План-конспект урока на тему "Канкулов Фица "Спорт приносит здоровье"".

Темэр: «Спортым къихьыр узыншагъэщ» Къанкъул Ф1ыц1э.

Мурадхэр:1. Къанкъул Ф1ыц1э и усэ «Спортым къихьыр

узыншагъэщ» жыхуи1эм щыгъуазэ щ1ын.

2. Узыншагъэр спортым зэрыпыщ1ар, абы уриныбжьэ-

гъуу ущытын зэрыхуейр ягурыгъэ1уэн; спортыр ф1ы-

уэ ялъагъуу къэхъуным хуэущиин,здеджэ еджап1эм,

щыпсэу къэралым иригъэгушхуэн.

3. Жыджэрагъым епхьэл1э хъуну псалъэжь егъэщ1эн.

Къэгъэсэбэпыпхъэхэр: тхылъыр, сурэтхэр, топ, ди топджэгу

классхэм я кубокхэр.

Урокым и ек1уэк1ык1эр:

I.Урокым хуэзыгъэхьэзыр дакъикъэ.

Егъ. фи махуэ ф1ыуэ!

Едж. Фи махуэ ф1ыуэ!

Егъ. Фыт1ыс. Фызыхуеину хьэпшыпхэр къытефлъхьэ тэмэму.

Нобэрей ди урокым дэ щыгъуазэ зыхуэтщ1ынущ Къанкъул Ф1ыц1э и усэ «Спортым къихьыр узыншагъэщ» зыф1ищам. Спортым теухуауэ ди еджап1эм,ди къэралым щек1уэк1 1уэхугъуэхэм и гугъу тщ1ынущ. Япэрауэ, иджыпсту еджак1уэхэм ягъэхьэзыра теплъэгъуэм деплъынщ. Ц1ык1ухэ, фегупсыс: сыт хуэдэ тхыгъэу п1эрэ а теплъэгъуэм дигу къигъэк1ыжыр?

II. Унэ лэжьыгъэр къэпщытэжын:

(Еджак1уэхэм ягъэува сценкэ ц1ык1ум йоплъхэр)

Дадэ: - Сл1о, Аскэр, уздагъэджэгуркъэ? Къызже1эт пэжыр.

Аскэр: - Сыздагъэджэгур, дадэ, ауэ амбар к1уэц1ыр хуабжьу шынагъэщ.

Дадэ: - Шынагъуэуи? Амбар к1уэц1ым ущ1ыхьэну хэт узыщышынэр? Дзыгъуэхэра?

Аскэр: - Хьэуэ, дзыгъуэхэракъым. Абы шейт1ан куэд 1ей щ1эсщ, дадэ…

Егъ. Сыт хуэдэ тхыгъэ мы теплъэгъуэм фигу къигъэк1ыжрэ?

Едж. «Къэрабгъэхэм щхьэк1э джанэ» тхыгъэр.

Егъ. Сытыт ар зытеухуар? Хэт тепсэлъыхьын?

Едж. Ар Аскэр ц1ык1у теухуащ. А ц1ык1ур япэ щ1ык1э шынэу щ1алэ ц1ык1у джэгухэм я гъусэу амбарым зэрыщ1эмыхьам, дадэ къепсэлъа нэужь джэгуу и ныбжьэгъу ц1ык1ухэм зэрахыхьам.

Егъ. Сытыт Аскэр ц1ык1у щ1эмыджэгур?

Едж. Амбарым щ1ыхьэн шынэрти аращ.

Егъ. Сытыт ар зыщышынэр?

Едж. Шейт1анхэм щышынэрт.

Егъ. Аскэр сыт жи1ар а шейт1анхэм теухуауэ?

Едж. Ахэр амбарым джанэ яду щ1эсу,я мастэ зу макъыр зэхэпхыу жи1ащ. А джанэ къомыр зыхуадыр къыхуэмыщ1эу жи1ащ.

Егъ. Хьэжмэт дадэ сыт-т1э абы жэуапу къритар?

Едж. Къэрабгъэхэм щхьэк1э джанэ яду къыжри1ащ.

Егъ. Ит1анэ сыт къыжри1ар?

Едж. Аскэр апхуэдизу щышынэк1э, къэрабгъэхэм папщ1э яда джанэхэм щыщ пщыгъыу къыщ1эк1ынщ жи1эри игъэук1ытащ.

Егъ. Дадэм къыжри1ар, зэригъэук1ытар щ1алэ ц1ык1ум сытк1э сэбэп хуэхъуа?

Едж. Аскэр ц1ык1у мышынэу иужьк1э амбарым щ1ыхьащ.

Егъ. Сыт дадэм Аскэр жри1ар ар амбарым зэрыщ1ыхьам щхьэк1э? Тхыгъэм деж къыщывгъуэтыт а щ1ып1эри фыкъысхуеджэт.

Едж. – Л1ыгъэ уи1эщ!- жи1ащ Хьэжмэт дадэ.- Л1ыгъэ уи1эщ, Аскэр! Арэзы сыкъэпщ1ащ.

Егъ. Тэмэмщ. Хэт сымэ дыщрихьэл1эрэ мы тхыгъэм иджыри, Аскэррэ Хьэжмэт дадэрэ нэмыщ1?

Едж. Аслъэн, 1эдэм, Щамил.

Егъ. Пэж дыдэщ. А щ1алэ ц1ык1ухэр мышынэу къыхощ, Аскэр ц1ык1уи л1ыгъэ и1э хъуауэ дрохьэл1эж иужьк1э. Ат1э фщ1эуэ п1эрэ фэ «Аскэр» ц1эм къик1ыр?

Едж. Зауэл1, л1ыхъужь жи1эу аращ.

Егъ. Пэжщ, ц1ык1ухэ. Дэтхэнэ ц1ыхуц1эми зыгуэр къок1, ц1ыхум и хьэл-щэнми ещхьщ ахэр. Псалъэм папщ1э:1эсят – 1эзэ, дохутыр.

Хьэчим – 1ущ, 1эзэ. Аслъэн – лъэщ, къару

.

Зэрызагъэпсэху дакъикъэ

.

Егъ. Иджы, ц1ык1ухэ, ди урокым адэк1э пытщэн ипэ т1эк1у зыдгъэпсэхунщ. Фщ1эжрэ джэду ц1ык1ум и гъусэу зэрызыдгъэпсэху дакъикъэр? Псори фыкъэтэджи дывгъэщ1ыт ар.

Джэду ц1ык1ур къэушащ,

И бгыр задэу къыдишащ.

Напэ ц1ык1ухэр итхьэщ1ащ,

Лъабэ ц1ык1ухэмк1э тепк1ащ,

Зы, т1у, щы, пл1ы, тху,

Дахэ ц1ык1ууи т1ысыжащ.

III.Темэщ1эр етын. (Къанкъул Ф1ыц1э «Спортым къихьыр узыншагъщ».)

Егъ. Иджыпсту зэрызывгъэпсэхуа дакъикъэм къыхэщ джэду ц1ык1ум сыт къэуша нэужь ищ1эр?

Едж. И бгы ц1ык1ур къыдеш, зеукъуэдий, и лъабэ ц1ык1ухэмк1э топк1э, зетхьэщ1.

Егъ. К1эщ1у жып1эмэ,зарядкэ ещ1,зетхьэщ1.Фэ ц1ык1ухэми фыкъэуша нэужь фщ1ын хуейщ зарядкэ, къабзэ дыдэу зыфтхьэщ1ын хуейщ. Ар псори узыншагъэм ухуэзышэ гъуэгущ. Дэтхэнэ зы ц1ыхуми и узыншагъэр еф1эк1уэн папщ1э, пщэдджыжь къэс зарядкэ ищ1ын хуейщ. Нэхъ къарууф1эж хъуну хуейхэм нэхъыбэу спортым зыпащ1эн хуейщ, зыдрагъэхьэхын хуейщ.Апхуэдэу спортым дихьэххэм ехъул1эныгъэф1хэр къахь, дуней псом къац1ыхуу ц1эры1уэ мэхъу. Апхуэдэщ ди бэнак1уэ 1эзэ Къардэн Мурат…Мурат дунейпсо зэпеуэм япэ увып1эр къыщихьащ ик1и дыщэ медаль къратащ. Ди Къэбэрдей-Балъкъэрри, Россие псори абы ц1эры1уэ ищ1ащ. Илъэс зыбжанэ дэк1мэ,(2014 гъэм), Сочи къалэм Олимпиадэ ек1уэк1ынущ. Дуней псом зэхьэзэхуэ къэралхэм ирагъэк1уэк1ри, ди Сочи къыхахащ. Сыт щхьэк1э жып1эмэ, ар икъук1э къалэ дахэщ. Абы щы1эщ уэс зытелъ бгыхэри, Олимпиадэр ек1уэк1ын папщ1э зыхуеину нэгъуэщ1 куэди. Ди Кавказ Ищхъэрэм и хьэуар къабзэщ, щыпсэу ц1ыхухэр гуапэщ – мисс аращ ар къыщ1ыхахар. Ди къэралышхуэ Россием дежк1э мыхьэнэшхуэ и1эщ а 1уэхум. Дэ ди еджап1эри кууэ йолэжь а спорт зыужьыныгъэм. Псом хуэмыдэу зыщиужьащ ди деж топджэгу спортым – футболым. Ди еджап1эм щеджэ щ1алэ ц1ык1у куэд хэтщ, дехьэх а футболым. Дихьэх къудейуэ щымыту, ди еджап1э командэм ехъул1эныгъэхэр я1эу зэхьэзэхуэ куэдым хэтхэщ, саугъэт. Кубок куэдхэр къахьащ.(Сурэтхэр, кубокхэр ядогъэлъагъу) А топджэгу ц1ык1ухэм ди еджап1эм и ц1эр ину ягъэ1у. Абы хэтхэр щхьэхыу щытамэ, дауи, ехъул1эныгъэ я1энтэкъым.Нобэ дэ дызэджэну усэ ц1ык1ури спортым ехьэл1ащ. Ар зытхар Къанкъул Ф1ыц1эщ. Сэ иджыпсту абы сыкъыфхуеджэнщ, ауэ япэ щ1ык1э мы псалъэ доскам итхэм гу лъыфтэну сыхуейщ. Девгъэплъыт абыхэм къарык1ым.

Словарнэ лэжьыгъэ:

• Лъакъуэрыгъажэ – велосипед

• Щыуэлбани – и в дождь

• Шыгъажэ – скачки

• Жыджэр псори ди 1эпэгъущ – мыщхьэх псори ди гъусэщ

Егъ. Мис иджы усэм сыкъыфхуеджэнущи фыкъеда1уэ

(Усэм дакъыхуоджэ).

Егъ. Сыт хуэдэ спорт л1эужьыгъуэхэм и гугъу ищ1рэ тхак1уэм?

Едж. Жэным, лъэным, зэбэныным, псы есыным, топ джэгуным, шыгъажэм, лъакъуэрыгъажэ тесыным.

Егъ. Сыт усак1уэм спортым къихьу жыхуи1эр?

Едж. Спортым къихьыр узыншагъэщ.

Егъ. Къэвгъуэти фыкъеджэт ар къызыхэщ едзыгъуэм.

Едж. Хьэуар, дыгъэр, псыр ди гъащ1эщ,

Ахэр спортым и ныбжьэгъущ.

Спортым къихьыр узыншагъэщ,

Жыджэр псори ди 1эпэгъущ.

Егъ. Тэмэмщ. Урысыбзэк1э хэт къызжи1эн «Хьэуа,. дыгъэр, псыр ди гъащ1эщ» жыхуи1эр?

Едж. Воздух, солнце и вода – наша жизнь.

Егъ. Пэж дыдэщ. Иджыри жа1э: «Солнце,воздух и вода – наши лучшие друзья!» Мы усэм къыхэщ спорт л1эужьыгъуэхэр къэзгъэсэбэпри тест ц1ык1у сщ1ащи, къафщ1эт: дэтхэнэ спорт л1эужьыгъуэра ди еджап1эм нэхъ зыщызыужьар?

• Лъэн

• Къэжэн

• Псы есын

• Топджэгу

• Шыгъажэ

Едж. Футболым, топ джэгуным нэхъ зыщиужьащ

.

IV.Урокыр егъэбыдыл1эжын.

Егъ. Пэжщ. Иджы щыгъуазэ фызыхуэхъуа усэ ц1ык1ум чэзууэрэ фыкъеджэнщ. Къеджэт, Марьям. (Еджак1уэ зыщыпл1 къыдогъаджэ).

Егъ. Иджы жыф1эт, ц1ык1ухэ, фэ езыхэм спортыр ф1ыуэ флъагъурэ?

Едж. Долъагъу. Сэ боксым сок1уэ, сэкъафэм сок1уэ…

Егъ. Хъарзынэщ. Мы ди нобэрей урокым дызытепсэлъыхь 1уэхугъуэхэм теухуауэ псалъэжь гуэрхэр тхужы1эну п1эрэ? Хэт жи1эн?

Едж. (Зыщ1эхэм псалъэжьхэр къыжа1э).

Егъ. Мы доскамк1э фыкъаплъэт. Дыкъевгъаджэт мы псалъэжьхэм.

• И зыгъазэ зы мазэщ.

• Щхьэхынэм и махуэ к1ыхьщ.

• Зэхьэзэхуэ мэунэри, зэижит1ыр мэунэхъу.

• Жыгыр зыгъэдахэр пхъэщхьэмыщхьэщ, ц1ыхур зыгъэбжьыф1эр и 1уэхущ1афэрщ.

Егъ. Мы псалъэжьхэм щыщу дэтхэнэр спортым епхьэл1э хъуну?

Едж. Ещанэр хъунущ.

Егъ. Пэж дыдэщ. Уеблэмэ, ди чемпион ц1эры1уэ хъуахэм дэтхэнэми епхьэл1э хъунущ иужь ит псалъэжьыр. Сыту п1эрэ а псалъэжьым къик1ыр?

Едж. Жыгыр пхъэщхьэмыщхьэ къыпык1эм сэбэп ещ1, а жыгыр 1ейрэ ф1ырэ къыдегъащ1э. Ц!ыхур зыхуэдэр къыдэзыгъащ1эр и 1уэхущ1афэрщ, илэжь лэжьыгъэрщ, и дуней тетык1эрщ.

V.Урокым щалэжьа лэжьыгъэхэр къызэщ1экъэжын.

Егъ. Тэмэму жэуап къэфтащ. Иджы, ц1ык1ухэ, нобэ мы урокым щ1эуэ къыщытщ1ар сигу къэвгъэк1ыжыт.

Едж. «Спортым къихьыр узыншагъэщ» усэм дыкъеджащ, сэбэпынагъыу спортым къихьым дытепсэлъыхьащ.

Егъ. Сыт хуэдэ сэбэпынагъ спортым къихьыр?

Едж. Спортым уи узыншагъэм зрегъэужь, жыджэру ухэтмэ, ц1эры1уэ уeуещ1…

Егъ. Нобэ дызэджа усэ ц1ык1ум сытым дыхуигъасэрэ?

Едж. Дымыщхьэхыу дыщытын хуейщ, спортым дыхыхьэн, дыхэтын хуейщ.

VI. Унэ лэжьыгъэ ятын, урокым хэлэжьыхьа сабийхэм гулъытэ яхуэщ1ын.

Егъ. Ц1ык1ухэ, нобэ ф1ы дыдэу урокым фыхэлэжьыхьащ. Нэхъыф1 дыдэхэм оценкэ фхузогъэув. Унэм Къанкъул Ф1ыц1э и усэм ф1ыуэ феджэ, сурэт ц1ык1у зыхуэщ1ынухэм хуэфщ1. Ифтхэ фи дневникхэм: н.68-69 гъэхуауэ еджэн. Ди урокым иухащ, узыншэу asosn!

Едж. Узыншэу!