С. Бегалин. «?ырды? жас т?легі»

Тақырыбы: «Қырдың жас түлегі»

Сабақтың мақсаты:

-Оқушыларды шығармадағы Шоқан бейнесімен таныстыру; Әңгіменің негізгі идеясын ашып, түсіну.

-Мәтінмен жұмыс жүргізу барысында оқушыларды топтық жұмысқа дағдыландыру.Оқып түйгендері туралы ой қорытындысын айтуға жаттықтыру

-Шоқан бейнесі арқылы оқушыларды адалдыққа, табандылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.Отанына, еліне, жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру.

Сабақтың түрі: топтық сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, ой-қозғау, топтастыру, сын тұрғысынан ойлау стратегиялары.

Көрнекілігі: интерактивті тақта,үлестірмелі материалдар, “Алтын қақпа” ойыны, топ аттары, сұрақтар.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі

1.Оқушыларды сабаққа ұйымдастыру.

-Қуаныш бүгін ерекше

Шуағын шашып тұр әлем.

Білімнің түскен жолына,

Шәкіртім саған мың алғыс.

2.Сыныпты 3 топқа бөлу.

«Қыран», «Жас ұлан», «Бәйтерек» топтары.

Топ басшылары тағайындалады. Бағалау бетшелері беріледі.

Топтар ұпаймен бағаланады.

3. Сабақ жоспарымен таныстыру.

Бөлімдер:

I. “Алтын қақпа”

II. “Сыр сандық”

ІІІ.“Зерде”

IҮ. “Бәйге”

V. “Өнеге”

Әр бөлімдерде тапсырмалар орындалады.

4. «Жақсы тілек» тренингі

(Сабаққа жақсы тілек айту)

I. «Алтын қақпа»

«Алтын қақпа» ойыны арқылы үй тапсырмасын тексеру.

1.Тас қақпа

1)ХҮІІІ ғ. басындағы қазақ елінің жағдайы қандай болды?

2)Қазақ еліне кімдер шабуыл жасады? Мақсаттары қандай еді?

3)Сол замандағы аты шыға бастаған сұлтан кім еді?

2.Күміс қақпа

1)Халық Абылайды кімге теңеді? Ол қандай қиын кезеңдерді басынан кешірді?

2)Абылай өсиеті қандай болды?

3)Абылай хан қай жерде дүние салды?

3.Алтын қақпа

1)Халық Абылайды қалай пір тұтады?

2)Абылай : кім? не істеді?

3)Абылайға мінездеме бер.

Сандықша:

«Мен ең әуелі қазағымды жақсы көремін.Одан кейін Сібірді,одан кейін Россияны, одан кейін бүкіл адамзатты жақсы көремін...» бұл кімнің сөзі?

Жауабын тауып,сандықшадан тапсырманы алу.

Сандықшадан «Сапарғали Бегалин. Қырдың жас түлегі» сөзі шығады.

ІІ. “Сыр сандық”

1. Жаңа сабақпен таныстыру.

-Олай болса бүгінгі өтетін жаңа сабағымыз Шоқан Уәлиханов туралы Сапарғали Бегалиннің «Қырдың жас түлегі» әңгімесі.

- Шоқан туралы не білеміз?(қосымша деректер беру)

Шоқан (Мұхамедқанафия) Шыңғысұлы Уәлиханов – қазақтың ғұлама ғалымы, саяхатшы, этнограф.

1835 жылы қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде, аға сұлтан Шыңғыс Уәлихановтың отбасында дүниеге келген.

Жасында ауыл мектебінде мұсылманша хат таниды. 1847-1853жылдары Омбының кадет корпусында оқиды , Петербург университетінің тарих-филология факультетінде дәріс тыңдаған (1861- 62жж.). Арғы атасы – Абылай. Оның үлкен ұлы Уәли (1741 - 1821) – Шоқанның туған атасы болған.

Ол жас күнінен тарихи өлең, жыр, аңыз, әңгімелерге ден қойып, соларға құлақ түріп өскен.

Орта Азия халықтарының тарихы мен мәдениетін зерттеген. Ол тек Қазақстан бойынша ғана емес, Құлжаға (Қытай жерінде), Ыстықкөл өңіріне (Қырғыз елі) экспедицияларға қатысып, зерттеулер жүргізді.

Шоқан Уәлихановтың “Жоңғария очерктері”, “Қырғыздар туралы жазбалар”, “Ыстық көл сапарының күнделіктері”, “Қытай империясының батыс провинциясы және Құлжа қаласы”, “Тәңірі”, “Қазақтардағы шамандықтың қалдығы” т.б. еңбектері бар.

2. Автор туралы сыр.

-С.Бегалин туралы не білеміз? Бұрынғы өткен сыныптардан қандай шығармаларымен таныс? (қосымша дерек беру)

Сапарғали Бегалин 1895 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Дегелең ауылында туған. Ауылдағы молдадан оқып хат таныған соң, Семей қаласына келеді. “Приходская школаны” 1915 жылы бітіреді.

Өмірі шежіреге толы жазушы жиырма шақты поэма, оннан астам повесть, жүздеген әңгіме, көптеген естеліктер, зерттеулер, мақалалар жазған.

Шоқан Уәлиханов туралы “Шоқан асулары” туындысы, “Бала Шоқан” повесі бар.Одан басқа “Сұрапылда”, “Керкиік”, “Колхоз бәйгесі” әңгімелері, “Замана белестері” мемуарлық романы, ” Жамбылдың ата тегі, өмірі” және т.б. шығармалардың авторы.

3. Дәптермен жұмыс.

Дәптерге күннің жадын жазу.

Сөздік жұмысы.

Қамау көше – тұйық көше.

Кадет корпусы – патша үкіметі заманындағы әскери оқу орны.

Жатақ – жатақхана.

IIІ. Зерде.

1.Мәтінмен жұмыс

Топтық тапсырма. Мәтінді топтарға бөліп беру

Мәтін бөлігін оқу;

Мәтін бөлігіне ат қою;

Мәтінді баяндау.

IҮ. “Бәйге”

1.Топтар арасындағы сұрақ-жауап жарысы.

2.Топтық тапсырма.

«Қыран» : «Қорқарың бар қораға кірме» мақалына өмірде болған оқиғаға сүйене отырып мысал келтіру.

« Жас ұлан»: Шоқан мен Анатолийге мінездеме беру.

«Бәйтерек» :Шығармадағы автор ойын анықтау.

V. “Өнеге”

1.Ш.Уәлиханов кім?Қайда туған?

2.Оның қандай шығармалары бар?

3.Ғалым туралы не білдім?

4.Бүгінгі сабақта нені білдік, не үйрендік?

Берілген жауаптар арқылы «Сиқырлы» буындардан сөз құрастыру.

«Тәуелсіздік»

-Балалар тәуелсіздігімізді қай жылы алдық ?

-Тәуелсіздікке қалай қол жеткіздік?

- Олай болса, балалар тәуелсіздік оңайлықпен келген жоқ екен. Армандап, аңсап қол жеткізген тәуелсіздігімізді одан әрі сақтап, туын көкте желбірететін мына сіздерсіздер. Абылай, Шоқандардан өнеге алған еліміздің білімді азаматтары болыңыздар!

Бағалау.

Үйге тапсырма беру. Әңгімені оқып,мазмұндау. Шоқан туралы шағын эссе жазу.