Саба?ты? та?ырыбы: "Есімше" 7 сынып

Саба?ты? та?ырыбы:Есімше. Есімшені? жасалуы мен т?рлері

Саба?ты? ма?саты:

1.Білімділік: Есімше, оны? жасалуы мен т?рлері, с?йлемдегі ?ызметі туралы т?сінік беру.

2.Т?рбиелік: О?ушылар бойында адамгершілік ?асиеттерді ?алыптастыра отырып, танымды? белсенділігін арттыру.

3.Дамытушылы?: Сауаттылы??а баулу, ал?ан білімі негізінде ойлау ?абілетін дамыту.

?Саба?ты? т?рі: Жа?а та?ырыпты ?ту

?Саба?ты? ?дісі: Т?сіндіру, с?ра?-жауап, сахналы? к?рініс

Саба?ты? к?рнекілігі: Слайд, ?ималар, тест ж?мысы

Саба?ты? барысы:

I. ?йымдастыру кезе?і:

?а) о?ушылармен амандасу, о?у ??ралдарын тексеру;

??) о?ушыларды? саба??а ?атысуы;

?б) о?ушыларды? к??ілін саба??а аудару.

?II. Саба??а ден ?ою (ой ?оз?ау)

?Барша затты? бір ?зімде ?имылы,

?С?з табыны? к?рделісі, ?иыны.

?Саба?ты, салт, есімше, к?семше боп,

?Ша?, рай, етіс те боп жиылды?.

? Балалар, осы т?рт шума? ар?ылы ?ай с?з табын айтып т?рмын?

?Та?тада етістікті? ма?ыналы? топтары жазыл?ан, «ма?ыналы белдеулер» сызбасы ілінеді.

?Е _________________ болымды, болымсыз

?Т

?І ____________________ салт, саба?ты

?С

?Т____________________ етіс

?І

?К____________________ есімше, к?семше

? т?йы? етістік

ІІІ кезе?

?й тапсырмасын с?рау.

V. Жа?а саба?:

Есімше. Есімшені? жасалуы мен т?рлері.

Ма?сат ?ою кезе?і.

Б?гінгі та?ырыпта нені білуіміз керек?

- Есімшені? ережесін.

- Есімшені? жасалу жолдарын.

- Есімшені? с?йлемдегі ?ызметін.

Б?гінгі та?ырыпта нені ?йренуіміз керек?

- Есімшені етістікті? бас?а т?рлерінен ажырата білу.

- ?ай с?йлем м?шесі бола алады.

Есімше – етістікті? ерекше т?рі. Т?бірі етістіктен бол?ан, бірде етістер, бірде есімдер ?ызметін ат?аратын етістікті? т?рі есімше деп аталады. Мысалы: Ж?гірген жетпес, б?йыр?ан кетпес. Естіген ??ла?та жазы? жо?. Асы? ойна?ан азар, доп ойна?ан тозар. Осы ма?ал-м?телдердегі етістіктерді тауып, оны? т?бірін, ма?ыналы? т?рлерін о?ушылармен бірге аны?таймыз.

Есімшені? жасалу жолдары

Есімше етістікті? негізгі э?не туынды т?біріне етіс ж?не болымсыз етістікті? т?л?аларына т?мендегідей ж?рна?тар ?осылу ар?ылы жасалады.

– ?ан, ген, ?ан, кен – ?ткен ша?. Мыс: айт?ан, жаз?ан, к?рген, кеткен

– ар, ер, р, с – болжалды келер ша?. Мыс: айтар, жазар, к?рер, к?рмес

– ма?, мек, ба?, бек, па?, пек – ма?сатты келер ша?. Мыс: айтпа?, жазба?, к?рмек, сезбек

– атын, етін, йтын, йтін – ауыспалы келер ша?. Мыс: баратын, келетін, ?арайтын, с?йлейтін.

Есімшені? ?зіне т?н ерекшеліктері.

Есімше затты? ?имылды? белгісін білдіреді. Мыс: о?ы?ан кітап.

Есімше етістік т?бірден жасалса да септеледі, к?птеледі, т?уелденеді.

Сын есім сия?ты зат есімні? алдынан келеді. Мыс: орыл?ан егін.

VІ. О?улы?пен ж?мыс

250-жатты?у. Ж?пты? ж?мыс.

І ?атар. Берілген м?тінні? мазм?нын айтады

ІІ ?атар. Есімшелерді табады.

ІІІ ?атар. Есімшелерді т?бір мен ?осымша?а ажыратады.

3 ?атар

Есімшені? с?йлемдегі ?ызметін к?рсет.

1.Бастауыш

Ерінбеген етікші болар (ма?.)

Са?ан айтарым осы.

Айтатыным жо?.

2.Баяндауыш

Жауын жауар, к?к шы?ар.

Ол са?ан айтатын.

3.Аны?тауыш

Домбыраны ?ол?а алсам, А?ыл?ан жыр мен к?й к?рем. (Ж.) ?сер малда ?лім жо?.

Айтар с?зім осы.

Айтатын адамды іздеу керек.

4. Толы?тауыш

?ял?анды, жауап айтпа?анды кешірмейтін ?ке мінезі Абай?а м?лім. (М.?уезов)

5. Пысы?тауыш

Осыны сезген сайын Абай то?таусыз жыр тереді. (М.?уезов)

IХ. ?орытынды б?лім

Ма?алды ая?та.

?а?арлы с?з (?амал б?зар)

С?з тап?ан?а (?ол?а жо?)

О? жарасы бітер, с?з жарасы (бітпес)

Сахналы? к?рініс (есімше мен к?семше)

Х. Бекіту:

Біз б?гін нені ?йрендік, білім ?орымыз?а ?андай м?ліметтер ?осылды?

ХІ. ?йге тапсырма

О?улы?тан 252-жатты?уды орындау.

1-тапсырма. ??рамында есімше кездесетін бес с?йлемнен т?ратын м?тін ??растыры?дар. Есімшелерге т?л?алы? талдау жаса?дар.

2-тапсырма. ??рамында есімше с?з бар ма?ал-м?тел тауып жазы?дар. Есімшелерді? ма?ынасын т?сіндірі?дер.

ХІІ. О?ушыларды ба?алау

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Саба?ты? та?ырыбы: "Есімше" 7 сынып »

Сабақтың тақырыбы:

Есімше. Есімшенің жасалуы мен түрлері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Есімше, оның жасалуы мен түрлері, сөйлемдегі қызметі туралы түсінік беру.

Тәрбиелік: Оқушылар бойында адамгершілік қасиеттерді қалыптастыра отырып, танымдық белсенділігін арттыру.

Дамытушылық: Сауаттылыққа баулу, алған білімі негізінде ойлау қабілетін дамыту.

Сабақтың түрі: Жаңа тақырыпты өту Сабақтың әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, сахналық көрініс Сабақтың көрнекілігі: Слайд, қималар, тест жұмысы

Сабақтың түрі: Жаңа тақырыпты өту

Сабақтың әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, сахналық көрініс

Сабақтың көрнекілігі: Слайд, қималар, тест жұмысы

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі:

а) оқушылармен амандасу, оқу құралдарын тексеру;
ә) оқушылардың сабаққа қатысуы;
б) оқушылардың көңілін сабаққа аудару.

II. Сабаққа ден қою (ой қозғау) Барша заттың бір өзімде қимылы, Сөз табының күрделісі, қиыны. Сабақты, салт, есімше, көсемше боп, Шақ, рай, етіс те боп жиылдың. Балалар, осы төрт шумақ арқылы қай сөз табын айтып тұрмын? Тақтада етістіктің мағыналық топтары жазылған, «мағыналы белдеулер» сызбасы ілінеді. Е _________________ болымды, болымсыз Т І ____________________ салт, сабақты С Т____________________ етіс І К____________________ есімше, көсемше тұйық етістік

II. Сабаққа ден қою (ой қозғау)
Барша заттың бір өзімде қимылы,
Сөз табының күрделісі, қиыны.
Сабақты, салт, есімше, көсемше боп,
Шақ, рай, етіс те боп жиылдың.
Балалар, осы төрт шумақ арқылы қай сөз табын айтып тұрмын?
Тақтада етістіктің мағыналық топтары жазылған, «мағыналы белдеулер» сызбасы ілінеді.
Е _________________ болымды, болымсыз
Т
І ____________________ салт, сабақты
С
Т____________________ етіс
І
К____________________ есімше, көсемше
тұйық етістік

ІІІ кезең

Үй тапсырмасы

Балалар, біздің етістіктер ширегіндегі соңғы аяқталған белдеуіміз – етіс. Стрелка етісті көрсетіп тұр. Бұл тақырыпты оның түрлерімен толық танысып шыққан болатынбыз. Өткен материалды еске түсіру үшін мына қимларадағы сұрақтарға жауап берулерің керек.

Сұрақтар:

Етіс дегеніміз не?
Етістің қандай түрлері бар?
Өздік етіс нені білдіреді және қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
Өзгелік етіс нені білдіреді және қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
Ырықсыз етіс нені білдіреді және қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
Ортақ етіс нені білдіреді және қандай жұрнақтар арқылы жасалады?
Бір түбірге бірнеше етіс жұрнағы қалай жалғанады, мысал келтір.

ІV.Өткен тақырыпты қайталауға арналған тест сұрақтары

V. Жаңа сабақ:

Есімше. Есімшенің жасалуы мен түрлері.

Мақсат қою кезеңі.

Бүгінгі тақырыпта нені білуіміз керек?

- Есімшенің ережесін.

- Есімшенің жасалу жолдарын.

- Есімшенің сөйлемдегі қызметін.

Бүгінгі тақырыпта нені үйренуіміз керек?

- Есімшені етістіктің басқа түрлерінен ажырата білу.

- Қай сөйлем мүшесі бола алады.

Есімше – етістіктің ерекше түрі. Түбірі етістіктен болған, бірде етістер, бірде есімдер қызметін атқаратын етістіктің түрі есімше деп аталады. Мысалы: Жүгірген жетпес, бұйырған кетпес. Естіген құлақта жазық жоқ. Асық ойнаған азар, доп ойнаған тозар.

Осы мақал-мәтелдердегі етістіктерді тауып, оның түбірін, мағыналық түрлерін оқушылармен бірге анықтаймыз.

Есімшенің жасалу жолдары

Есімше етістіктің негізгі эәне туынды түбіріне етіс және болымсыз етістіктің тұлғаларына төмендегідей жұрнақтар қосылу арқылы жасалады.

– ған, ген, қан, кен – өткен шақ. Мыс: айтқан, жазған, көрген, кеткен

– ар, ер, р, с – болжалды келер шақ. Мыс: айтар, жазар, көрер, көрмес

– мақ, мек, бақ, бек, пақ, пек – мақсатты келер шақ. Мыс: айтпақ, жазбақ, көрмек, сезбек

– атын, етін, йтын, йтін – ауыспалы келер шақ. Мыс: баратын, келетін, қарайтын, сөйлейтін.

Есімшенің өзіне тән ерекшеліктері.

Есімше заттың қимылдық белгісін білдіреді. Мыс: оқыған кітап.

Есімше етістік түбірден жасалса да септеледі, көптеледі, тәуелденеді.

Сын есім сияқты зат есімнің алдынан келеді. Мыс: орылған егін.

VІ. Оқулықпен жұмыс

250-жаттығу. Жұптық жұмыс.

І қатар. Берілген мәтіннің мазмұнын айтады

ІІ қатар. Есімшелерді табады. ІІІ қатар. Есімшелерді түбір мен қосымшаға ажыратады.

VIІ. Тақтада жұмыс

Берілген сөйлемдердегі етістіктерді есімшеге айналдыру.

Қоңырау соғылды – соғылған қоңырау

Ақындар айтысты – айтысқан ақындар

Шалғын жайқалды – жайқалған шалғын

Тас қаланды – қаланған тас

Шам сөнді – сөнген шам

251-жаттығу . Қарамен жазылған есімшелердің қандай жұрнақтар арқылы жасалып тұрғанын және олардың мағынасын түсіндіріңдер.

Үлгі: есімше – түсінгенге: түбірі – түсін, - ген – есімшенің жұрнағы, өткен шақты білдіреді, - ге – барыс септігінің жалғауы.

Түсінгенге сөздерім

Құлағына хат болар.

Түсінбейтін жаманға,

Мал қимайтын сараңға,

Айтқаның мен айтпаған

Бәрі бірдей сап болар.

Қалағандарың сөз болса,

Мен жырлауға дайынмын.

Кәріліктің белгісі –

Көңілдің қошы келмеген.

Жалғыздықтың белгісі -

Өзіне өзі сенбеген.

Сақилықтың белгісі –

Халықтың қамын көздеген.

(Ақтан Керейұлы)

VІІІ.Кім жылдам

1 қатар

Мақалдарды аяқтап, есімшелерді тап.

1.Өнерлі жігіт өрге озар,

Өнерсіз жігіт жер соғар.

2.Білекті бірді жығар,

Білімді мыңды жығар.

3.Сөз тапқанға қолқа жоқ.

4.Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі.

5.Көз жетпеген жерге сөз жетеді.

6.Ер жігіттің екі сөйлегені өлгені,

Еменнің иілгені – сынғаны.

7. Айтылған сөз – атылған оқ.

8. Қарға сұңқар болмас, есек тұлпар болмас.

9. Сырын білмеген аттың сыртынан жүрме.

2 қатар

Мәтіннен есімшені тауып, қай шақта тұрғанын анықтаңыз.

Музыка өнері

Музыка мәдени тәрбиелік роль атқарады. Адам сезімін, ойын дыбыс арқылы суреттейді. Қазақтың көне музыка өнерінің өкілдері - Әбу-Насыр-Әл–Фараби, Қорқыт, Қазтуған, Асан қайғы. Қазақтың 50-ден астам музыкалық аспабы болған. Оның ішінде домбыра, шаңқобыз, сырнай,сыбызғы аспаптары кең тараған. Бүгінгі күнде әр үйдің төрінен орын алатын қазақтың қара домбырасы әлемге әйгілі аспап болып танылған .