Раб?узи ?иссалары атты саба? жоспары

Саба?ты? та?ырыбы: Раб?узи ?иссалары

Саба?ты? ма?саты:

А) Білімділік: - Алтын Орда д?уірінде ту?ан, сол кезде ?мір с?рген Раб?узи ?иссаларыны? мазм?нын, идеялы? м?нін ашу, ме?герту;.

?) Дамытушылы?: - білім, білік да?дыларын ?алыптастыра отырып, шы?армашылы? ?абілеттерін арттыру;

Б) Т?рбиелік: - ??гімелеріні? м?нін ашу ар?ылы о?ушыларды адалды??а, адамгершілікке, ?айырымды болу?а т?рбиелеу;

К?тілетін н?тижелер:

П?ндік н?тиже: м?тіндерді т?сініп о?у ар?ылы Раб?узиды? ?мірі мен шы?армашылы?ы, ?иссалары туралы тере?ірек ма?л?мат алу.

Ж?йелі іс - ?рекет н?тижесі: тап?ырлы?, ептілік да?дыларыны? жетілуіне м?мкіндік жасау. ??растыру, іздену, ойлау да?дыларын дамыту.

Т?л?алы? н?тиже: адалды??а, адамгершілікке, ?айырымды болу?а т?рбиелеу.

Жоспарлан?ан н?тиже: ?ойыл?ан ма?сат?а жету.

Технология: БжС (Ауызша саба? – 1) ) )

Саба?ты? жоспары

І. ?йымдастыру кезе?і.

ІІ. О?ушыларды? субъектілік т?жірибесін ?зектендіру. (1 – белгі)

ІІІ. ?абылдауды ?йымдастыру. Жа?а та?ырып. Тірек с?здері (14 с?з) (2 – белгі)

І?. ??ынуды ?йымдастыру. (М?тінді о?у)

?. Т?сінуді? ал?аш?ы тексерілуі. ?арама – ?арсы с?ра?тар. (3 – белгі)

?І. Ал?аш?ы бекітуді ?йымдастыру. Сын т?р?ысынан с?ра?тар. (4 – белгі)

?ІІ. Талдау. Эссе жазу. (5 – белгі)

ІІХ. Ба?алау.

ІХ. ?йге тапсырма.

Саба?ты? барысы

І. ?йымдастыру кезе?і.

Карта бойынша ж?мыс жасау реті т?сіндіріледі. ООМ бойынша ж?мыс.

ІІ. О?ушыларды? субъектілік т?жірибесін ?зектендіру. 1 – белгі

?ткен саба? та?ырыптары бойынша барлы? о?ушы?а бір – бірден лездік с?ра?тар ?ою. ООМ бойынша материалды бекіту ?шін тексеру ж?ргізіледі. Барлы? о?ушыларды? н?тижелері бойынша плюс немесе минус белгілері ?ойылады.

.Ежелгі д?уір ?дебиеті ?з ішінде нешеге б?лінеді? (3-ке. VІ – ІХ ?.К?не т?рік ?деби ескерткіштері, Х-ХІІ?. Ислам д?уіріндегі н/е ?араханидтер д?у.?д.ХІІІ –ХV?. Хорезм д.? )
Ж?сіп Баласа??ниды? «??тты білік» дастанында?ы ?ділет бейнесіндегі кейіпкерді ата (К?нтуды патша)
Махм?т ?аш?ариды? е?бегін ата («Т?ркі с?здеріні? жина?ы»)
. «Руна жазуы» деген не? (Таста?ы ??пия жазу)
ХІ ?асырда т?ркілерден шы??ан білімпаз, тілші, ?алым, ?дебиет ?лгілерін жинаушы кім? (Махм?т ?аш?ари)
Ж. Баласа??нны? «??тты білік»дастанын ?анша айда жазып бітірген? (18 ай)
«Хас Хажып « ата?ыны? ма?ынасы не? (“бас у?зір” немесе “?лы ке?есші”).
М.?аш?ари ?андай тілдерді ме?герген? (Т?ркі,араб, парсы тілдері)
?аза? жеріні? д??гелек картасын жаса?ан кім? (Махмуд ?аш?ари)
1. .?аза? жеріні? д??гелек картасында ?андай елді мекендер к?рсетілген?

(Барыстан, Баласа??н, Тараз, Екі?гіз, ?аш?ар, Каспий)

Махм?т ?аш?ариды? «Т?ркі с?здеріні? жина?ы»атты е?бегін неше кітаптан т?рады? (?ш кітаптан т?рады)
«К?зден алыстаса, к??ілден де алыстар» деген М. ?аш?ариды? ма?ылыны? ?азіргі баламасын айт. (к?зен кетсе, к??ілден кетеді)

«Жал?ыз ?азды? ?ні шы?пас» деген М. ?аш?ариды? ма?ылыны? ?азіргі баламасын айт. (Жал?ызды? ?ні шы?пас, жаяуды? ша?ы шы?пас)
«?ордайды? а??у-?азы ?а??ылдайды»?ле?іні? авторы кім? (Махмуд ?аш?ари)
?ле?ні? идеясы : (Жаз мезгіліні? ?демілігін таныту)
?ле? неше тарма?тан т?рады?(10 тарма?тан т?рады)
?ле?ні? т?рбиелік м?ні ?андай, (Жас ?рпа?ты с?лулы?ты? м?нін т?сінуге, таби?атты? ?демілігін сезіне білуге т?рбиелейді)
«?ордайды? а??у-?азы ?а??ылдайды» ?ле?ін аудар?ан аудармашылар? (?. Бекетаев, ?.Ибатов)
Ауыз ?дебиетіні? ке? тара?ан т?рі? (ма?ал - м?телдер)
Ту?ан жердей жер болмас, …? (ту?ан елдей ел болмас)
Е?бекті? наны т?тті, …? (жал?ауды? жаны т?тті)
1. Махм?т ?аш?аридан ?ал?ан т?ркі тілдеріні? “Диуани л??ат ат- т?рк” с?здігі – ХІ ?асырда?ы т?ркіні? е? т???ыш энциклопедиясы деп айт?ан кім? (Н.?.Назарбаев)
“Диуани л??ат ат- т?рк” – ?лтты? тарихи – м?дени м?раны? ?лмейтін ?ркені, жо?алмайтын ?азынасы - деп айт?ан кім? ? (Ас?ар Егеубай)
1. Ас?ар Егеубай кім? (филолог-?алым,а?ын,”Диуани л??ат ат т?рк” е?бегін ?аза?ша?а толы? н?с?ада аударушы)
2. Махмуд ?аша?ри деп неліктен ата?ан ( ?аш?арда т?р?ан).

ІІІ. ?абылдауды ?йымдастыру. Жа?а та?ырып.

?аза? жерінде ХІІІ-ХІV ?асырларда Алтын Орда мемлекеті ??рылды. Т?ркілерді? ол кезде де ?зіндік ?дебиет-м?дениеті болды. Сол д?уірде т?ркі тілінде жазыл?ан оннан астам кітаптар бар. Олар: “?исса Ж?сіп", "Махаббатнама", "Ж?мж?ма с?лтан", "Х?срау — Шырын", "Т?ркіше Г?лстан" ж?не Раб?узиді? "?исас-ул-?нбиа" кітабы (?улие-?нбиелер туралы ?иссалар).

Раб?узиді? 1370 жылы жазыл?ан ?иссалар кітабы -ежелгі шы?ыс мифтері мен а?ыздары, ?ле?-??гімелеріні? жина?ы. Кітапта?ы ??гімелер к?ні б?гінге дейін ?аза? ертегілері т?рінде айтылып келеді.

Кітапта таби?ат, жаратылысты? пайда болуы, ?улие-?нбиелер, пай?амбарлар туралы, діни ?айраткерлер жайлы баяндал?ан, Адам Ата мен Хауа Ананы? топыра?тан жаралуынан бастап, Н?х, Ыдырыс, Ибра?им, Сма??л, Жа?ып, Ж?сіп, Д?уіт, С?леймен, М?хаммед пай?амбарларды? ?мірінен алын?ан ?ибратты ??гімелер мол. Б?лар - шы?ыста б?рын-со?ды к?п айтылып -тара?ан сюжеттер. Оны Раб?узи т?ркі тілінде жазып шы??ан. Сонымен бірге ?з жанынан шы?ар?ан ?ле?дері де бар.

Кітапты адамзат?а орта? ежелгі мифтерді? жина?ы деуге болады. Бізді? б?гінге дейін айтып ж?рген к?п а?ыз-ертегілерімізді? т?пкі н?с?асы осы кітаптан алын?ан.

Тірек с?здері (14 с?з) 2 – белгі

Та?та?а о?ытылатын та?ырып бойынша 20 кілтті с?зді жазу.

Раб?узи, Адам Ата, Хауа Ана, Н?х пай?амбар, тыш?ан, жылан, маса, ?арлы?аш, ??рба?а, ?ар?а, ??мырс?а,?тет ??сы, су ба?асы,бал ??рты.

Та?ырып ішінде с?здерді? ма?ынасын т?сіндіру. Тірек с?здер жабылады. Жазу?а берілген уа?ыт есте са?тау уа?ытына те? (1минут30 сек.)

І?. ??ынуды ?йымдастыру. (М?тінді о?у)

О?ушылар о?улы?тан бір пара?ты 5 минут ішінде о?ып шы?уы тиіс. Оларды? материалды о?ы?ан білімдеріне ?атысты с?ра? – жауап алынатыны жайында ескертіледі. І ?атар /Раб?узи/, ІІ ?атар /?арлы?ашты? адам?а досты?ы/, ІІІ ?атар /Л??ман хакім/

?. Т?сінуді? ал?аш?ы тексерілуі. ?арама – ?арсы с?ра?тар. 3 – белгі

О?ушылар рет ретімен емес ООМ бойынша саба?ты? та?ырыбына байланысты с?ралады.

?арама – ?арсы с?ра?тар:

ХІV ?асырды? басында Насреддин Раб?узиді? халы? арасында пайда бол?ан ?олжазба кітабы? (?исса – сул-?нбия)
«?исса –и-Раб?узиге» енгізілген шы?армаларды идеялы?-та?ырыпты? мазм?ны бойынша неше топ?а б?леміз? (?ш топ?а)
Раб?узиді? 1370 жылы жазыл?ан ?иссалар кітабы нелерді? жина?ы? (ежелгі шы?ыс мифтері мен а?ыздары, ?ле? - ??гімелері)
Раб?узиді? ?иссаларын ата. («?арлы?ашты? адам?а досты?ы», «Л??ман хакім»)
Кемені? т?бін не теседі? (тыш?ан)
Тесікті не бітейді? (жылан)
Н?х ?андай жарлы? айтады? («Кімде-кім тесікті бітесе,тілегін орындаймын»)
Жыланны? тілегі ?андай болады? («Д?ниеде нені? еті т?тті болса, соны бер!»)
Жылан нені? етін жейтін болды? (??рба?аны?)
Адамны? ?лтіруге болматын алты жануарды ата? (?ар?а,??мырс?а,?арлы?аш,?тет ??сы, су ба?асы, бал ??рты)
Л??ман ?ай тілді? с?зі? (арабты?)
?андай ма?ына береді? (данышпан)
Бірінші ??гіме не туралы? (адалды? туралы)
Л??ман хакім ?ожасына не пісіріп берді? (?ойды? тілі мен ж?регін)
Л??ман хакім патшаны? ауруына не ем болады деді? (?з баласыны? ж?регі)

?І. Ал?аш?ы бекітуді ?йымдастыру. Сын т?р?ысынан с?ра?тар. 4 – белгі

Сын т?р?ысынан с?рау. Ме?геру сапасын аны?тау ма?сатында с?ра?тар б?рмаланып беріледі. «И?» немесе «Жо?» деген жауап беретін с?ра?тар ?ойылады.

?иссаларды? авторы М.?аш?ари. (жо?) Насреддин Раб?узи
Н?хты? кемесіні? т?бін тыш?ан тесті. (ия)
Ол тесікті ?арлы?аш бітеді. (жо?) жылан
Жылан ??рба?аны? етін жейтін болды. (ия)
Адам бес жануарды ?лтірмеу керек. (жо?) алты
Л??ман араб с?зі. (ия)
А?ылды деген ма?ынаны білдіреді. (жо?) данышпан
?арыз ал?ан кісі Л??ман хакімге бірінші ?арызын екі есе етіп ?айтарды. (жо?)
«Диуану л??ат-ат-т?рік» атты е?бекті? авторы М.?аш?ари. (ия)
«??тты білік» дастаныны? авторы М.?аш?ари. (жо?)Ж.Баласа??н

?ІІ. Талдау. Эссе жазу. 5 – белгі /63 с?з/

О?ытыл?ан та?ырып бойынша та?ырыпты? с?здік ?орды (ТС?) тексеру ж?ргізіледі. С?з ?ыс?артылма?ан т?рде, т?сінікті етіп жазылады. Барлы? о?ушыларды? н?тижелері бойынша плюс немесе минус белгілері ?ойылады.

ІІХ. Ба?алау.

Журнал?а ба?а ?ою келесі норматив бойынша ж?зеге асырылады:

4, 5 белгі – «5»

3 белгі – «4»

2 белгі – «3»

1 белгі – «2»

ІХ. ?йге тапсырма. 4 белгіден кем ал?ан о?ушылар ?йге тапсырма алады.

Раб?узиді? шы?армаларын о?ып келу. 73-78 беттер

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Раб?узи ?иссалары атты саба? жоспары »

Бекітемін:

Пәні: қазақ әдебиеті 24. 10. 2014 ж.

Сабақтың тақырыбы: Рабғузи қиссалары

Сабақтың мақсаты:

А) Білімділік: - Алтын Орда дәуірінде туған, сол кезде өмір сүрген Рабғузи қиссаларының мазмұнын, идеялық мәнін ашу, меңгерту;.

Ә) Дамытушылық: - білім, білік дағдыларын қалыптастыра отырып, шығармашылық қабілеттерін арттыру;

Б) Тәрбиелік: - әңгімелерінің мәнін ашу арқылы оқушыларды адалдыққа, адамгершілікке, қайырымды болуға тәрбиелеу;

Күтілетін нәтижелер:

Пәндік нәтиже: мәтіндерді түсініп оқу арқылы Рабғузидың өмірі мен шығармашылығы, қиссалары туралы тереңірек мағлұмат алу.

Жүйелі іс - әрекет нәтижесі: тапқырлық, ептілік дағдыларының жетілуіне мүмкіндік жасау. Құрастыру, іздену, ойлау дағдыларын дамыту.

Тұлғалық нәтиже: адалдыққа, адамгершілікке, қайырымды болуға тәрбиелеу.

Жоспарланған нәтиже: қойылған мақсатқа жету.

Технология: БжС (Ауызша сабақ – 1) ) )

Сабақтың жоспары

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың субъектілік тәжірибесін өзектендіру. (1 – белгі)

ІІІ. Қабылдауды ұйымдастыру. Жаңа тақырып. Тірек сөздері (14 сөз) (2 – белгі)

ІҮ. Ұғынуды ұйымдастыру. (Мәтінді оқу)

Ү. Түсінудің алғашқы тексерілуі. Қарама – қарсы сұрақтар. (3 – белгі)

ҮІ. Алғашқы бекітуді ұйымдастыру. Сын тұрғысынан сұрақтар. (4 – белгі)

ҮІІ. Талдау. Эссе жазу. (5 – белгі)

ІІХ. Бағалау.

ІХ. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Карта бойынша жұмыс жасау реті түсіндіріледі. ООМ бойынша жұмыс.

ІІ. Оқушылардың субъектілік тәжірибесін өзектендіру. 1 – белгі

Өткен сабақ тақырыптары бойынша барлық оқушыға бір – бірден лездік сұрақтар қою. ООМ бойынша материалды бекіту үшін тексеру жүргізіледі. Барлық оқушылардың нәтижелері бойынша плюс немесе минус белгілері қойылады.

.Ежелгі дәуір әдебиеті өз ішінде нешеге бөлінеді? (3-ке. VІ – ІХ ғ.Көне түрік әдеби ескерткіштері, Х-ХІІғ. Ислам дәуіріндегі н/е қараханидтер дәу.әд.ХІІІ –ХVғ. Хорезм д.ә )
Жүсіп Баласағұнидың «Құтты білік» дастанындағы әділет бейнесіндегі кейіпкерді ата (Күнтуды патша)
Махмұт Қашқаридың еңбегін ата («Түркі сөздерінің жинағы»)
. «Руна жазуы» деген не? (Тастағы құпия жазу)
ХІ ғасырда түркілерден шыққан білімпаз, тілші, ғалым, әдебиет үлгілерін жинаушы кім? (Махмұт Қашқари)
Ж. Баласағұнның «Құтты білік»дастанын қанша айда жазып бітірген? (18 ай)
«Хас Хажып « атағының мағынасы не? (“бас уәзір” немесе “ұлы кеңесші”).
М.Қашқари қандай тілдерді меңгерген? (Түркі,араб, парсы тілдері)
Қазақ жерінің дөңгелек картасын жасаған кім? (Махмуд Қашқари)
.Қазақ жерінің дөңгелек картасында қандай елді мекендер көрсетілген?

(Барыстан, Баласағұн, Тараз, Екіөгіз, Қашқар, Каспий)

Махмұт Қашқаридың «Түркі сөздерінің жинағы»атты еңбегін неше кітаптан тұрады? (үш кітаптан тұрады)
«Көзден алыстаса, көңілден де алыстар» деген М. Қашқаридың мақылының қазіргі баламасын айт. (көзен кетсе, көңілден кетеді)
«Жалғыз қаздың үні шықпас» деген М. Қашқаридың мақылының қазіргі баламасын айт. (Жалғыздың үні шықпас, жаяудың шаңы шықпас)
«Қордайдың аққу-қазы қаңқылдайды»өлеңінің авторы кім? (Махмуд Қашқари)
Өлеңнің идеясы : (Жаз мезгілінің әдемілігін таныту)
Өлең неше тармақтан тұрады?(10 тармақтан тұрады)
Өлеңнің тәрбиелік мәні қандай, (Жас ұрпақты сұлулықтың мәнін түсінуге, табиғаттың әдемілігін сезіне білуге тәрбиелейді)
«Қордайдың аққу-қазы қаңқылдайды» өлеңін аударған аудармашылар? (Қ. Бекетаев, Ә.Ибатов)
Ауыз әдебиетінің кең тараған түрі? (мақал - мәтелдер)
Туған жердей жер болмас, …? (туған елдей ел болмас)
Еңбектің наны тәтті, …? (жалқаудың жаны тәтті)
Махмұт Қашқаридан қалған түркі тілдерінің “Диуани лұғат ат- түрк” сөздігі – ХІ ғасырдағы түркінің ең тұңғыш энциклопедиясы деп айтқан кім? (Н.Ә.Назарбаев)
“Диуани лұғат ат- түрк” – ұлттық тарихи – мәдени мұраның өлмейтін өркені, жоғалмайтын қазынасы - деп айтқан кім? ? (Асқар Егеубай)
Асқар Егеубай кім? (филолог-ғалым,ақын,”Диуани лұғат ат түрк” еңбегін қазақшаға толық нұсқада аударушы)
Махмуд Қашақри деп неліктен атаған ( Қашқарда тұрған).

ІІІ. Қабылдауды ұйымдастыру. Жаңа тақырып.

Қазақ жерінде ХІІІ-ХІV ғасырларда Алтын Орда мемлекеті құрылды. Түркілердің ол кезде де өзіндік әдебиет-мәдениеті болды. Сол дәуірде түркі тілінде жазылған оннан астам кітаптар бар. Олар: “Қисса Жүсіп", "Махаббатнама", "Жұмжұма сұлтан", "Хұсрау — Шырын", "Түркіше Гүлстан" жөне Рабғузидің "Қисас-ул-әнбиа" кітабы (Әулие-әнбиелер туралы қиссалар).

Рабғузидің 1370 жылы жазылған қиссалар кітабы -ежелгі шығыс мифтері мен аңыздары, өлең-әңгімелерінің жинағы. Кітаптағы әңгімелер күні бүгінге дейін қазақ ертегілері түрінде айтылып келеді.

Кітапта табиғат, жаратылыстың пайда болуы, әулие-әнбиелер, пайғамбарлар туралы, діни қайраткерлер жайлы баяндалған, Адам Ата мен Хауа Ананың топырақтан жаралуынан бастап, Нұх, Ыдырыс, Ибраһим, Смағұл, Жақып, Жүсіп, Дәуіт, Сүлеймен, Мұхаммед пайғамбарлардың өмірінен алынған ғибратты әңгімелер мол. Бұлар - шығыста бұрын-соңды көп айтылып -тараған сюжеттер. Оны Рабғузи түркі тілінде жазып шыққан. Сонымен бірге өз жанынан шығарған өлеңдері де бар.

Кітапты адамзатқа ортақ ежелгі мифтердің жинағы деуге болады. Біздің бүгінге дейін айтып жүрген көп аңыз-ертегілеріміздің түпкі нұсқасы осы кітаптан алынған.

Тірек сөздері (14 сөз) 2 – белгі

Тақтаға оқытылатын тақырып бойынша 20 кілтті сөзді жазу.

Рабғузи, Адам Ата, Хауа Ана, Нұх пайғамбар, тышқан, жылан, маса, қарлығаш, құрбақа, қарға, құмырсқа,әтет құсы, су бақасы,бал құрты.

Тақырып ішінде сөздердің мағынасын түсіндіру. Тірек сөздер жабылады. Жазуға берілген уақыт есте сақтау уақытына тең (1минут30 сек.)

ІҮ. Ұғынуды ұйымдастыру. (Мәтінді оқу)

Оқушылар оқулықтан бір парақты 5 минут ішінде оқып шығуы тиіс. Олардың материалды оқыған білімдеріне қатысты сұрақ – жауап алынатыны жайында ескертіледі. І қатар /Рабғузи/, ІІ қатар /Қарлығаштың адамға достығы/, ІІІ қатар /Лұқман хакім/

Ү. Түсінудің алғашқы тексерілуі. Қарама – қарсы сұрақтар. 3 – белгі

Оқушылар рет ретімен емес ООМ бойынша сабақтың тақырыбына байланысты сұралады.

Қарама – қарсы сұрақтар:

ХІV ғасырдың басында Насреддин Рабғузидің халық арасында пайда болған қолжазба кітабы? (Қисса – сул-әнбия)
«Қисса –и-Рабғузиге» енгізілген шығармаларды идеялық-тақырыптық мазмұны бойынша неше топқа бөлеміз? (үш топқа)
Рабғузидің 1370 жылы жазылған қиссалар кітабы нелердің жинағы? (ежелгі шығыс мифтері мен аңыздары, өлең - әңгімелері)
Рабғузидің қиссаларын ата. («Қарлығаштың адамға достығы», «Лұқман хакім»)
Кеменің түбін не теседі? (тышқан)
Тесікті не бітейді? (жылан)
Нұх қандай жарлық айтады? («Кімде-кім тесікті бітесе,тілегін орындаймын»)
Жыланның тілегі қандай болады? («Дүниеде ненің еті тәтті болса, соны бер!»)
Жылан ненің етін жейтін болды? (құрбақаның)
Адамның өлтіруге болматын алты жануарды ата? (қарға,құмырсқа,қарлығаш,әтет құсы, су бақасы, бал құрты)
Лұқман қай тілдің сөзі? (арабтың)
Қандай мағына береді? (данышпан)
Бірінші әңгіме не туралы? (адалдық туралы)
Лұқман хакім қожасына не пісіріп берді? (қойдың тілі мен жүрегін)
Лұқман хакім патшаның ауруына не ем болады деді? (өз баласының жүрегі)

ҮІ. Алғашқы бекітуді ұйымдастыру. Сын тұрғысынан сұрақтар. 4 – белгі

Сын тұрғысынан сұрау. Меңгеру сапасын анықтау мақсатында сұрақтар бұрмаланып беріледі. «Иә» немесе «Жоқ» деген жауап беретін сұрақтар қойылады.

Қиссалардың авторы М.Қашқари. (жоқ) Насреддин Рабғузи
Нұхтың кемесінің түбін тышқан тесті. (ия)
Ол тесікті қарлығаш бітеді. (жоқ) жылан
Жылан құрбақаның етін жейтін болды. (ия)
Адам бес жануарды өлтірмеу керек. (жоқ) алты
Лұқман араб сөзі. (ия)
Ақылды деген мағынаны білдіреді. (жоқ) данышпан
Қарыз алған кісі Лұқман хакімге бірінші қарызын екі есе етіп қайтарды. (жоқ)
«Диуану лұғат-ат-түрік» атты еңбектің авторы М.Қашқари. (ия)
«Құтты білік» дастанының авторы М.Қашқари. (жоқ)Ж.Баласағұн

ҮІІ. Талдау. Эссе жазу. 5 – белгі /63 сөз/

Оқытылған тақырып бойынша тақырыптық сөздік қорды (ТСҚ) тексеру жүргізіледі. Сөз қысқартылмаған түрде, түсінікті етіп жазылады. Барлық оқушылардың нәтижелері бойынша плюс немесе минус белгілері қойылады.

ІІХ. Бағалау.

Журналға баға қою келесі норматив бойынша жүзеге асырылады:

4, 5 белгі – «5»

3 белгі – «4»

2 белгі – «3»

1 белгі – «2»

ІХ. Үйге тапсырма. 4 белгіден кем алған оқушылар үйге тапсырма алады.

Рабғузидің шығармаларын оқып келу. 73-78 беттер

Сабақтың тақырыбы:М. Мақатаев: «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы.
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділігі: - оқушылардың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы жайында игерген материалдарын нақтылау, шығармашылықпен жұмысқа үйрету;
2. Дамытушылығы: - шығармаға жан-жақты талдау жасау арқылы оқушылардың сөздік қорын байыту, дамыту, дүниетанымдарын кеңейту;
3. Тәрбиелігі:-оқушыларға поэзияны сүйе отырып сұлулық пен махаббатты тануға, адамгершілік пен мейірімділік қасиеттеріне, қоршаған ортаны қорғай білуге тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, ақынның суреті, үлестірмелі перфокарталар, ақынның өлеңдер жинағы, үнтаспа.
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,БиС технологиясының элементтері, салыстыру, ой жинақтау, пікір талас.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
А) Оқушылармен амандасып, жоқ баланы белгілеу, сабаққа дайындықтарын шолып шығу.
В) Оқушыларды үш топқа бөлу, атын тағайындау.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. /ОММ/ арқылы лездік сұрақтар жүргізу.
1. Ақиық ақынның өмірі мен шығармашылығы І. Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаевті кім деп танимыз? /сыршыл,лирик,патриот ақын, сазгер/ 2. Қандай поэмалары бар? / «Аққулар ұйықтағанда», «Райымбек, Райымбек», «Мұзбалақ», «Қош бол қырандар»/

3. Ақын сөзіне жазылған қандай әндерді білеміз? / «Үш бақытым», «Есіне мені алғайсың», «Бақыт деген», «Сәби болғым келеді» / 4. Алғашқы өлеңін неше жасында кімге арнады? /9 жасында «Әкеме»/. 5. Ақынның үш бақыты. /Халқым, тілім, ОтанымТуған халқы, Ана тілі, Атамекені/

6. «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы қай жылы жазылды және неше жолдан тұрады? /1973ж,1721/ 7. Ақынның анасы, әжесі және сүген жары? /Нағима, Тиын , Лашын/

8. Мұқағали Мақатаев қай пәннің мұғалімі болған? /орыс тілі пәнінің/ 9. Ақын достары. /Фариза Оңғарсынова, Әбдіке Асанов, Ғабит Мүсірепов/

10. Өз қалауларыңыз бойынша ақын өлеңдерінен үзінді оқып көрейік.
ІІ. Проблемаға шығу. - Ақынның поэмасына арқау болған тақырып?
Тақырып: Сұлулық , Махаббат, Зұлымдық.
Тақырыпты ашу мақсатында зерттеу жұмысын жүргізейік. Енді балалар Мұқағали Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасының басты кейіпкерлерін атайық /Ана, Аққу, Бала/ Олай болса бүгінгі сабағымызды үш топқа білініп өткізейік.
«Ана» тобына
1. Ана аққуды неге атпақ болды?
2. Аққуды ату кезіндегі ана әрекетіне баға беріңдер.
3. Құсты құлатқаннан кейінгі ана өкініші.
4. Бала өлімін көрген ана қасіреті қалай көрсетілген?
5. Аққуды атқан ана кінәлі ме? «Бала» тобына
1. Ауру бала?
2. Жалғыз ұл. 3. Тәуіп айтқан ем. 4. Жолында анасын құрбан еткен бала 5. Өліп жатқан бала
«Аққу» тобына
1. Беу, дүние –ай, Жетімкөл қандай еді?! 2. Жетімкөлдің аққулары. 3. Аққу киелі құс. 4.Ақын және аққу. /ана мен бала арасындағы махаббат/ 5. Жетімкөлден сән кетті.
ІІІ. Шығарма кейіпкерлеріне мінездеме беру. /жазбаша/ Сұлулықты жанымен сүйген Мұқағали ақынның аса құрметтеген адамының бірі – сазгер Нұрғиса Тілендиевтің «Аққу» күйін тыңдайық. /күй/«Ана» тобына -Баланың анасы, «Бала» тобына–Баланың әкесі, «Аққу» тобына– Тәуіп шал, Жылқышы қарт

Кейіпкерлер	Іс-әрекеті, адами қасиеттері
Баланың анасы	Нағыз ана. Балажан, баласы үшін аққуды атты, баласы үшін бәріне де даяр, қамқор жан. Ержүрек, батыл,өзінің баласына деген махаббаттан киелі аққу құсты атып өлтіргендіктен баласынан да айырылды.
Баланың әкесі	Адал жан, халық дәстүрін қастерлейді.Киелі аққу құсты атудан бас тартты.
Тәуіп шал	Мейірімсіз, таяз ойлы. Есінен ауысқан адам, баланың ата-анасына өтірік айтты.
Жылқышы қарт	Түсінігі мол, көргені көп.Парасатты, ақылды, данышпан. Ол анаға ақыл айтып, оны дұрыс жолға қоюға тырысты.

ІV. Ой толғау. / ауызша пікір білдіру /

«Ана» тобына – Аққуды атуға болады.
«Бала» тобына - Бала ана үшін әрдайым бірінші орында.
«Аққу» тобына – Аққуды атуға болмайды.

V. «Екі жақты күнделік»әдісі бойынша әр оқушы поэмадан өзіне ұнаған үзіндіні қолданып, неге алғанын түсіндіру.

Мәтіннен үзінді

Не себепті тандадыңыз?

VІ. Қорытынды. /Ана туралы, бала туралы, аққу туралы 3-4 мақал айту./ «Ана» тобына– Ана туралы.

Анаңа ауыр сөз айтпа, Атыңа ауыр жүк артпа.
Ана сүтін ақтамағанды ешкім мақтамайды.
Баланың білегі ауырса ананың жүрегі ауырады.
Анасызөмір — сөнгенкөмір.
Ана алақанының аясы, Ақ шынардың саясы.

«Бала» тобына - Бала туралы.

Ата – асқар тау, ана – бауырындағы бұлақ,бала - жағасындағы құрақ.
Әдепті бала – арлы бала, әдепсіз бала – сорлы бала.
Бала көңілдің гүлі, көздің нұры.
Адам болар бала қонаққа үйір.
Балалық шағы, патшаның тағы.

«Аққу» тобына – Аққу туралы.

Аққу құстың төресі, жалғыз жатып оттамас.
Аққуды атпа, досыңды сатпа!
Аққу көлін аңсайды, адам туған жерін аңсайды.
Аққу құсқа оқ тисе қанатын суға тидірмес.
Аққу мен қазегіз.

VІ. Жинақтау /Ауызша сұхбат/

1.Жетімкөл неге жетімсіріп қалды, аққулар неге қонбай кетті?
2. Аққуды атқан ана кінәлі ме? Бұл шешімге келу анаға оңай түсті ме?
3. Қазіргі кезде жылқышы қарт сияқты табиғат жанашырлары бар ма? 4. Поэма қандай мәселені көтеріп отыр? Осы жерде Жетімкөл, аққулар туралы не себепті сөз қозғап тұр?

VІІ. Қорытынды сөз.М. Мақатаевтың ақын ретіндегі басты тақырыбы – өлең өнері еді. Ақын өлеңнің жақсылығын, құндылығын көрсетеді. Шыр етіп жарық дүниенің есігін ашқаннан сәбиді жылы құшағына алып, әлдиін жырлайтын жан ана. Бала үшін ең бақытты сәт анасының жұмсақ алақанында жатқаны болса, ананың шаттыққа толы сәті, сәбиінің кіршіксіз шат күлкісі, ана тіршілік бастауы болғандықтан, ана туралы «Шеше сен бақыттысың» - деп жырға қосады. «Аққу – киелі құс». Олар екеу болып қана өмір сүреді. Аққуды қазақ ежелден қастерлеп, бақыттың бастамасы, жақсылықтың жаршысы, пәктіктің, сұлулықтың белгісі деп ұғады. Киелі, құс төресі деп санап оған ешқашан оқ атпайды. Оған дәлел ақынның «Аққулар ұйықтағанда поэмасы». -Балалар ақын Фариза Оңғарсынова «Мұқағалидай ақыны бар халық – бақытты халық» деген екен. Сыршыл ақынның өміршең шығармасымен танысқан сендер сол бақытты халықтың ұрпағысыңдар. VІІ. Бағалау./Әр бөлім сайын жақсы қатысқан оқушыларға смайликтер беру/ VІІІ. Үйге тапсырма. Поэманың әр бөліміне ат қойыңдар. Өздеріңнің елестетулерін бойынша «Ақын және аққу», «Жетімкөлдің аққулары», «Ана - мерген», «Бала-аққу-ана» тақырыптарға еркін шығарма жазу, өлең жазу, сурет салу.