. ?ал?аман да сол к?пті? бірі. Бір к?ні екеуі жыл?ы ба?ып ж?ріп кездеседі. Осы кезде бірін-бірі ?атты ?натып ?алады.

3. Дастанда С?меке деген хан ?алма?ты же?іп, той жасайды. Сол той?а тобы?ты елі тегіс ша?ырылады. О?аша ?ал?ан жастар баста??ы жасайды.

4. Баста??ы – ?аза? хал?ыны? д?ст?рі. ?йдегі ?лкендер бір жа??а кеткенде, жастар бас ?осады.

5. ?ал?аман мен Мамыр бірін-бірі ?атты с?йеді, біра? Мамырды ?кесі біреуге атастырып ?ойыпты. Б?л – бірінші кедергі. ?ал?аман мен Мамыр екеуі – бір-біріне жа?ын, аталас туыс. Б?л – екінші кедергі. Біра? бірін-бірі ?нат?ан екі жас барлы? кедергіні аттап ?тіп, ?ашып кетеді.

6. ?нет баба – ел бірлігін, халы?ты? тынышты?ын ойла?ан адам. Оныі ?рбір с?зінен, ?имылынан ?те а?ылды адам екені к?рініп т?р. ?нет бабаны? ж?регі ?те мейірімді. ?ал?аман мен Мамыр?а жаны ашиды. ?ал?аманды ??т?ару ?шін ?рт?рлі амалдар ойлап табады. ?алы?малды к?п беріп, бітістіру жа?ын ойлайды. О?ан к?нбеген со? ??н беруді айтады. ?бден амалы ??ры?ан кезде ?ал?аманды ?лтіруге к?неді. Онда да атпен шауып ?тсін, сонда К?кенай атсын дейді. М?мкін ат?ан о?тан тірі ?алар деп ?міттенеді. ?нет баба – ?лкен ж?ректі, мейірімді, жастар?а пана бол?ан, ел билеген ??лама адам.

Сергіту с?ті.

О?ушылар салт-д?ст?р бойынша бір-бірімен амандасу т?рлерін к?рсетеді. Мысалы, ?ол алысып, т?с ?а?ыстырып т.б.

4 - тапсырма.

Постермен ж?мыс:

Поэмада с?з болатын салт-д?ст?рлер к?рінісін кестеге т?сіру, талдау (тапсырма топпен орындалады).

І топ: 1. Жа?ыннан ?ыз алмау.

2. У?деге беріктік.

ІІ топ: 1. ?ызды алып ?ашу.

2. ??да т?су.

ІІІ топ: 1. Баста??ы жасау.

2. Бата беру.

Ба?алау

Рефлексия

Топ басшылары критерийлер бойынша топ м?шелеріні? ж?мыстарын ба?алайды.

О?ушылар саба?тан ал?ан ?серлерін стикерлерге жазып, «Екі ж?лдыз, бір тілекке» жабыстырады.

?йге берілген ж?мыс:

Поэма мазм?ны бойынша к?рініс ?зірлеу.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ш?к?рім ??дайберді?лыны? ?мірі мен шы?армашылы?ы, «?ал?аман-Мамыр» поэмасы. »

10.12.2014 жыл			Әдебиет 8-сынып
Сабақтың тақырыбы:	Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен шығармашылығы, «Қалқаман-Мамыр» поэмасы.
Сілтеме:	«Әдебиет» пәні оқулығы.
Жалпы мақсаты:	Ш. Құдайбердіұлының өмірімен және шығармашылығымен танысу, поэма мазмұнын талдау арқылы жырдағы салт-дәстүрлер көрінісін ұғыну;
Негізгі мақсаттары:	оқушыны өз бетімен ізденуге бағыттау; алған білімін сараптау; дербес және топтық жұмысқа жұмылдыру; өзін-өзі, бірін-бірі бағалауға машықтандыру;
Күтілетін нәтиже:	оқушылар ақынның өмірімен танысады; ақынның өмірі, өлеңдері, поэмалары, аудармалары туралы мәліметтерді топтастыра алады; поэма кейіпкерлері туралы мәлімет алады; поэмада сөз болатын салт-дәстүрлер жайлы біледі.
Жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру:	Оқушылар шеңбер бойына жиналып, бір-бірінің есімдерін айтып, содан кейін есімдерінің бас әрпіне байланысты тілектерін білдірді. Мысалы, Ақжайық, сен аман бол, Ғани, сен өскенде ғалым бол т.с.с.
Тапсырмалар: Сабақты қорытындылау:	1-тапсырма. Ауызша сұрақтар қоямын: 1. Шәкәрім Құдайбердіұлы кім, қай жылы, қай жерде өмірге келген? 2. Шәкәрім өзіне кімді үлгі тұтқан? 3. Қандай әндерін білесіңдер? Күтілетін жауап: 1. Ш. Құдайбердіұлы 1858 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы Қарауыл ауылында дүниеге келген. Ол нақыл сөзші, сазгер, дастан жазған, аудармашы, мысалшы, ақын. 2. Абайды үлгі тұтқан. Абайдың кеңесі бойынша «Қалқаман-Мамыр» поэмасын жазған. Ол Абайдан кейінгі екінші реалист ақын. 3. «Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек» т.б.	2-тапсырма. «Топтастыру» стратегиясы Қағаз қиындыларына жазылған ақынның өлеңдері, еңбектері, аудармаларының тақырыптарын жазып, өздеріне сыни тұрғыда ойлана отырып, топтастырту және біреуі туралы толық мәлімет алу. Жазылатын тақырыптар: «Жастық туралы», «Кәрілік туралы», «Өмір», «Сәнқойлар», «Ызақорлар», «Құмарлық», «Түрік, қырғыз, һәм хандар шежіресі», «Мұсылмандық шарты», «Том ағайдың лашығы», «Ассархаддон патша», «Үш сауал», «Боран», «Дубровский». Күтілетін жауап: Өлеңдері: «Жастық туралы», «Кәрілік туралы», «Өмір», «Сәнқойлар», «Ызақорлар», «Құмарлық». Кітабы мен еңбектері: «Түрік, қырғыз, һәм хандар шежіресі», «Мұсылмандық шарты» Аудармалары: «Том ағайдың лашығы», «Ассархаддон патша», «Үш сауал», «Боран», «Дубровский»


	3-тапсырма. «Кім жылдам?» ойыны. І топ: 1. Әнет баба, Мәмбетейлерді ақын кім деп таныстырады, олардың Қалқаман мен Мамырға қандай туысқандық қатысы бар? 2. Дастанда Мамыр бейнесі қалай суреттеледі? ІІ топ: 1. Жыр желісі бойынша осы екі жасты жақындастыратын қандай тосын оқиға болады? 2. Бастаңғы деген не? ІІІ топ: 1. Қалқаман мен Мамырдың қосылуына қандай кедергілер болды? 2. Жырдағы Әнет баба қандай адам? Күтілетін жауап: 1. Мәмбетей мен Кішік ағайынды бірге туған адамдар, Кішіктен Әнет, Әйтеке тарайды. Ал Мәмбетейден – Мамырдың әкесі. Әйтекеден – Қалқаман туған. Сонда Қалқаман мен Мамырдың әкелері – немере ағайынды кісілер. 2. Мамыр – Мәмбетейден тараған байдың қызы. Өзі өте сұлу әрі ақылды. Әкесі оны еркелетіп өсіреді. Қыз киімін кимей, өзін ер баламын деп есептеп жүреді. Байдың Мамырдан басқа баласы жоқ. Сондықтан ел байдың көңіліне қарап, оны қыз деп айта алмай жүреді. Ел құда түсуге бата алмайды. Қалқаман да сол көптің бірі. Бір күні екеуі жылқы бағып жүріп кездеседі. Осы кезде бірін-бірі қатты ұнатып қалады. 3. Дастанда Сәмеке деген хан Қалмақты жеңіп, той жасайды. Сол тойға тобықты елі тегіс шақырылады. Оңаша қалған жастар бастаңғы жасайды. 4. Бастаңғы – қазақ халқының дәстүрі. Үйдегі үлкендер бір жаққа кеткенде, жастар бас қосады. 5. Қалқаман мен Мамыр бірін-бірі қатты сүйеді, бірақ Мамырды әкесі біреуге атастырып қойыпты. Бұл – бірінші кедергі. Қалқаман мен Мамыр екеуі – бір-біріне жақын, аталас туыс. Бұл – екінші кедергі. Бірақ бірін-бірі ұнатқан екі жас барлық кедергіні аттап өтіп, қашып кетеді. 6. Әнет баба – ел бірлігін, халықтың тыныштығын ойлаған адам. Оныі әрбір сөзінен, қимылынан өте ақылды адам екені көрініп тұр. Әнет бабаның жүрегі өте мейірімді. Қалқаман мен Мамырға жаны ашиды. Қалқаманды құтқару үшін әртүрлі амалдар ойлап табады. Қалыңмалды көп беріп, бітістіру жағын ойлайды. Оған көнбеген соң құн беруді айтады. Әбден амалы құрыған кезде Қалқаманды өлтіруге көнеді. Онда да атпен шауып өтсін, сонда Көкенай атсын дейді. Мүмкін атқан оқтан тірі қалар деп үміттенеді. Әнет баба – үлкен жүректі, мейірімді, жастарға пана болған, ел билеген ғұлама адам. Сергіту сәті. Оқушылар салт-дәстүр бойынша бір-бірімен амандасу түрлерін көрсетеді. Мысалы, қол алысып, төс қағыстырып т.б. 4-тапсырма. Постермен жұмыс: Поэмада сөз болатын салт-дәстүрлер көрінісін кестеге түсіру, талдау (тапсырма топпен орындалады). І топ: 1. Жақыннан қыз алмау. 2. Уәдеге беріктік. ІІ топ: 1. Қызды алып қашу. 2. Құда түсу. ІІІ топ: 1. Бастаңғы жасау. 2. Бата беру.
Бағалау Рефлексия	Топ басшылары критерийлер бойынша топ мүшелерінің жұмыстарын бағалайды. Оқушылар сабақтан алған әсерлерін стикерлерге жазып, «Екі жұлдыз, бір тілекке» жабыстырады.
Үйге берілген жұмыс:	Поэма мазмұны бойынша көрініс әзірлеу.