Саба?ты? ?тілетін мерзімі: 8.02.2013 ж 6 сынып Надірова Феруза
Саба?ты? та?ырыбы:Орта? етіс
Саба?ты? ма?саты:
- Білімділік: О?ушылар?а етістер, оларды? т?рлері, орта? етіс болып б?лінетіндігі жайлы ма?л?мат бере отырып, оны? жасалу жолдарын ??ындыру, толы? м?лімет беру;
- Дамытушылы?:Ынта ?ойып ты?дау, жазу, талдау машы?тарын ?алыптастыру, с?здік ?орын, с?з байлы?ын дамыту, талдау ж?не салыстыра білу да?дыларын дамыту;
- Т?рбиелік:Тез ойлау?а, ж?йелі с?йлеуге баулу, ?жымдасып е?бектенуге, ?здігінен ж?мыс істете отырып, орта? етісті ме?герту ар?ылы оларды ізденуге т?рбиелеу;
?р?ашанда ?нге ?осып ?темін – деп ?аза? тілі саба?ымызды
?й тапсырмасын тексеруден бастаймыз.
?й тапсырмасын тексеру
Ендеше ?ткен саба?та ?тілген ыры?сыз етіс бойынша ?й тапсырмасын тексерейік. ?йге тапсырма ішінде ыры?сыз етісі бар «А?тауым - ?сем ?алам» та?ырыбына м?тін ??рауболатын. Ал ?ане балалар кім ?й ж?мысын орындап келді?
3. Жа?а саба?
Бізді? б?гінгі саба?ымыз интербелсенді саба? болма?. Ол ІІІ кезе?нен т?рады.
І кезе? «Ой ?оз?ау»
ІІ казе? «Ой т?ю»
ІІІ кезе? «Ой ?орыту
Балалар ! Жа?а саба?ымыз ?зге саба?тар?а ?ара?анда ?згеше болма?. Себебі, біз б?гін барлы?ымыз жиналып саяхат?а шы?амыз.
І кезе? «Ой ?оз?ау»
Ерте, ерте, ертеде, ешкі ??йры?ы келтеде, «Етістік» деп аталатын ауыл болыпты. Ол ауылда атына заты сай, білімді, а?ылды, к?пті к?рген «Етіс» деп аталатын бір ?ария ?мір с?ріпті. Етіс ?ария ?зіні? тап?ырлы?ымен, шешендігімен, ?ділдігімен халы?ты та? ?алдыр?ан екен. ?арияны? т?рт ?лы бар болатын. Олар: ?здік етіс, ?згелік етіс, Ыры?сыз етіс, Орта? етіс. Етісті? ?лдарыны? ?здеріне т?н ерекшеліктері болыпты.Бірінші ?лы -?здік. Ол ?зімшіл, ?зін ?ана ойлайтын болады екен.Ал екінші ?лы ?згелік болса, ?згені ойлап, барын ?зге ?шін шашады екен. ?шінші ?лы Ыры?сызды? барлы? жаса?ан істерін біреу пайдаланып, ?ызы?ын бас?а к?реді екен. Ал со??ы кенже ?лы Орта?ты? ?асиеттерін біз білмейді екенбіз. Ол ?шін біз мына мысалдарды с?йлетейік.
Ал жа?сы балалар! С?йлемдерімізді о?ып, етіс т?рін тауып талдай келе, жасалуын айтып кетеміз. Мысалдарда ?андай етістер бар екен.
Міне 4 бала т?генделді.
Орта? етісті? жасалуы
?имыл, іс-?рекетті? орындаушысы біреу емес, бірнешеу болып, -ыс, -іс, -с ж?рна?тары ар?ылы жасалатын етісті? т?рі орта? етіс болады екен. Ыры?сыз етіс пен ?здік етіс ж?рна?тары саба?ты етістікке жал?анып, оны салт етістікке айналдырады: ??гіменіайтты-??гіме айтылды, т.б. ?згелік етіс ж?рна?ы салт етістікке жал?анса, салт етістікті саба?ты етістікке айналдырады: шам с?нді-шамды с?ндірді, т.б. ал орта? етіс ж?рна?ында ондай ?ызмет жо?: (хат) жазысты-саба?ты етістік, с?йлесті-салт етістік.
Етіс ж?рна?тары кейде біріні? ?стіне бірі ?абаттасып та жал?ана береді: с?йле - с-іл-ді, ж?р-гіз-дір-іл-ді, т.б.
Міне балалар к?рді?дер ме? Біз Етіс ?арияны? кенже ?лы орта? етісті білдік. ?ария жапыра?тары жайыл?ан, м?уелі б?йтеректей екен. Міне, сонды?тан да оны халы? еш?ашан ?мытпа?ан. Бір к?ні Етіс ?ария айтады: Ал балалар, сіздер мені? кенже ?лымны? есімін тапты?ыздар. Енді сол Орта? етісімні? ?андай ?ызмет ат?аратынын тауып бері?дерші! -дейді. Ол ?шін біз кітапта?ы 248 – жатты?уды ауызша ж?п?а б?лініп орындаймыз. С?йлемдерден орта? етісті тауып, ?алай жасалып т?р?анын бай?а?дар. Олар?а т?л?алы? талдау жаса?дар.
ІІ кезе? «Ой т?ю»
Ал енді балалар кітаппен ж?пты? ж?мыс ж?ргіземіз.
Ел ішін Еламанны? да?пырты алып барады. Оны? келе жат?ан хабарына ?уанып, дуылдасып жатыр. Т??ірберген а?асымен о?аша с?йлескісі кеп отыр?ан-ды.
Мектепте бірге о?ы?ан, студент т?рмысыны? ащы-т?щысын бірге татыс?ан жолдастар шетінен ысты? к?рінеді. Соларды бір к?рсем, сырласып, шер тар?атсам деп а?сайсы?. Аспанда мы? сан ж?лдыздар жымы?дасып, гау?ар тастай жалт-ж?лт етеді. Мадияр мен Б??ыбай шы?ты. Балзия ?а?паны? алдында бір ?ызбен сы?ылы?тасып к?лісіп, м?з болып т?р екен. Екеуі ш??кілдесіп, ретін тауып тілдесіп ?алайы? деген оймен ?ыздарды? ?асына барды.
Сергіту с?ті. К??ілді шума?тар
2-ЕКІ
Баласына ж2ріп,
?рсып жатыр К2лік:
-2леніп с2ріп,
Алып ?апсы? «2лік».
2ншілей «2?ді»
К?рсетпе!-деп ж2ді.
К2рейіп баласы,
2ленбей таласып,
«Жоймасам ба 2мді!»
Деп б2нген с2лді.
Топты? ж?мыс.
Етіс ?ария балалар жарайсы?дар, тапсырмамды ойда?ыдай орындады?дар, енді мені? та?ы бір тапсырмам бар еді дейді. Тапсырмам кенже ?лымны? ?йінде балалары болатын, сол немерелерімді атап айты?даршы дейді. Ол ?шін біз мына 247-жатты?уды топ?а б?лініп орындаймыз. Ж?лдызшаларды алып топ?а б?лінеміз. Балалар б?гінгі к?нні? жадын жазамыз.
247 – жатты?у. Берілген етістіктерге ж?рна? жал?ап, орта? етіс
жаса?дар. Т?бірі мен ?осымшасыны? арасын дефис ар?ылы ажыратып жазы?дар
Балаларым, сендер ?те жа?сы де?гейде орындап шы?ты?дар. Енді со??ы бір тапсырмамды орындап кеті?дер дейді. Сендерге «Альтернативті тесті» орындауды тапсырамын.
ІІІ кезе? «Ой ?орыту»
?орытынды:. Альтернативті тест ?дісі ар?ылы ?тілген та?ырыпты пысы?тау
Міне сендер мені? кенже ?лымны? барлы? ?асиеттерін тапты?ыздар. Рахмет.
Сендерді? бізді? «Етістік» ауылына саяхат жасап келгендері?ізге ризамыз. Ауыл т?р?ындары бір кісідей атсалысып, ?она? ?ылды риза шы?арсыздар! Саяхат?а келіп т?ры?ыздар! Іні-?арындастары?ызды да жібері?іздер дейді - Етіс ?ария шын к??ілмен. Сіздерге ризашылы?ымды білдіремін. Ме?ан ?здері?нен естелік ?алдыры?дар. Ол ?шін мына пара?тар?а сурет салып, нені бейнелегені?ізді, ауылымыздан ?андай ілім-білім ал?аны?ызды да айта кеті?дер дейді.
ПОСТЕР ?дісі бойынша о?ушыларды? ал?ан білімдерін тексеру. ?р топ?а фармат беріледі. Та?ырып бойынша балалар не т?йгенін бейнелеп, жазып к?рсетеді.
Е, б?рекелді, балаларым мені т?нті ?ылды?дар, аман -есен ер жеті?дер деп, батасын бергесін мені? ауылымнан естелікке мына 249-жатты?уды беремін игіліктері?е жараты?дар дейді. Бізді ?мытпай ж?рі?іздер деп шы?арып салады.
Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы: "Орта? етіс" 6 сынып »
Сабақтың өтілетін мерзімі: 8.02.2013 ж 6 сынып Надірова Феруза
Сабақтың тақырыбы:Ортақ етіс
Сабақтың мақсаты:
- Білімділік: Оқушыларға етістер, олардың түрлері, ортақ етіс болып бөлінетіндігі жайлы мағлұмат бере отырып, оның жасалу жолдарын ұғындыру, толық мәлімет беру;
- Дамытушылық:Ынта қойып тыңдау, жазу, талдау машықтарын қалыптастыру, сөздік қорын, сөз байлығын дамыту, талдау және салыстыра білу дағдыларын дамыту;
-Тәрбиелік:Тез ойлауға, жүйелі сөйлеуге баулу, ұжымдасып еңбектенуге, өздігінен жұмыс істете отырып, ортақ етісті меңгерту арқылы оларды ізденуге тәрбиелеу;
Әрқашанда әнге қосып өтемін – деп қазақ тілі сабағымызды
үй тапсырмасын тексеруден бастаймыз.
Үй тапсырмасын тексеру
Ендеше өткен сабақта өтілген ырықсыз етіс бойынша үй тапсырмасын тексерейік. Үйге тапсырма ішінде ырықсыз етісі бар «Ақтауым - әсем қалам» тақырыбына мәтін құрауболатын. Ал қане балалар кім үй жұмысын орындап келді?
3. Жаңа сабақ
Біздің бүгінгі сабағымыз интербелсенді сабақ болмақ. Ол ІІІ кезеңнен тұрады.
І кезең «Ой қозғау»
ІІ казең «Ой түю»
ІІІ кезең «Ой қорыту
Балалар ! Жаңа сабағымыз өзге сабақтарға қарағанда өзгеше болмақ. Себебі, біз бүгін барлығымыз жиналып саяхатқа шығамыз.
І кезең «Ой қозғау»
Ерте, ерте, ертеде, ешкі құйрығы келтеде, «Етістік» деп аталатын ауыл болыпты. Ол ауылда атына заты сай, білімді, ақылды, көпті көрген «Етіс» деп аталатын бір қария өмір сүріпті. Етіс қария өзінің тапқырлығымен, шешендігімен, әділдігімен халықты таң қалдырған екен. Қарияның төрт ұлы бар болатын. Олар: Өздік етіс, Өзгелік етіс, Ырықсыз етіс, Ортақ етіс. Етістің ұлдарының өздеріне тән ерекшеліктері болыпты.Бірінші ұлы -Өздік. Ол өзімшіл, өзін ғана ойлайтын болады екен.Ал екінші ұлы Өзгелік болса, өзгені ойлап, барын өзге үшін шашады екен. Үшінші ұлы Ырықсыздың барлық жасаған істерін біреу пайдаланып, қызығын басқа көреді екен. Ал соңғы кенже ұлы Ортақтың қасиеттерін біз білмейді екенбіз. Ол үшін біз мына мысалдарды сөйлетейік.
Ал жақсы балалар! Сөйлемдерімізді оқып, етіс түрін тауып талдай келе, жасалуын айтып кетеміз. Мысалдарда қандай етістер бар екен.
Міне 4 бала түгенделді.
Ортақ етістің жасалуы
Қимыл, іс-әрекеттің орындаушысы біреу емес, бірнешеу болып, -ыс, -іс, -с жұрнақтары арқылы жасалатын етістің түрі ортақ етіс болады екен. Ырықсыз етіс пен өздік етіс жұрнақтары сабақты етістікке жалғанып, оны салт етістікке айналдырады: әңгіменіайтты-әңгіме айтылды, т.б. Өзгелік етіс жұрнағы салт етістікке жалғанса, салт етістікті сабақты етістікке айналдырады: шам сөнді-шамды сөндірді, т.б. ал ортақ етіс жұрнағында ондай қызмет жоқ: (хат) жазысты-сабақты етістік, сөйлесті-салт етістік.
Етіс жұрнақтары кейде бірінің үстіне бірі қабаттасып та жалғана береді: сөйле - с-іл-ді, жүр-гіз-дір-іл-ді, т.б.
Міне балалар көрдіңдер ме? Біз Етіс қарияның кенже ұлы ортақ етісті білдік. Қария жапырақтары жайылған, мәуелі бәйтеректей екен. Міне, сондықтан да оны халық ешқашан ұмытпаған. Бір күні Етіс қария айтады: Ал балалар, сіздер менің кенже ұлымның есімін таптыңыздар. Енді сол Ортақ етісімнің қандай қызмет атқаратынын тауып беріңдерші! -дейді. Ол үшін біз кітаптағы 248 – жаттығуды ауызша жұпқа бөлініп орындаймыз. Сөйлемдерден ортақ етісті тауып, қалай жасалып тұрғанын байқаңдар. Оларға тұлғалық талдау жасаңдар.
ІІ кезең «Ой түю»
Ал енді балалар кітаппен жұптық жұмыс жүргіземіз.
Ел ішін Еламанның дақпырты алып барады. Оның келе жатқан хабарына қуанып, дуылдасып жатыр. Тәңірберген ағасымен оңаша сөйлескісі кеп отырған-ды.
Мектепте бірге оқыған, студент тұрмысының ащы-тұщысын бірге татысқан жолдастар шетінен ыстық көрінеді. Соларды бір көрсем, сырласып, шер тарқатсам деп аңсайсың... Аспанда мың сан жұлдыздар жымыңдасып, гауһар тастай жалт-жұлт етеді. Мадияр мен Бұғыбай шықты. Балзия қақпаның алдында бір қызбен сықылықтасып күлісіп, мәз болып тұр екен. Екеуі шүңкілдесіп, ретін тауып тілдесіп қалайық деген оймен қыздардың қасына барды.
Сергіту сәті. Көңілді шумақтар
2-ЕКІ
Баласына ж2ріп,
Ұрсып жатыр К2лік:
-2леніп с2ріп,
Алып қапсың «2лік».
2ншілей «2ңді»
Көрсетпе!-деп ж2ді.
К2рейіп баласы,
2ленбей таласып,
«Жоймасам ба 2мді!»
Деп б2нген с2лді.
Топтық жұмыс.
Етіс қария балалар жарайсыңдар, тапсырмамды ойдағыдай орындадыңдар, енді менің тағы бір тапсырмам бар еді дейді. Тапсырмам кенже ұлымның үйінде балалары болатын, сол немерелерімді атап айтыңдаршы дейді. Ол үшін біз мына 247-жаттығуды топқа бөлініп орындаймыз. Жұлдызшаларды алып топқа бөлінеміз. Балалар бүгінгі күннің жадын жазамыз.
247 – жаттығу. Берілген етістіктерге жұрнақ жалғап, ортақ етіс
жасаңдар. Түбірі мен қосымшасының арасын дефис арқылы ажыратып жазыңдар
Балаларым, сендер өте жақсы деңгейде орындап шықтыңдар. Енді соңғы бір тапсырмамды орындап кетіңдер дейді. Сендерге «Альтернативті тесті» орындауды тапсырамын.
ІІІ кезең «Ой қорыту»
Қорытынды: . Альтернативті тест әдісі арқылы өтілген тақырыпты пысықтау
Міне сендер менің кенже ұлымның барлық қасиеттерін таптыңыздар. Рахмет.
Сендердің біздің «Етістік» ауылына саяхат жасап келгендеріңізге ризамыз. Ауыл тұрғындары бір кісідей атсалысып, қонақ қылды риза шығарсыздар! Саяхатқа келіп тұрыңыздар! Іні-қарындастарыңызды да жіберіңіздер дейді - Етіс қария шын көңілмен. Сіздерге ризашылығымды білдіремін. Меған өздеріңнен естелік қалдырыңдар. Ол үшін мына парақтарға сурет салып, нені бейнелегеніңізді, ауылымыздан қандай ілім-білім алғаныңызды да айта кетіңдер дейді.
ПОСТЕР әдісі бойынша оқушылардың алған білімдерін тексеру. Әр топқа фармат беріледі. Тақырып бойынша балалар не түйгенін бейнелеп , жазып көрсетеді.
Е, бәрекелді, балаларым мені тәнті қылдыңдар, аман -есен ер жетіңдер деп, батасын бергесін менің ауылымнан естелікке мына 249-жаттығуды беремін игіліктеріңе жаратыңдар дейді. Бізді ұмытпай жүріңіздер деп шығарып салады.
7. Үй жұмысы. 249-жаттығу жұмысының орындалу шартын
түсіндіремін: Сөйлемдерді көшіріп жазыңдар. Құрамындағы етістерді түрлеріне қарай ажыратып, тұлғалық талдау жасаңдар.
