Нысанбай жырауды? "Кенесары-Наурызбай" дастанында?ы кейіпкерлер

Пән мұғалімі

Марфуға Әбутәліпқызы Күнтаева

Пән атауы

Қазақ әдебиеті

Сыныбы

9 «Ә»

Өтетін күні

30.01.2015 жыл

Сабақтың тақырыбы

«Кенесары-Наурызбай » дастанындағы кейіпкерлер

Сабақтың мақсаты

Нысанбай жыраудың тарихи-эпикалық дастанындағы оқиғаларға, кейіпкерлерге әдеби талдау жасауға, тарихи тұрғыдан зерделеуге қолайлы жағдай жасау.

Күтілетін нәтиже

«Кенесары-Наурызбай » дастанындағы батырлар бейнесін жыр мәтініне ,зерттеушілер пікіріне сүйеніп талдап, топтық жұмыста бірлескен оқуға қол жеткізеді,сыни тұрғыда ойлайды.бірінің –бірі идеясымен алмасады.

Пайдаланылған дереккөздер

1. Нысанбай жырау «Кенесары-Наурызбай »; 2. М.Әуезов «Хан Кене» жинағы; 3.Ғ.Мүсірепов «Ұлпан»; 4.С.Мұқанов «Қазақтың ХVIII-XIX ғасырдағы әдебиетінің тарихынан очерктер», электронды оқулық №

Пайдаланылған ресурстар

Электронды оқулық № , ғаламтор материалдары.Деректі фильм «Ұлы дала өркениеті ».

Пайдаланылған әдіс

СТО стратегиясы, АКТ-ны қолдану, қалыптастырушы бағалау.

Пәнаралық байланыс

Қазақстан тарихы, әдебиет тарихы, кино өнері.

Сабақтың барысы

Сабақ кезеңдері

Уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

Білу

1 минут

3 минут

3 минут

Ұйымдастыру

Психологиялық жағымды орта қалыптастыру.

Табиғат-

Отан -

Күн-

Жер-

Тарих- бұларды кім деп атаймыз?

Топ жетекшілері парақшаны таңдайды , сол топтың аты болады.

Слаид-1

1. Кіріспе. «Ұлы дала өркениеті» деректі фильмін ұсынып, ойларын тұжырымдату.

-Қай кейіпкерлер жайында мәлімет ала алдың?

-Түсінігіңді қалай кеңейтті ?

-Кенесары Қасымұлы тұлғасын қай қырынан таныдың?

2.Үй тапсырмасын тексеру.Е-кітапхана эл.оқу №707

«Дұрыс, бұрыс» тесті арқылы жүргізу.

Оқушылар «Ана» деп жауатасады.

Тарих ананың орны қандай? Неге? Қалай ойлайсыңдар?

Ықтимал жауап

Өткенімізге қылау да түсірмей жеткізеді, ана секілді...

Сол себепті ойлаймыз...

Фильмді көреді , ойларын берілген сұрақтар бойынша тиянақтайды. Жеке жұмыс, жауап.

Оқушылар парақтарына дұрыс не бұрыс дегенді қанатша арқылы белгілейді.

Қалыптастырушы бағалау

Түсіну

6 минут

«Тарих керуені әдебиет әлеміне» әдісі

Мәтінді оқу барысында бөлімдерге бөліп, әр топ сұрақтар дайындау.

1-бөлім: «Кенесары,Наурызбай-

Абылай хан-ды бабасы...»

2-бөлім:Мал ашуы- жан ашуы.

3-бөлім: «Қарабалта, Соқылық

Аңғарынан шаң асты.»

4-бөлім:Алаштың батырлары бас қосты.

5-бөлім: «Не себептен Кенекең қырғызға мұнша өшікті?..»

6-бөлім: «Іштен шыққан жау қиын...»

7- бөлім :Сол кеткеннен қайтпады.

«Тарих керуені әдебиет әлеміне» (Әр оқушы өз тапқан тың мәліметтерін керуеннің қоржынына стикерлер арқылы салады)

Сұрақтар құрастырады.

1. Дастанды неліктен «Кенесары –Наурызбай » деп атаған ?

2.Басқаша атауға болады деп ойлайсың ба?Өзіңнің ұсынатын нұсқаларың қайсы?

3.Бейбіт жатқан қырғыз елін қан жоса қылған Кене хан қылығын қалай бағалайсыңдар?

4.Дастанда Науан деген есім көрінеді, ол кім?

5.Осы шығармада лирикалық кейіпкер таныла ма?

6.Шын мәнісінде өзіңе ұнаған кейіпкеріңді атап және ұнау себебін түсіндіріңіз.

7.Дастан эпикалық үлгідегі тарихи дүние , батырлар жырына ұқсастығы мен айырмашылығы неде?

Бағалау :Смаиликтер арқылы

Негізгі бөлім

Қолдану

6 минут

«Алтын көпір» әдісі

-Қай жырауға Абылай хан өзінің түсін жоруға қолқа салды, соның бүгінгі сабаққа қатысты тұсын кім еске түсіреді?

-Қасымнан тараған батырларды және дастандағы өзге де баһадүрлерді атаңдар.

-Сол батырлардың бейнесін беретін шумақтарын жадқа айту.

-Кенесары ханға байланысты қайшылықты көзқарастың болуына қалай қарайсыңдар?

Жауап:

Абылай хан өзінің түсін жорып беруін өтінеді:

-Қасымнан өрбіген ұрпағымның ішінен бір батыр тұлғалы тентегім алмас жүзді қанжарын қайрап, мені қауіп-қатерден қорғаштап тұр ...

-Сенің Уәлиден тараған ұрпағыңның аты қаламда, ал Қасымнан өрген бір тұқымың есімін майданда қалдырады.

Тарихшылар- Кенесары

Әдебиетшілер- Наурызбай. Сол үзіндідегі айшықты сөз өрнектерін табу.Эпитет

Теңеу

Жас зерттеушілер-Нысанбай жырау.Жырдағы мағынасы түсініксіз сөздермен жұмыс.

Манат-

Ханға болдың қарашы-

Өнертанушылар-Бұғыбай

Талдау

5 минут

Дастандағы екі бейнеге тоқталу.Кейіпкерлер жайында өзіндік зерделеу жүргізеді, мағынаны ажыратады.

Кейіпкер бейнесін кестені толтыру арқылы талдау.

Т-Ө топтары-Наурызбай

Ә-Ж топтары-Кенесары

.

Топтық бағалау. «Қол шапалақтау»

Жинақтау

5 минут

Тарихи –танымдық тұрғыда алған білімдерін тұжырымдайды.РАФТ бойынша жүргізеді.

Оқушыларға таңдау бере отырып, хат жазуды ұсынамын. Топ бірлесіп орындайды.Топтан бір оқушы ортаға ұсынады.

Роль-Кенесары

Аудитория-қазақ балаларына

Формат-хат

Тақырып-Аманатыма адалдық...
Бағалау: Бармақ

Үйге

1 минут

Ізденеді. «Кенесарыдай ханымның іздері бізде қалған жер» эссе жазады.Іздестіру жұмыстарын жоспарлайды.

Бағалау

2 минут

Ойланып шешім шығару.Рефлексия

-Бүгінгі сабақ несімен ұнады?

-Қандай қиындықтарға кездестің?

-Оларды жеңу үшін қандай іс-әрекет жасадың?

-Келесі сабақтарда неге баса назар аударасың?

Парақшаларға кері байланысты жазады.

Кейіпкер

Жағымды қасиеттері

Жағымсыз жақтары

Менің дәлелдемем

Кенесары

Кейіпкер

Жағымды қасиеттері

Жағымсыз жақтары

Менің дәлелдемем

Наурызбай

1.

Нысанбай жырау Кенесары Қасымов бастаған ұлт-азаттық көтерілісіне бастан-аяқ қатысып,

барлық оқиғаларды көзімен көрген.

Дұрыс

Бұрыс

2.

Нысанбай Жаманқұлұлының «Кенесары-Наурызбай» дастаны алғаш рет

1875 жылы «Записки Оренбургского отдела императорского русского географического общества»

журналында жарияланған.

3.

Нысанбай жыраудың «Кенесары-Наурызбай» дастаны сюжетінің негізінде Ғ.Мүсірепов

«Хан Кене» пьесасын жазды.

4.

«Кенесары-Наурызбай» дастанында Қабанбай, Бөгенбай, Райымбек сынды қазақ батырларының

істеген ерлігін де батырлар жыры дәстүрінде шынайы бейнелеген.

5.

Халық жазушысы, ақын Әбділда Тәжібаев: «Нысанбай жырлаған Кене хан біздің дәуіріміздегі

ең ірі тарихи дастандардың бірі және соңы деуге болады» деген баға берген.

Балл

5

4

3

1-2

Баға

5

4

3

2

1.

Нысанбай жырау Кенесары Қасымов бастаған ұлт-азаттық көтерілісіне бастан-аяқ қатысып,

барлық оқиғаларды көзімен көрген.

Дұрыс

Бұрыс

2.

Нысанбай Жаманқұлұлының «Кенесары-Наурызбай» дастаны алғаш рет

1875 жылы «Записки Оренбургского отдела императорского русского географического общества»

журналында жарияланған.

3.

Нысанбай жыраудың «Кенесары-Наурызбай» дастаны сюжетінің негізінде Ғ.Мүсірепов

«Хан Кене» пьесасын жазды.

4.

«Кенесары-Наурызбай» дастанында Қабанбай, Бөгенбай, Райымбек сынды қазақ батырларының

істеген ерлігін де батырлар жыры дәстүрінде шынайы бейнелеген.

5.

Халық жазушысы, ақын Әбділда Тәжібаев: «Нысанбай жырлаған Кене хан біздің дәуіріміздегі

ең ірі тарихи дастандардың бірі және соңы деуге болады» деген баға берген.

Балл

5

4

3

1-2

Баға

5

4

3

2

Пән мұғалімі

Марфуға Әбутәліпқызы Күнтаева

Пән атауы

Қазақ әдебиеті

Сыныбы

9 «Ә»

Өтетін күні

29.01.2015 жыл

Сабақтың тақырыбы

Нысанбай жырау «Кенесары-Наурызбай » дастаны

Сабақтың мақсаты

Нысанбай жыраудың өміріне, оның шығарған тарихи-эпикалық дастанындағы оқиғаларға, кейіпкерлерге әдеби талдау жасауға, тарихи тұрғыдан зерделеуге қолайлы жағдай жасау.

Күтілетін нәтиже

«Кенесары-Наурызбай » дастанындағы батырлар бейнесін жыр мәтініне ,зерттеушілер пікіріне сүйеніп талдап, топтық жұмыста бірлескен оқуға қол жеткізеді,бірінің –бірі идеясымен алмасады.

Пайдаланылған дереккөздер

1. Нысанбай жырау «Кенесары-Наурызбай »; 2. М.Әуезов «Хан Кене» жинағы; 3.Ғ.Мүсірепов «Ұлпан»; 4.С.Мұқанов «Қазақтың ХVIII-XIX ғасырдағы әдебиетінің тарихынан очерктер», электронды оқулық №

Пайдаланылған ресурстар

Электронды оқулық № , ғаламтор материалдары.Деректі фильм «Ұлы дала өркениеті ».

Пайдаланылған әдіс

Топтық жұмыс ,

Пәнаралық байланыс

Қазақстан тарихы, әдебиет тарихы, кино өнері.

Сабақтың барысы

Сабақ кезеңдері

Уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

1 минут

3 минут

Ұйымдастыру

Психологиялық жағымды орта қалыптастыру.

Табиғат-

Отан -

Күн-

Жер-

Тарих-бұларды кім деп білеміз?

1. Кіріспе. «Ұлы дала өркениеті» деректі фильмін ұсынып, ойларын тұжырымдату.

-Фильм не туралы ?

-Қай кейіпкерлер жайында мәлімет ала алдың?

-Түсінігіңді қалай кеңейтті ?

-Кенесары Қасымұлы тұлғасын қай қырынан таныдың?

2.Үй тапсырмасын тексеру.

«Иә не жоқ» тесті арқылы жүргізу.

Оқушылар «Ана» деп жауатасады.

Тарих ананың орны қандай? Неге? Қалай ойлайсыңдар?

Ықтимал жауап

Өткенімізге қылау да түсірмей жеткізеді, ана секілді...

Сол себепті ойлаймыз...

Фильмді көреді , ойларын берілген сұрақтар бойынша тиянақтайды. Жеке жұмыс, жауап.

4 минут

1.Нысанбай ақын кім? (Жыр сөзімен айту).

2.Дастанда қандай өмір шындығы бейнеленген?

3.Жырды оқыған жан қандай күй кешеді?

(С.Мұқанов лебізімен дәлелдеу).

4. «Алашта талай---талай ерлер өткен,
Ерлерден Кенекеме кім бар жеткен?!»-деген жыр жолдары

нені мегзейді деп ойлайсыңдар?

5.Қандай қосымша қызықты мәлімет таба алдыңдар?

«Тарих көш-керуені әдебиет әлеміне» (Әр оқушы өз тапқан тың мәліметтерін керуеннің қоржынына стикер лер арқылы салады)

Негізгі бөлім

Қолдану

6 минут

«Алтын көпір» әдісі

-Бұқар жырауға Абылай хан нендей қолқа салды, оның бүгінгі сабаққа қатысы қандай?

-Осы

Жауап:

Абылай хан өзінің түсін жорып беруін өтінеді Қасымнан өрбіген ұрпағымның ішінен бір батыр тұлғалы тентегім алмас жүзді қанжарын қайрап, мені қауіп-қатерден қорғаштап тұр ...

Сенің Уәлиден тараған ұрпағыңның аты қаламда, ал Қасымнан өрген бір тұқымың есімін майданда қалдырады»,-депті.